کتیبه: تفاوت میان نسخه‌ها

کتیبه، واژه‌ای عربی بوده و در برخی از واژه‌نامه‌های عربی به ارتش<ref>الصحاح، ج‏1، ص209.</ref> و گروهی از ارتش که گردآمده باشند (گردان)<ref>المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، ج‏2، ص525.</ref> معنا شده است. اصل این واژه، «ک، ت، ب» به معنای گردآمدن چیزی با چیزی بوده و «کتاب» و «کتابت» نیز از همین اصل گرفته شده است.<ref>معجم مقاييس اللغه، ج‏5، ص158.</ref>

کتیبه در برخی از واژه‌نامه‌های فارسی به آنچه با خط نسخ، نستعلیق، طغرا یا کوفی دور تا دور دیوار مسجد، مقبره و مکان‌های مقدس، یا سردر دروازه امیران و بزرگان نوشته یا نقش شده باشد، معنا شده است.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه کتیبه، به نقل از ناظم الاطباء.</ref> برخی آنچه روی تخت، کرسی، در، حاشیه سفره، بیرق، جامه و زین‌پوش نوشته می‌شود را به معانی آن افزوده‌اند.<ref>لغت نامه هخدا، ذیل واژه کتیبه.</ref> برخی نیز آن را سنگ‌نبشته{{یادداشت|نوشته ای که بر سنگ بدنه کوه یا تخته سنگ می‌نویسند.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه کتیبه.</ref>}}<ref>فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه کتیبه.</ref> دانسته‌اند.

کتیبه، در مکان‌های مقدس، به نوشته‌هايى گفته مى‌شود كه با خط زيبا، شامل آيات، احاديث و اشعار، در صحن‌ها، [[رواق|رواق‌ها]]، دور گنبد و گلدسته‌ها، بر سردر و روى ديوارها نقش می‌شود. تابلوهاى نفيس خطى نیز، در ابعاد مختلف، كتيبه نام دارد. كتيبه‌هاى خطّى «عليرضا عباسى» مشهور است.  

برخی، احاطه شدن ورودى‌ها و طاق‌های مکان‌های مقدس با كتيبه‌ را، نشانه‌ای از آميختگى زندگى مسلمانان با [[قرآن]] و لزوم تمسّك به آن در همه حرکات دانسته‌اند.<ref>حرم در واژه‌ها، ص۳۹.</ref>

| منبع = فرهنگنامه زیارت،  

| پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هفدهم، زمستان 1392، ص۷۰

* '''حرم در واژه‌ها'''، از مجموعه «رهنما»، سید ابراهیم موسوی‌پناه، آستان قدس رضوى، ۱۳۹۱ش.

* '''المصباح المنیر''، الفیومی، دار الهجره، قم، ۱۴۰۵ق.