آیه غار: تفاوت میان نسخه‌ها

پس از رحلت رسول خدا9 این آیه همواره مورد توجه مفسران و دانش‌پژوهان شیعه و سنی بوده و بحث‌های گوناگون را برانگیخته و با برداشت‌هایی متنوع مواجه بوده است. برخی راه افراط و برخی راه تفریط پیموده‌اند؛ تا آن‌جا که گروهی با استناد به این آیه، همراهی ابوبکر با پیامبر9 را برترین فضیلت برای وی در میان همه اصحاب شمرده و آن را علت اولویت وی بر دیگران در جانشینی رسول خدا9 دانسته‌اند. بر پایه روایتی، خداوند در این آیه همه مسلمانان را سرزنش و تنها ابوبکر را ستایش کرد.<ref>الوسیط، ج2، ص257؛ تفسیر بغوی، ج2، ص349؛ الدر المنثور، ج4، ص199.</ref> بر پایه گزارش منابع تاریخی، نخستین ‌بار پس از وفات رسول خدا9 ابوعبیده بر اساس این فضیلت، به اولویت ابوبکر در خلافت استناد نمود<ref>الطبقات، ج3، ص135؛ المصنف، ‌ج8، ص573؛ کنز العمال، ج5، ص649-650.</ref> و سپس عمر بن خطاب در سقیفه بنی‌‌ساعده با تمسک به این آیه امتیازهای ویژه‌ای را برای ابوبکر ذکر کرد.<ref>مجمع الزوائد، ج5، ص182؛ الدر المنثور، ج4، ص243.</ref> بدین سان، گروهی به استناد همراهی ابوبکر با پیامبر9 در غار، او را سزاوارترین شخص برای جانشینی رسول خدا9 دانسته‌اند.<ref>البدایة و النهایه، ج5، ص267؛ الصحیح من سیرة النبی، ج4، ص78.</ref> در روز بیعت عام نیز عمر مهم‌ترین سبب برتری ابوبکر و اولویت وی را برای خلافت، همراهی او با پیامبر9 در غار ذکر کرد و با استناد به آیه غار، او را سزاوارترین فرد برای سرپرستی امور مسلمانان دانست و مردم را به بیعت با او تشویق کرد.<ref>البدایة و النهایه، ج5، ص267-268.</ref> عثمان بن عفان نیز به همین آیه برای اثبات اولویت ابوبکر در خلافت استناد کرده است.<ref>کنز العمال، ج5، ص653؛ الصحیح من سیرة النبی، ج4، ص78.</ref> این شیوه در همه روزگاران پی گرفته شده است<ref>تاریخ دمشق، ج30، ص266.</ref> و حتی برخی مفسران اهل‌ سنت با استناد به این آیه، 12 فضیلت برای ابوبکر یاد کرده‌اند.<ref>التفسیر الکبیر، ج16، ص63-67.</ref>

در منابع روایی شیعه از وجود چنین مباحثی در زمان ائمه: سخن رفته است. در برخی از روایت‌ها، مناظره ائمه: با استدلال‌‌کنندگان به آیه غار و نیز مناظره شاگردان آنان یاد شده است.<ref>تفسیر قمی، ج1، ص1290؛ تفسیر عیاشی، ج2، ص88-89؛ الاختصاص، ص96؛ الاحتجاج، ج2، ص326.</ref>