ناخن گرفتن

این مقاله، راهنمای عملی احکام فقهی نیست. برای اطلاع از حکم و وظیفه شرعی به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه کنید. از جمله نگاه کنید به: ناخن گرفتن (فتاوای مراجع).

ناخن گرفتن یکی از اعمالی است که حج‌گزار در حال احرام باید از آن پرهیز کند. در حرمت ناخن گرفتن فرقی ندارد که حج‌گزار مرد باشد یا زن، ناخن دست را بگیرد یا پا را، قسمتی از ناخن را بگیرد یا تمام ناخن را، ناخن را با ناخن‌گیر بگیرد یا با قیچی یا چاقو.

ناخن گرفتن

دسته	محرمات احرام
مربوط به آیین	احرام در عمره و حج
مکان	حرم مکی
زمان	هنگام احرام
حکم	حرام است
کفاره	دارد
مفاهیم فقهی وابسته	محرمات احرام
صفحه فتواهای مراجع	ناخن گرفتن (فتاوای مراجع)

حرمت ناخن گرفتن برای فرد محرم

یکی از اعمالی که حج‌گزار در حال احرام باید از آن پرهیز کند، «ناخن گرفتن» است. در حرمت ناخن گرفتن فرقی ندارد که حج‌گزار مرد باشد یا زن، ناخن دست را بگیرد یا پا را، قسمتی از ناخن را بگیرد یا تمام ناخن را، ناخن را با ناخن‌گیر بگیرد یا با قیچی یا چاقو. لکن اگر محرم، ناخن شخص غیر محرم را بگیرد، اشکال ندارد.

سوهان کردن ناخن

آن چیزی که حرام است، گرفتن ناخن است و بنابراین حرمت، شامل سوهان کردن و مانند آن نیز می‌شود. البته به نظر برخی، احتیاط واجب در ترک سوهان کردن و مانند آن است.

ناخن انگشت اضافه

در صورتی که شخص یک یا چند انگشت اضافه داشته باشد، احتیاط واجب آن است که ناخن آن‌ها را کوتاه نکند و در صورت کوتاه کردن باید کفاره بپردازد.

استثناء از حرمت ناخن گرفتن

اگر ناخن محرم به نحوی باشد که موجب آزار و اذیت او شود؛ مثلا قسمتی از ناخن کنده شده باشد، به نحوی که بقاء قسمت دیگر موجب ناراحتی شدید او شود، در این صورت، کندن ناخن جایز خواهد بود ولی در هر صورت کندن، باید کفاره بپردازد.

کفاره ناخن گرفتن

برخی احکام درباره کفاره ناخن گرفتن عبارت است از:

• ناخن گرفتن دست و پا در دو زمان مختلف: اگر محرم تمام ناخن‌های دست را در یک مجلس و تمام ناخن‌های پا را در مجلس دیگر بگیرد، دو گوسفند باید ذبح کند.
• ناخن گرفتن دست و پا در یک زمان: اگر محرم تمام ناخن‌های دست و پا را در یک مجلس بگیرد، یک گوسفند کفایت می‌کند، مگر اینکه بعد از اتمام تمام ناخن‌های دست، فورا کفاره آن را بدهد و سپس در همان مجلس ناخن‌های پا را کوتاه کند، در این صورت یک گوسفند دیگر باید ذبح کند.
• ناخن گرفتن برخی از انگشتان: اگر ناخن تمام انگشتان دست یا پا را نگیرد، فقط باید به ازای هر انگشت، یک مد طعام بپردازد، اگرچه مجموع انگشتان دست و پا بیشتر از ده مورد باشد؛ مثلا اگر نه ناخن از دست و نه ناخن از پا را کوتاه کند، قربانی لازم نیست، بلکه به ازای هر ناخن، یک مد طعام واجب خواهد شد. مستند این فتوا روایاتی است که مرحوم شیخ حر عاملی آنها را در باب «باب ان المحرم اذا تعمد قص الافظار ...» جمع کرده است که از جمله آن‌ها می‌توان به صحیحه ابوبصیر از امام صادق (ع) اشاره کرد.

کفاره قسمتی از ناخن

اگر محرم، قسمتی از یک ناخن خود را بگیرد، -و لو اینکه ناچار به گرفتن ناخن باشد- حکم گرفتن تمام ناخن را دارد و کفاره دارد. اگرچه گروهی از فقها وجوب کفاره را احتیاط واجب دانسته اند. البته در صورتی که ناچار باشد، بعید نیست به جای یک مد طعام، یک مشت طعام نیز کفایت کند؛ چنانچه ابن عقیل همین مقدار را کافی می‌دانند.

حکم جاهل و ناسی

اگر شخص به خاطر فراموشی یا جهل به مسأله، ناخن‌های خود را بگیرد، چنانچه حرمتی ندارد، کفاره نیز لازم نیست.

حکم مفتی

اگر کسی برای محرم فتوی دهد که می¬تواند ناخن خود را بگیرد و او نیز ناخن خود را بگیرد، به نحوی که خون بیرون بیاید، مفتی باید یک گوسفند ذبح کند. البته مستند این حکم ضعیف است ولی عمل اصحاب، ضعف آن را جبران کرده است. و لذا برخی از فقها حکم به احتیاط داده‌اند.

منابع

• المهذب، قاضی عبد العزیز ابن براج، ۲ جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
• ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، سید علی بن محمد طباطبائی حائری، ۱۶ جلد، موسسه آل البیت (ع)، قم، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
• الکافی فی الفقه، تقی الدین بن نجم الدین حلبی، ۱ جلد، کتابخانه عمومی امام امیر المومنین (ع)، اصفهان، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
• مختلف الشیعۀ فی احکام الشریعۀ، حسن بن یوسف حلی، ۹ جلد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
• مناسک الحج، سید ابوالقاسم خوئی، ۱ جلد، چاپخانه مهر، قم، چاپ یازدهم، ۱۴۱۱ ق.
• تحریر الوسیلۀ، سید روح الله خمینی، ۲ جلد، دار العلم، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق.
• الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیۀ، زین الدین بن علی شهید ثانی، ۱۰ جلد، کتابفروشی داوری، قم، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق.
• تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، محمد بن حسن حر عاملی، ۳۰جلد، مؤسسة آل البیت علیهم السلام - قم، چاپ: اول، ۱۴۰۹ق.
• الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، محمد بن الحسن طوسی، ۴جلد، دار الکتب الإسلامیة - تهران، چاپ: اول، ۱۳۹۰ق.
• تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، محمد بن الحسن طوسی، ۱۰جلد، دار الکتب الإسلامیه - تهران، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ق.
• کتاب الحج، سید محمد محقق داماد، ۳ جلد، چاپخانه مهر، قم، چاپ اول، ۱۴۰۱ق.
• احکام و مناسک حج، حسین علی منتظری، ۱ جلد، نشر سایه، قم، چاپ چهارم، ۱۴۲۸ق.
• انوار الفقاهه (کتاب الحج)، حسن بن جعفر نجفی کاشف الغطاء، ۱ جلد، موسسه کاشف الغطاء، نجف، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

مقاله‌های مرتبط

• ناخن گرفتن (فتاوای مراجع)