←واژه‌شناسی
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|ماه=[[آذر]]|روز=[[۴]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363}}<br /> | |||
[[پرونده:نقاره۱.jpg|بندانگشتی|نقاره.]] | |||
<br /> | |||
==واژه‌شناسی== | ==واژه‌شناسی== | ||
نقاره در واژه‌نامه‌های فارسی به دو معنای نوبت و نوعی طبل کوچک<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه نقاره.</ref> که با دو چوب باریک نواخته می‌شود، آمده است.<ref>فرهنگ فارسی | نقاره در واژه‌نامه‌های فارسی به دو معنای نوبت و نوعی طبل کوچک<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه نقاره.</ref> که با دو چوب باریک نواخته می‌شود، آمده است.<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه نقاره.</ref> به باور برخی، اصلِ معنای نقاره نوبت بوده و چون این طبل و شیپور در نوبت‌های خاصی زده می‌شود، به آن نقارهزنی گفته شده است.<ref name=":1" /> واژه‌های مترادف این واژه را دهل، طبل و کوس دانسته‌اند.<ref>فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه نقاره.</ref> | ||
==چیستی== | ==چیستی== | ||
دو طبل کوچک متصل به هم بوده، که | دو طبل کوچک متصل به هم بوده، که يکی از آنها بزرگتر با صداي بم‌تر و يکی، کوچکتر با صدای زيرتر است. آلت نواختن نقاره، دو عدد چوب به نام چوب نقاره بوده و با دو دست نواخته می‌شود. گاهی يک دست در بم و دست دیگر در زیر، کار می‌کند؛ گاه هر دو چوب به بم یا به زیر می‌خورد. کاسه نقاره، از مس و پوست آن از گاو که ضخیم‌تر است، تهیه می‌شود.<ref>''سرگذشت موسیقی ایران، ج۱، ص۲۰۸.''</ref> به نواختن نقاره، نقارهزنی<ref name=":1" /> و به کسی که بر این طبل‌ها می‌کوبد، نقاره‌چی یا نقاره‌زن می‌گویند.<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه نقاره‌چی.</ref> | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
[[پرونده:نقاره.jpg|بندانگشتی|226x226پیکسل|خادمی در [[آستان امام رضا(ع)]]، در حال نقارهزنی.]] | [[پرونده:نقاره.jpg|بندانگشتی|226x226پیکسل|خادمی در [[آستان امام رضا(ع)]]، در حال نقارهزنی.]] | ||
این سنّت قدیمی در جهان [[اسلام]]، برای نخستین بار از سوی خاندان شیعه [[آل بویه|آل‌بویه]] رواج یافت. آیین نقاره‌نوازی یا نوبت‌نوازی، در سده نهم و دهم قمری رواج داشته و تا زمان [[دوره قاجاریه|قاجار]] ادامه داشته است.<ref name=":1">فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۲، ص۴۶.</ref> | |||
==در حرم امام رضا (ع)== | ==در حرم امام رضا(ع)== | ||
در [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]] روزی دو نوبت در صبح<ref name=":0" /> و غروب‌ها پیش از اذان،<ref name=":1" /> شماری از خادمان در جایگاه ویژه‌ای که نقاره‌خانه نام دارد، نقاره و شیپور می‌زنند.<ref name=":0" /> هنگامی که حادثه خاصی رخ می‌دهد که مردم شاد می‌شوند نیز، نقاره نواخته می‌شود؛ مانند شفا یافتن یک بیمار، شب‌های ولادت[[امامان(ع)]]، [[عید فطر]]، [[عید قربان]] و زمان تحویل سال نو.<ref name=":1" /> برخی نقاره‌نوازی را نشان شوکت و عظمت بارگاه رضوی دانسته‌اند.<ref name=":0">حرم در واژه‌ها، ص۵۸.</ref> به گمانِ برخی، نقارهزنی در آستان امام رضا(ع)، به علت عنوان ولایت‌عهدی او بوده که او را سلطان می‌خوانده‌اند. این کار جنبه تشریفاتی دارد.<ref name=":1" /> | در [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]] روزی دو نوبت در صبح<ref name=":0" /> و غروب‌ها پیش از اذان،<ref name=":1" /> شماری از خادمان در جایگاه ویژه‌ای که نقاره‌خانه نام دارد، نقاره و شیپور می‌زنند.<ref name=":0" /> هنگامی که حادثه خاصی رخ می‌دهد که مردم شاد می‌شوند نیز، نقاره نواخته می‌شود؛ مانند شفا یافتن یک بیمار، شب‌های ولادت[[امامان(ع)]]، [[عید فطر]]، [[عید قربان]] و زمان تحویل سال نو.<ref name=":1" /> برخی نقاره‌نوازی را نشان شوکت و عظمت بارگاه رضوی دانسته‌اند.<ref name=":0">حرم در واژه‌ها، ص۵۸.</ref> به گمانِ برخی، نقارهزنی در آستان امام رضا(ع)، به علت عنوان ولایت‌عهدی او بوده که او را سلطان می‌خوانده‌اند. این کار جنبه تشریفاتی دارد.<ref name=":1" /> | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{برگرفتگی | |||
| پیش از لینک = مقاله | | پیش از لینک = مقاله | ||
| منبع = فرهنگ نامه زیارت، | | منبع = فرهنگ نامه زیارت، | ||
| پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و دوم، بهار ۱۳۹۴، ص۴۶ | | پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و دوم، بهار ۱۳۹۴، ص۴۶ | ||
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/93 | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/93 | ||
}} | }}حرم در واژه‌ها، از مجموعه «رهنما»، سید ابراهیم موسوی‌پناه، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۱ش. | ||
[ | فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، فرج‌الله خداپرستی، دانشنامه فارسی، ۱۳۷۶ش، برگرفته از نسخه [http://pldb.ihcs.ac.ir/ پایگاه دادگان]. | ||
سرگذشت موسیقی ایران، روح‌الله خالقی، فردوسی، ۱۳۳۳ش. | |||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||