آیه غار: تفاوت میان نسخه‌ها

پس از رحلت پیامبر اسلام، این آیه همواره مورد توجه مفسران و دانش‌پژوهان شیعه و سنی بوده و بحث‌های گوناگونی را برانگیخته است. برخی راه افراط و برخی راه تفریط پیموده‌اند؛ تا آنجا که گروهی با استناد به این آیه، همراهی ابوبکر با پیامبر را برترین فضیلت برای وی در میان همه اصحاب شمرده و آن را علت اولویت وی بر دیگران در جانشینی او دانسته‌اند. بر پایه روایتی، خداوند در این آیه همه مسلمانان را سرزنش و تنها ابوبکر را ستایش کرد.<ref>الوسیط، ج۲، ص۲۵۷؛ تفسیر بغوی، ج۲، ص۳۴۹؛ الدر المنثور، ج۴، ص۱۹۹.</ref>

بر پایه گزارش منابع تاریخی، نخستین ‌بار پس از وفات پیامبر ابوعبیده بر اساس این فضیلت، به اولویت ابوبکر در خلافت استناد نمود.<ref>الطبقات، ج۳، ص۱۳۵؛ المصنف، ‌ج۸، ص۵۷۳؛ کنز العمال، ج۵، ص۶۴۹، ۶۵۰.</ref> و سپس عمر بن خطاب در سقیفه بنی‌‌ساعده با تمسک به این آیه امتیازهای ویژه‌ای را برای ابوبکر ذکر کرد.<ref>مجمع الزوائد، ج۵، ص۱۸۲؛ الدر المنثور، ج۴، ص۲۴۳.</ref> بدین سان، گروهی به استناد همراهی ابوبکر با پیامبر در غار، او را سزاوارترین شخص برای جانشینی او دانسته‌اند.<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۲۶۷؛ الصحیح من سیرة النبی، ج۴، ص۷۸.</ref>

در روز بیعت عام نیز عمر مهم‌ترین سبب برتری ابوبکر و اولویت وی را برای خلافت، همراهی او با پیامبر در غار ذکر کرد و با استناد به آیه غار، او را سزاوارترین فرد برای سرپرستی امور مسلمانان دانست و مردم را به بیعت با او تشویق کرد.<ref>البدایة و النهایه، ج۵، ص۲۶۷، ۲۶۸.</ref> عثمان بن عفان نیز به همین آیه برای اثبات اولویت ابوبکر در خلافت استناد کرده است.<ref>کنز العمال، ج۵، ص۶۵۳؛ الصحیح من سیرة النبی، ج۴، ص۷۸.</ref> این شیوه در همه روزگاران پی گرفته شده است.<ref>تاریخ دمشق، ج۳۰، ص۲۶۶.</ref> و حتی برخی مفسران اهل‌ سنت با استناد به این آیه، ۱۲ فضیلت برای ابوبکر یاد کرده‌اند.<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۶، ص۶۳-۶۷.</ref>

در منابع روایی شیعه از وجود چنین مباحثی در زمان ائمه سخن رفته است. در برخی از روایت‌ها، مناظره ائمه: با استدلال‌‌کنندگان به آیه غار و نیز مناظره شاگردان آنان یاد شده است.<ref>تفسیر قمی، ج۱، ص۱۲۹۰؛ تفسیر عیاشی، ج۲، ص۸۸، ۸۹؛ الاختصاص، ص۹۶؛ الاحتجاج، ج۲، ص۳۲۶.</ref>