مقتل: تفاوت میان نسخه‌ها

مقتل، واژه‌ای عربی و اسم مکان از «قتل»،<ref>المخصص، ج‏14، ص193.</ref> به معنای جای کشتن<ref name=":0">فرهنگ ابجدي، ص849.</ref> و جای کشته شدن بوده،<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص93.</ref>  گاهی به معنای اسم زمان<ref>النهاية في غريب الحديث و الأثر، ج‏4، ص15.</ref> و گاهی به معنای مصدری به کار رفته است.<ref>أساس البلاغة، ص492.</ref> یکی دیگر از معانی این واژه، بخشی از بدن است که اگر صدمه‌ای به آن برسد، باعث کشته شدن انسان می‌شود؛<ref>المحكم و المحيط الأعظم، ج‏6، ص334.</ref> مانند گیجگاه.<ref name=":0" /> این واژه، در واژه‌نامه‌های فارسی، به معنای جایی که کسی در آن کشته شده، جای کشتن،<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه مقتل.</ref> کشتن‌گاه و قتلگاه آمده است.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه مقتل.</ref>

قتلگاه یا گودال قتلگاه '''‌'''و به عربی المذبح یا المنحر، مکانی زیارتی است، در کربلا، در [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، در جنوب غربی رواق حبیب بن مظاهر، که گفته شده محل به شهادت رسیدن [[امام حسین(ع)‌]] است.<ref>زیارتگاه‌های عراق، ص۱۸۶ و ۱۸۷؛ مدينة الحسين(ع)،ج 1 ،ص 54؛ تاریخ جغرافیایی کربلا، ص ۱۱۰.</ref> این مکان، از راه دو پنجره، که بر دیوار آن نصب شده، [[زیارت]] می‌شود.<ref>[http://www.non14.net/7731 نصب شباکین جدیدین من الذهب و الفضة الخالصة فی موقع مذبح]، وکالة نون الخبریة؛ قتلگاه حسین بن علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص۱۲۵.</ref>

مقاتل الشهدا، به مزارهایی كه محل شهادت اولياى الهى است، گفته شده است. بر پایه روایتی از [[امام صادق (ع)|امام صادق(ع)]]، خدا از همه زمين‌ها شش مكان را برگزيده است كه يكى از آنها «مقاتل الشهداء» است.<ref>ج٩٨، ص ۶۶۶.</ref>

به كتاب‌هايى كه رویدادهای [[عاشورا]] و كيفيت شهادت [[امام حسين(ع)]] را بیان کرده‌اند، مقتل و به نگاشتن آن‌ها مقتل‌نگاری گفته شده است. مقتل خوارزمى، مقتل ابی‌مخنف و مقتل مقرّم برخی از کتاب‌های مقتل‌اند.  

مقتل‌خوانى، مرثيه‌خوانى از روى كتاب‌هاى مقتل است. بر پایه روایتی، [[امام علی(ع)]]، ماجراى شهادت [[اهل بیت|اهل‌بيت(ع)]] را از روى صحيفه‌اى كه به املاى [[حضرت محمد(ص)]] نگاشته بود، براى [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]] مى‌خواند و هنگامی که به رویداد شهادت امام حسین(ع) و نام قاتلش رسید، بسيار گريست.{{یادداشت|فلمّا قرء مقتل الحسين() وَ مَن يقتُله اكثر البكاء.}}<ref>بحار الأنوار، ج٢٨، ص٧٣.</ref>

مقتل به معنای جای کشته شدن، در برخی از روایات مانند سخن امام حسین(ع)، هنگام ورود به کربلا آمده است. وی در این روایت، سرزمین کربلا را، «مقتل مردانش» شمرده است.{{یادداشت|هيهنا مناخ ركابنا و محطّ رحالِنا و مقتل رجالِنا و مَسفك دمائنا.}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۴، ص٣٨٣.</ref>مقتل به معناى قتل نیز در برخی از روایات آمده است؛ مانند روایتی از [[حضرت محمد(ص)]]، که از شهادت امام حسین(ع) در آینده خبر داده و از کشته شدن او با واژه مقتل تعبیر کرده است.{{یادداشت|فيرتحل عنها إلى ارض مقتله.}}<ref>بحارالأنوار، ج٢٨، ص٣٩.</ref>  رسيدن خبر کشته شدن امام حسين(ع) به مدينه نيز با واژه مقتل در منابع آمده است.<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص١٩٢.</ref> امام حسين(ع) در كربلا به كسى از سپاه دشمن كه سابقه خوبى داشته و دوست نداشت در کشتن او شريك باشد، سفارش کرد از آن مكان دور شده و شاهد مقتل (کشته شدن) او و اصحابش نباشد.{{یادداشت|فَقَالَ الْحُسَيْنُ: فَوَلِّ هَرَباً حَتَّى لَا تَرَى لَنَا مَقْتَلًا فَوَ الَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَا يَرَى مَقْتَلَنَا الْيَوْمَ رَجُلٌ وَ لَا يُغِيثُنَا إِلَّا أَدْخَلَهُ اللَّهُ النَّارَ قَالَ فَأَقْبَلْتُ فِي الْأَرْضِ هَارِباً حَتَّى خَفِيَ عَلَيَّ مَقْتَلُهُ‏.}}<ref>وقعة صفين، ص141؛ بحارالأنوار، ج۴١ ص٣٣٨ و ج٣٢، ص۴١٩.</ref>

 

*'''أساس البلاغة'''، محمود بن عمر زمخشرى، دار صادر، بيروت، 1979م.

*'''بحار الأنوار'''، محمد باقر بن محمد تقى‏ مجلسى، دار إحياء التراث العربي‏، بيروت‏، 1403ق‏.

*'''فرهنگ ابجدى'''، فواد افرام بستانى، اسلامي، تهران، 1375ش.

*'''فرهنگ فارسی'''، حسن عميد، سرپرست تأليف و ويرايش فرهاد قربان‌زاده، اَشجَع، ۱۳۸۹ش.

*'''قتلگاه حسین بن علی(ع)'''، احمد نبوی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، ص119.

*'''المحكم و المحيط الأعظم'''، على بن اسماعيل بن سيده، دار الكتب العلمية، بيروت، 1421ق.

*'''المخصص'''، على بن اسماعيل بن سيده، دار الكتب العلمية، بيروت، بی‌تا.

*'''النهاية في غريب الحديث و الأثر'''، مبارك بن محمد بن اثير، موسسه مطبوعاتي اسماعيليان، قم، 1367ش.

*'''وقعة صفين'''، نصر بن مزاحم، قم، 1404ق.