مذبح: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مَذْبَح'''، در زبان عربی، به [[قتلگاه]]، جایی که به مکان شهادت [[امام حسين(ع)]] انتساب یافته، گفته مى‌شود. این مکان، در [[کربلا]]، در [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، در جنوب غربی رواق حبیب بن مظاهر قرار دارد. واژه مذبح، به معنای جای سر بریده شدن بوده و در برخی روایات، درباره نحوه شهادت [[امام حسین(ع)]]، از این واژه استفاده شده است. مذبح، به بخشی از معبدهای [[مسیحیت|نصارا]] و [[یهودیت|یهود]] که شبیه مقصوره یا [[محراب]] است نیز، گفته شده است.<br />

مذبح، واژه‌ای عربی، اسم مکان از ذبح و به معنای جای سر بریده شدن است.<ref>كتاب العين، ج‏3، ص202؛ المحيط في اللغة، ج‏3، ص70.</ref> در واژه‌نامه‌های فارسی، به معنای جای قربانی کردن، کشتارگاه،<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه مذبح.</ref> قربانگاه، جایی که گوسفند و مانند آن را ذبح می‌کنند و جایی از گلوی حیوانِ حلال‌گوشت که آن را از آنجا ذبح می‌کنند، آمده است.<ref name=":0">لغت‌نامه دهخدا، واژه «مذبح».</ref>  

در زبان عربی، به [[قتلگاه]]، جایی که به مکان شهادت [[امام حسين(ع)]] انتساب یافته، مذبح گفته مى‌شود. یکی از لقب‌هاى امام حسین(ع) نیز، «مذبوحٌ مِن القفا» است.<ref name=":1">فرهنگ نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 21، ص87.</ref> این لقب، از سخنان یکی از زنان اهل بیتِ وی، پس از رویداد [[عاشورا]] گرفته شده است.{{یادداشت|هي تنوح بصوت شجي يقرع القلوب على الرضيع [الصغير و على‏] الشيخ الكبير، و على المذبوح من‏ القفا،}}<ref>مدينة معاجز الأئمة الإثني عشر، ج‏4، ص132.</ref> از زبان [[حضرت زینب(ع)|حضرت زینب(س)]]، «محزوز الرأس من القفا»<ref>مناقب آل أبي طالب(ع)، ج‏4، ص113.</ref> و «مجزوز الرأس من‏ القفا»<ref>اللهوف على قتلى الطفوف، ص133.</ref> نیز ذکر شده که مانند عبارت پیشین به معنای سربریده از پشت سر است.<ref>كتاب العين، ج‏6، ص6؛ جمهرة اللغة، ج‏1، ص97.</ref> در برخی روايات، از شهادت امام حسین(ع)، با عبارت «ذُبِحَ كما يُذبَحُ الكَبْشُ»، یاد شده<ref>الأمالي للصدوق، ص130.</ref> و در نوحه‌خوانى پرندگانى كه خبر شهادت امام حسین(ع) را به [[مدينه]] رسانده بودند، عبارت «ألا ذُبِحَ الحسينُ بِكربلا» ذکر شده است.<ref>مدينة معاجز الأئمة الإثني عشر، ج‏4، ص73؛ بحارالأنوار، ج۴۵ ص١٩٢.</ref>

در برخى معبدها، «مذبح» جايگاه مقدسى است.<ref name=":1" /> مذبح که به مذابح جمع بسته می‌شود،<ref name=":2">تهذيب اللغة، ج‏4، ص272؛ المحيط في اللغة، ج‏3، ص70.</ref> در معبدهای [[مسیحیت|نصارا]]<ref>أساس البلاغة، ص202.</ref> و [[یهودیت|یهودیان]]<ref name=":3" /> ساخته شده و به مقصوره،<ref name=":4">تهذيب اللغة، ج‏4، ص272؛ المحكم و المحيط الأعظم، ج‏3، ص293؛  النهاية في غريب الحديث و الأثر، ج‏2، ص154.</ref> [[محراب]]<ref>تهذيب اللغة، ج‏4، ص272؛ المحكم و المحيط الأعظم، ج‏3، ص293؛ أساس البلاغة، ص202؛  النهاية في غريب الحديث و الأثر، ج‏2، ص154.</ref> و مانند آن<ref name=":4" /> معنا شده است. برخی، مذبح را جایی دانسته‌اند که نصارا کتاب‌های<ref name=":2" /> مقدس<ref name=":5">محمدباقر مجلسى، بحارالأنوار، ج٨٠ ص٣۵٣ به نقل از نهايه و قاموس.</ref> را در آن می‌گذراند؛ برخی آن را شامل یهود نیز دانسته‌اند.<ref name=":5" /> بر پایه روایتی تاریخی، که در واژه‌نامه‌های عربی نیز آمده، در زمان ابن مُهَلب، کسی را که پس از اسلامش کافر شده بود نزد [[مروان بن حکم|مروان]] آوردند. کعب، دستور داد او را وارد «مذبح» کنند و [[تورات]] بگذراند و او را به خدا قسم دهند.<ref>تهذيب اللغة، ج‏4، ص272؛  المحكم و المحيط الأعظم، ج‏3، ص293، به نقل از هروی در غریین.</ref>

بر پایه برخی روایات، [[امام علی(ع)]] وقتی در مسجدها [[محراب]] می‌دید، آن‌ها را می‌شکست؛ وی این کار را به سبب شباهت آن‌ها به «مذابح یهود» انجام می‌داد.<ref name=":3">من لا يحضره الفقيه، ج‏1، ص236؛ ترجمه من لا يحضره الفقيه، ج‏1،  ص355.</ref> برخی، ساخت این محراب‌ها را پس از فتوحات زمان خلفا دانسته‌اند.<ref>ترجمه من لا يحضره الفقيه، ج‏1،  ص355.</ref>

| منبع = فرهنگ نامه زیارت،  

| پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و یکم، زمستان 1393، ص87

مناقب آل أبي طالب(ع)، ابن شهر آشوب مازندرانى، قم، 1379ق.

 

اللهوف على قتلى الطفوف، على بن موسى بن طاووس، ترجمه فهرى، تهران، 1348ش.

 

مدينة معاجز الأئمة الإثني عشر، سيد هاشم بن سليمان بحرانى، قم، 1413ق.

 

جمهرة اللغة، محمد بن حسن ابن دريد، دار العلم للملايين، بيروت، 1988م.

 

 

 

المحيط فى اللغة، اسماعيل بن عباد صاحب، عالم الكتب، بيروت، 1414ق.

 

من لا يحضره الفقيه، محمد بن على بن بابويه، قم، 1413ق.

 

ترجمه من لا يحضره الفقيه، محمد بن على ابن بابويه، تهران، 1367ش.

 

تهذيب اللغة، محمد بن احمد ازهرى، دار احياء التراث العربي، بيروت، 1421ق.

 

المحكم و المحيط الأعظم، على بن اسماعيل بن سيده، دار الكتب العلمية، بيروت، 1421ق.

 

 

 

قتلگاه حسین بن علی(ع)، احمد نبوی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، ص119.