←نام
(←نام) |
|||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
<br /> | <br /> | ||
==نام== | ==نام== | ||
وادی ایمن، به وادی الصفا نیز معروف بوده است؛ سلمان آل طعمه، در وصف مسجد حاج میرزا شفیع که مزار سید هاشم جهرمی در آن واقع است، ابیاتی را آورده که به وادی الصفا اشاره می‌کند.{{یادداشت|حبذا این مسجد عالی که آن در کربلاست؟ قامت افلاکیان در نزد محرابش دوتاست/ خواستم آرم مثالی بهر سالش عقل گفت/ مسجد اقصی بود آن که در وادی صفاست}}<ref>تراث کربلاء، ص۲۱۷.</ref> | قبرستان وادی ایمن، هم‌نام با «شَاطِئِ الْوَادِ الْأَيْمَنِ» است که برای بار نخست خدا از آن مکان، که در «الْبُقْعَةِ الْمُبَارَكَةِ» قرار دارد، از دل درختی با [[حضرت موسی(ع)]] سخن گفت.<ref>سوره قصص، آیه ۳۰.</ref> [[امام صادق (ع)|امام صادق(ع)]] شاطئ الواد الأيمن را [[فرات]] و بقعة المبارکة را [[کربلا]] دانسته است.<ref>کامل الزیارات، ص۴۸.</ref> قبرستان وادی ایمن، به وادی الصفا نیز معروف بوده است؛ سلمان آل طعمه، در وصف مسجد حاج میرزا شفیع که مزار سید هاشم جهرمی در آن واقع است، ابیاتی را آورده که به وادی الصفا اشاره می‌کند.{{یادداشت|حبذا این مسجد عالی که آن در کربلاست؟ قامت افلاکیان در نزد محرابش دوتاست/ خواستم آرم مثالی بهر سالش عقل گفت/ مسجد اقصی بود آن که در وادی صفاست}}<ref>تراث کربلاء، ص۲۱۷.</ref> | ||
==مکان== | ==مکان== | ||
قبرستان وادی ایمن، قبرستان قدیمی و عمومی کربلا بوده و در جنوب شرقی [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]]، قرار داشت. امروزه | قبرستان وادی ایمن، قبرستان قدیمی و عمومی [[کربلا]] بوده و در جنوب شرقی [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]]، قرار داشت. امروزه «وادی القدیم» بخش باقی‌مانده وادی ایمن است. گستردگی وادی ایمن به اندازه‌ای بوده که مزار ابن‌حمزه طوسی در محله عباسيه شرقي، کنار خيابان باب طويريج، در آن واقع بود. در حال حاضر، ساختمان‌ها و خیابان‌های متعددی، میان آن و وادی القدیم فاصله ایجاد کرده است.<ref name=":0">نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۸۷.</ref> | ||
==وادی القدیم== | ==وادی القدیم== | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==وادی الجدید== | ==وادی الجدید== | ||
وادی الجدید، قبرستانی است که در 5 کیلومتری جنوب کربلای کنونی ساخته شده است، | وادی الجدید، قبرستانی است که در 5 کیلومتری جنوب [[کربلا|کربلای]] کنونی ساخته شده است، با ساخت این قبرستان، دیگر کسی را در وادی القدیم دفن نمی‌کنند.<ref name=":0" /> | ||
==مدفونین== | ==مدفونین== | ||
سیمای کنونی وادی القدیم، بخش باقی‌مانده وادی ایمن، همچون وادی السلام نجف است و در سده‌های گذشته، به دلیل دفن عالمان و مؤمنان، از احترام خاصی برخوردار است. بسیاری از عالمان | سیمای کنونی وادی القدیم، بخش باقی‌مانده وادی ایمن، همچون [[قبرستان وادی السلام|وادی السلام]] [[نجف]] است و در سده‌های گذشته، به دلیل دفن عالمان و مؤمنان، از احترام خاصی برخوردار است. بسیاری از عالمان برجسته، در این قبرستان دفن شده‌اند. برخی از آن‌ها عبارتند از:<ref name=":0" /> | ||
=====ملا امین شیرازی===== | =====ملا امین شیرازی===== | ||
سید عباس کاشانی، او را از اوتاد علما و از بزرگان اتقیاء کربلا می‌دانست.<ref>رجل العلم والتقی، ص 18.</ref> | |||
=====سید محمد جوده===== | =====سید محمد جوده===== | ||
مزار سيد محمد السيد جودة بن السيد علوش (م.1312ق)، با مساحتی نزدیک به 100 متر مربع ساخته شده و در وسط آن ضریح سبزرنگی قرار دارد. این مکان، در | مزار سيد محمد السيد جودة بن السيد علوش (م.1312ق)، با مساحتی نزدیک به 100 متر مربع ساخته شده و در وسط آن ضریح سبزرنگی قرار دارد. این مکان، در زمان زندگی سيد جودة، محل تجمع خاندان بنی اسد در روز 13 [[محرم]]، روز دفن اجساد شهدای کربلا بوده است؛ به گونه‌ای که همه‌ساله عشیره بنی‌‌اسد عزای «دفن الاجساد» را از این مکان آغاز کرده و به [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم]] پایان می‌دادند. این عزاداری، تاکنون ادامه داشته و زنان بنی اسد از این مکان دسته عزای خود را آغاز کرده و تا حرم ادامه می‌دهند.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۸۷ و ۲۹۶.</ref> | ||
=====ملا حمزة الصغیر (الزغیر)===== | =====ملا حمزة الصغیر (الزغیر)===== | ||
حمزة بن عبود بن إسماعيل السعدي، معروف به ملا حمزة الزغیر،<ref name=":1">نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۸۸.</ref> در سال 1921م. (۱۳۳۹-۱۳۴۰ق) در کربلا متولد شد. وی مداح بوده، به عربی و فارسی مجالس عزای حسینی را اداره می‌کرد. صدای مداحی او هنوز جذابیت و اقبال خود را حفظ کرده است. وی در دهه هفتاد درگذشت.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۶.</ref> | حمزة بن عبود بن إسماعيل السعدي، معروف به ملا حمزة الزغیر،<ref name=":1">نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۸۸.</ref> در سال 1921م. (۱۳۳۹-۱۳۴۰ق) در کربلا متولد شد. وی مداح بوده، به عربی و فارسی مجالس عزای حسینی را اداره می‌کرد. به باور برخی، صدای مداحی او هنوز جذابیت و اقبال خود را حفظ کرده است. وی در دهه هفتاد درگذشت.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۶.</ref> | ||
=====عبدالزهراء کعبی===== | =====عبدالزهراء کعبی===== | ||
شيخ عبدالزهرا بن فالح كعبي (1337ـ1394ق)،<ref>الغدیر، ج۷، ص۱۳.</ref> خطيب مشهور، اديب و شاعر کربلا بوده، که به عنوان یکی از سرشناسترین مقتل‌‌خوانان، زبانزد شیعیان عرب‌‌زبان جهان بوده است. او فن خطابه را نزد محمدمهدی مازندرانی حائری و محسن ابوالحب الخفاجی آموخت. وی ده‌ها خطیب را پرورش داد. | شيخ عبدالزهرا بن فالح كعبي (1337ـ1394ق)،<ref>الغدیر، ج۷، ص۱۳.</ref> خطيب مشهور، اديب و شاعر کربلا بوده، که به عنوان یکی از سرشناسترین مقتل‌‌خوانان، زبانزد [[شیعه|شیعیان]] عرب‌‌زبان جهان بوده است. او فن خطابه را نزد محمدمهدی مازندرانی حائری و محسن ابوالحب الخفاجی آموخت. وی ده‌ها خطیب را پرورش داد. | ||
کعبی به تدریس | کعبی به تدریس نیز اشتغال داشت. وی را دارای سجایای اخلاقی و کمک‌رسانی به نیازمندان دانسته‌اند. کعبی، شاعري گزيده‌‌سرا بود كه به زبان عربي فصيح و نيز به گویش محلي، شعر مي‌سرود و بیشر سروده‌هايش را بر منبرهاي حسيني مي‌‌خواند. برخی نکته‌های زندگی او عبارتند از: | ||
*مقتل‌خوانی: مهمترین امتیاز شیخ عبدالزهرا کعبی، مقتل‌خوانی در دو مناسبت محرم و صفر بود. نخست او در صبح عاشورا در کربلا، بخش نخست «مقتل الحسين(ع)» را که اشاره به واقعه شهادت امام حسین(ع) و یاران شهیدش است، می‌خواند؛ مقتل‌خوانی او دو ساعت طول | *مقتل‌خوانی: مهمترین امتیاز شیخ عبدالزهرا کعبی، مقتل‌خوانی در دو مناسبت [[محرم]] و [[صفر]] بود. نخست او در صبح [[عاشورا]] در کربلا، بخش نخست «مقتل الحسين(ع)» را که اشاره به واقعه شهادت [[امام حسین(ع)]] و یاران شهیدش است، می‌خواند؛ مقتل‌خوانی او دو ساعت طول می‌کشید. وی با تکیه بر محفوظات خود، مقتل را بیان می‌کرد. سپس بخش دوم مقتل را كه درباره حوادث اسارت خاندان امام حسين(ع) و وقایع پس از آن بود، در روز [[اربعین]]، در حسينيه تهراني‌هاي کربلا بیان می‌کرد. برخی او را مبتکر مقتل‌خوانی دانسته‌اند. متن کتاب «قتیل العبرات»، مقتل‌خوانی او است. این کتاب و ترجمه فارسی آن{{یادداشت|ر.ک: عبدالزهراء كعبي، كشته اشك، ترجمه عبدالهادي بروجردي، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۵. ترجمه این مقتل، پیشتر با نام «عاشورا سراپردهي راز» در قالب برنامه‌اي راديويي، از سال 1359 | ||
تاكنون هر ساله در روز عاشورا از صداي جمهوري اسلامی ايران پخش می‌شده است. مترجم در سال 1359 به جاي اشعار عربي كتاب، از سروده‌هاي عمان ساماني بهره می‌گرفت.}} بارها منتشر شده است. کعبی، هر سال، در شب 21 ماه | تاكنون هر ساله در روز عاشورا از صداي جمهوري اسلامی ايران پخش می‌شده است. مترجم در سال 1359 به جاي اشعار عربي كتاب، از سروده‌هاي عمان ساماني بهره می‌گرفت.}} بارها منتشر شده است. کعبی، هر سال، در شب 21 ماه [[رمضان]]، در [[مسجد کوفه|مسجد كوفه]]، مقتل [[امام علی(ع)]] را ایراد می‌کرد، که با اصرار [[سید محمدکاظم قزوینی]] منتشر گردید.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۱.</ref> | ||
*ماجرای قصيده ابن العرندس: ابن العرندس حلّی (م.840ق)، از شعرای مشهور شیعه است که اشعار متعددی را در سوگ امام حسین(ع) سروده است. قصیده «رائیه» او شهرت فراوانی دارد.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۲.</ref> علامه اميني قصیده ابن العرندس را در کتاب الغدیر آورده است؛ به گفته او، بین اصحاب معروف است در هر مکانی این قصیده خوانده شود، امام زمان(ع) حضور می‌یابد.<ref>الغدیر، ج۷، ص۱۴.</ref> چند | *ماجرای قصيده ابن العرندس: ابن العرندس حلّی (م.840ق)، از شعرای مشهور [[شیعه]] است که اشعار متعددی را در سوگ امام حسین(ع) سروده است. قصیده «رائیه» او شهرت فراوانی دارد.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۲.</ref> علامه اميني قصیده ابن العرندس را در کتاب الغدیر آورده است؛ به گفته او، بین اصحاب معروف است در هر مکانی این قصیده خوانده شود، امام زمان(ع) حضور می‌یابد.<ref>الغدیر، ج۷، ص۱۴.</ref> چند بیت از این قصیده از عبارت است از: | ||
{{شعر|قتل ظمآنا حسین بکربلا|و في کل عضو من انامله بحر؟|و والده الشاکی علی الحوض فی غد|و فاطمة ماء الفرات لها مهر}} | {{شعر|قتل ظمآنا حسین بکربلا|و في کل عضو من انامله بحر؟|و والده الشاکی علی الحوض فی غد|و فاطمة ماء الفرات لها مهر}} | ||
:برگردان فارسی آن | :برگردان فارسی آن از این قرار است: «آيا حسين(ع) در کربلا تشنه‌‌لب کشته مي‌شود درحالي‌که در هر بندي از انگشتان او دريايي موج مي‌زند؟! و با آن‌‌كه پدرش در روز رستاخيز، مردم را از حوض كوثر سيراب مى‌‌كند و آب [[فرات]]، مهریه مادرش [[حضرت فاطمه(س)|فاطمه(س)]] است؟!» برای نخستین بار، یک کتاب‌فروش در صحن حرم امام حسین(ع) این کتاب را به کعبی هدیه داد به شرط این که اشعار آن را برایش بخواند. به گفته او، هنگامی که مشغول خواندن کتاب بود، سیدی از بزرگان عرب را در برابرش دید که ایستاده و به اشعارش گوش داده، گریه می‌کند. وقتی به بیت نخست از بیت‌های پیش‌گفته رسید، گریه او شدید شده، رو به ضریح امام حسین(ع) کرده و این بیت را تکرار کرده و مانند مادر جوان‌مرده گریه می‌کرد. به گفته وی، پس از تمام شدن قصیده، دیگر آن سید را ندید.<ref>ر.ک: شیفتگان حضرت مهدی(عج)، ج ۳، ص ۱۷۲؛ مير مهر، ص 1.</ref> | ||
کعبی، پس از انجام | کعبی، پس از انجام یکی از سخنرانی‌ها، توسط نظام [[حزب بعث|بعث]]، به وسیله قهوه، مسموم شده و به شهادت رسید. حجةالاسلام والمسلمین داعی الحق، به شهادت وی و کیفیت آن تصریح کرده است. پیکر این شهید، در شام شهادت حضرت فاطمه(س)، در وادی القدیم دفن شد. امروزه با تلاش آستان حسینی، بر روی مرقد او اتاقی ساخته شده و مزارش محل آمد و شد مردم است.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۳.</ref> | ||
=====سید هاشم حداد===== | =====سید هاشم حداد===== | ||
به فاصله اندکی از مزار عبدالزهرا کعبی، مزار سید هاشم حداد قرار دارد. بر پایه گزارشی در سال ۱۳۹۱ش. (۱۴۳۳ق)، قبر وی، در یک فضای باز قرار گرفته و اطراف قبر موزاییک شده و چند تکه فرش و حصیر کنار مزار او پهن و چند تصویر کوچک و بزرگ نیز در اطراف قبر او نصب | به فاصله اندکی از مزار عبدالزهرا کعبی، مزار سید هاشم حداد قرار دارد. بر پایه گزارشی در سال ۱۳۹۱ش. (۱۴۳۳ق)، قبر وی، در یک فضای باز قرار گرفته و اطراف قبر موزاییک شده و چند تکه فرش و حصیر کنار مزار او پهن و چند تصویر کوچک و بزرگ نیز در اطراف قبر او نصب شده است. | ||
سید هاشم حداد، گرچه تا سیوطی، که از دروس سطوح ابتدایی حوزه است، بیشتر نخوانده بود، ولی با سفر به [[نجف]]، با [[سید علی قاضی]]، عارف شیعی انس پیدا کرد. او دو | سید هاشم حداد، گرچه تا سیوطی، که از دروس سطوح ابتدایی حوزه است، بیشتر نخوانده بود، ولی با سفر به [[نجف]]، با [[سید علی قاضی]]، عارف شیعی انس پیدا کرد. او دو سال، در کنار قاضی بود و سپس روانه [[کربلا]] شد و در آهنگری (نعلبندی) مشغول کار شد؛ از این رو، به «حداد» شهرت یافت. ارتباط او با سید علی قاضی، 28 سال ادامه داشت. سید هاشم، شب‌های جمعه هر هفته میزبان استادش قاضی بود؛ زیرا هرگاه سید علی قاضی به کربلا می‌رفت، در منزل وی سکنی می‌گزید. | ||
سیدهاشم حداد، شاگردان سلوکی بسیاری داشته و شخصیت‌های زیادی با او انس داشتند؛ مانند | سیدهاشم حداد، شاگردان سلوکی بسیاری داشته و شخصیت‌های زیادی با او انس داشتند؛ مانند [[سید عبدالحسین دستغیب]]، [[سید عبدالکریم کشمیری]]، سید مصطفی خمینی، سید احمد فهری و به‌خصوص [[سید محمدحسین حسینی تهرانی]].<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۴.</ref> | ||
به گفته علامه تهرانی، [[شهید مطهری]] شیفته سید هاشم حداد بود؛ مطهری درباره سید هاشم گفته بود: «این سید، حیات‌بخش است.» کتاب روح مجرد، نوشته علامه تهرانی، شرح زندگی این عارف است. | به گفته علامه تهرانی، [[شهید مطهری]] شیفته سید هاشم حداد بود؛ مطهری درباره سید هاشم گفته بود: «این سید، حیات‌بخش است.» کتاب روح مجرد، نوشته علامه تهرانی، شرح زندگی این عارف است. | ||
سید هاشم حداد، 86 سال عمر کرده و در رمضان ۱۴۰۴ق. درگذشت و در وادی القدیم دفن شد.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۴ و ۲۹۵.</ref> | سید هاشم حداد، 86 سال عمر کرده و در [[رمضان]] ۱۴۰۴ق. درگذشت و در وادی القدیم دفن شد.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۴ و ۲۹۵.</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
=====ابن حمزه طوسی===== | =====ابن حمزه طوسی===== | ||
عمادالدین ابوجعفر محمد بن علی بن حمزه طوسی، فقیه [[شیعه|شیعی]] در اواخر سده پنجم تا ششم قمری در کربلا می‌زیسته است؛<ref>دائرة المعارف بزرگ اسالمی، ج 3 ،ص 368 ـ 370 ،مقاله ابن حمزه، نوشته احمد پاکتچی.</ref> به گونه‌ای که حوزه کربلا به زعامت وی، رقیب | عمادالدین ابوجعفر محمد بن علی بن حمزه طوسی، فقیه [[شیعه|شیعی]]، در اواخر سده پنجم تا ششم قمری در [[کربلا]] می‌زیسته است؛<ref>دائرة المعارف بزرگ اسالمی، ج 3 ،ص 368 ـ 370 ،مقاله ابن حمزه، نوشته احمد پاکتچی.</ref> به گونه‌ای که حوزه کربلا به زعامت وی، رقیب «نظامیه بغداد» به شمار می‌رفت. الوسیلة الی نیل الفضیلة، معروفترین اثر فقهی اوست.{{یادداشت|وی درباره نگارش این اثر که به شیوه فتوایی نگاشته است، می‌‌نویسد: من در اين كتاب واجبات و محرمات و مكروهات و مستحبات را به شكل زيبايى تقسيم‌بندى كردهام تا خواننده از خواندن آن خسته نگردد.<ref>الوسیله، ص 43.</ref>}} این کتاب، یکی از معتبرترین متون فقهی در سده هفتم قمری نزد شیعیان بوده و تا پیش از نگارش کتاب شرایع به دست [[محقق حلی]] و االرشاد توسط [[علامه حلی]]، در حوزه‌های علمیه متداول و یکی از متون درسی بود. برخی از دیگر آثار او عبارتند از: «الثاقب فی المناقب» و «المعجزات».<ref name=":1" /> وی در حدود سال ۵۷۵ق. در کربلا درگذشت و در وادی کربلا دفن شد.<ref name=":2">نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۸۹.</ref> به گفته [[آقابزرگ تهرانی]]، ابن حمزه در بیرون باب النجف، در بقعه مخصوصی که اکنون زیارتگاه است، دفن شد.<ref>الذریعه، ج۵، ص۵.</ref> | ||
این مزار، در جنوب شرقي [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]]، در محله عباسيه شرقی، کنار خيابان باب طُويريج است. بر پایه گزارشی در سال ۱۳۹۱ش. (۱۴۳۳ق)، ساختمان این مرقد، در حال بازسازی بوده و ضریح آهنین سبز کوچکی روی قبر او قرار داشته است. گویا در جوار این بقعه، قبر | این مزار، در جنوب شرقي [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]]، در محله عباسيه شرقی، کنار خيابان باب طُويريج است. بر پایه گزارشی در سال ۱۳۹۱ش. (۱۴۳۳ق)، ساختمان این مرقد، در حال بازسازی بوده و ضریح آهنین سبز کوچکی روی قبر او قرار داشته است. گویا در جوار این بقعه، قبر محمد بن علی بن حمزة بن حسن بن عبیدالله بن عباس بن علی بن ابیطالب(ع) معروف به «ابن حمزه» قرار دارد. به دلیل همانندی نسب و شهرت، برخی به اشتباه، آنان را یکی دانسته‌اند.<ref>دائرة المعارف تشیع، ج1 ،ص 65.</ref> گویا این نکته در اقبال مردم نسبت به این آستان مؤثر بوده است.<ref name=":2" /> | ||
==پانوشت== | ==پانوشت== | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
*'''الذريعة إلى تصانيف الشيعه'''، محمدمحسن آقابزرگ تهرانى، دار الأضواء، بيروت، 1403ق. | *'''الذريعة إلى تصانيف الشيعه'''، محمدمحسن آقابزرگ تهرانى، دار الأضواء، بيروت، 1403ق. | ||
*'''رجال العلم و التقی: نبذه من حیاه هادی بن ملاامین الشیرازی الحائری'''، احمد حائری، دارالحدیث قم، ۱۴۲۲ق. | *'''رجال العلم و التقی: نبذه من حیاه هادی بن ملاامین الشیرازی الحائری'''، احمد حائری، دارالحدیث قم، ۱۴۲۲ق. | ||
*'''كامل الزيارات'''، جعفر بن محمد ابن قولویه، تصحیح عبدالحسین امینی، المطبعة المرتضویة، نجف، بی‌تا. | |||
*'''الغدیر في الکتاب و السنة و الأدب'''، عبدالحسین امینی، دار الکتب الاسلامی، تهران، ۱۳۶۶ش. | *'''الغدیر في الکتاب و السنة و الأدب'''، عبدالحسین امینی، دار الکتب الاسلامی، تهران، ۱۳۶۶ش. | ||
*'''میر مهر'''، پورسید آقایی، موسسه فرهنگی انتشاراتی حضور، قم، ۱۳۸۲ش. | *'''میر مهر'''، پورسید آقایی، موسسه فرهنگی انتشاراتی حضور، قم، ۱۳۸۲ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||