←فهرست
(←فهرست) |
(←فهرست) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دَمْعُ السُّجوم'''، ترجمه کتاب نفس المهموم تألیف [[شیخ عباس قمی]] است که توسط [[ابوالحسن شعرانی]] برگردان شده و مطالب گوناگونی | '''دَمْعُ السُّجوم'''، با نام کامل «دمع السجوم فی ترجمة نفس المهموم»، ترجمه فارسی کتاب نفس المهموم تألیف [[شیخ عباس قمی]] (م.۱۳۵۹ق) است که توسط [[ابوالحسن شعرانی]] (م.۱۳۹۳ق) برگردان شده است. این کتاب، به تاریخ زندگی امام حسین(ع) از زمان بیعت نکردن وی با [[یزید بن معاویه|یزید]] در [[مدینه]]، تا قیام توابین و [[مختار ثقفی]] پس از شهادت وی پرداخته است. مترجم، که خود در دانش‌های گوناگونی مانند فقه،اصول، کلام، رجال، تاریخ و نجوم مهارت داشته، مطالب گوناگونی بر آن افزوده است. نثر روان و ادبی، از دیگر ویژگی‌های است که برای این کتاب برشمرده‌اند. | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۰: | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
این کتاب، برگردان فارسی کتاب نفس المهموم نوشته [[شیخ عباس قمی]] است و به گردآوری اخبار و روایات درباره مناقب امام حسین(ع)، ثواب گریستن برای او، رویدادهای پس از بیعت مردم با [[یزید بن معاویه|یزید]] تا شهادت امام حسین(ع) و یاران وی، | این کتاب، برگردان فارسی کتاب نفس المهموم نوشته [[شیخ عباس قمی]] است و به گردآوری اخبار و روایات درباره مناقب [[امام حسین(ع)]]، ثواب گریستن برای او، رویدادهای پس از بیعت مردم با [[یزید بن معاویه|یزید]] تا شهادت امام حسین(ع) و یاران وی، اسارت اهل بیت او، ورود آنها به کوفه و شام، بازگرداندن اهل بیت به [[مدینه]]، جنبش توابین، قیام [[مختار ثقفی]] و سرگذشت فرزندان و همسران امام حسین(ع) پرداخته است. | ||
مترجم نیز، پژوهش‌ها و اندیشه‌های خود را در بخش‌ها و موضوعات گوناگون مانند لغت، تاریخ، رجال، کلام و نجوم به کتاب افزوده است. درون‌مایه کتاب به ترتیب فهرست آن عبارت است از: | |||
'''مقدمه مترجم''': در این مقدمه، کتاب نفس المهموم را اثری جامع، کوتاه و دارای بیشتر روایات صحیح و مطالب تاریخی معتبر از [[شیعه]] و [[اهل سنت]] دانسته و انگیزه خود از ترجمه آن را، بهره بردن فارس‌زبانان از این کتاب و تهیه توشه‌ای برای آخرت معرفی کرده است. | '''مقدمه مترجم''': در این مقدمه، کتاب نفس المهموم را اثری جامع، کوتاه و دارای بیشتر روایات صحیح و مطالب تاریخی معتبر از [[شیعه]] و [[اهل سنت]] دانسته و انگیزه خود از ترجمه آن را، بهره بردن فارس‌زبانان از این کتاب و تهیه توشه‌ای برای آخرت معرفی کرده است. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۴: | ||
پژوهش‌ها و مطالب مترجم در این باب عبارت است از: بررسی تاریخ وفات سکینه بنت حسین(ع)،{{یادداشت|مترجم، با بهره از علم نجوم، تاریخ ذکر شده در کتاب نفس المهموم برای وفات سکینه بنت حسین(ع) را رد کرده است.}} معنای وجوب زیارت امام حسین(ع)،{{یادداشت|مترجم، معنای وجوب زیارت امام حسین() در روایات را، استحباب مؤکد دانسته و دلیل آن را اجماع عالمان دانسته است.}} معرفی برخی رجال مانند سلیمان بن مهران اعمش، معنای خوردنی و آشامیدنیِ زائران حسینی(ع) که از بهشت می‌آید و بررسی تاریخ تخریب قبر امام حسین(ع) توسط [[متوکل عباسی]]. | پژوهش‌ها و مطالب مترجم در این باب عبارت است از: بررسی تاریخ وفات سکینه بنت حسین(ع)،{{یادداشت|مترجم، با بهره از علم نجوم، تاریخ ذکر شده در کتاب نفس المهموم برای وفات سکینه بنت حسین(ع) را رد کرده است.}} معنای وجوب زیارت امام حسین(ع)،{{یادداشت|مترجم، معنای وجوب زیارت امام حسین() در روایات را، استحباب مؤکد دانسته و دلیل آن را اجماع عالمان دانسته است.}} معرفی برخی رجال مانند سلیمان بن مهران اعمش، معنای خوردنی و آشامیدنیِ زائران حسینی(ع) که از بهشت می‌آید و بررسی تاریخ تخریب قبر امام حسین(ع) توسط [[متوکل عباسی]]. | ||
'''خاتمه''': این باب، به جنبش توّابین، قیام [[مختار ثقفی]] و انتقام وی از قاتلان امام حسین(ع) پرداخته است. کتاب نفس المهموم، این بخش را از کتاب ابن اثیر آورده، ولی مترجم، این بخش را از تاریخ طبری ترجمه کرده است؛ زیرا به گفته مترجم، ابن اثیر آن را از تاریخ طبری نقل کرده و نیز چون نسخه قدیم نفس المهموم در این بخش تصحیح کامل نشده است. | '''خاتمه''': این باب، به جنبش توّابین، قیام [[مختار ثقفی]] و انتقام وی از قاتلان امام حسین(ع) پرداخته است. | ||
کتاب نفس المهموم، این بخش را از کتاب تاریخ کامل، نوشته ابن اثیر آورده، ولی مترجم، این بخش را از تاریخ طبری ترجمه کرده است؛ زیرا به گفته مترجم، ابن اثیر آن را از تاریخ طبری نقل کرده و نیز چون نسخه قدیم نفس المهموم در این بخش تصحیح کامل نشده است. پژوهش‌ها و مطالب مترجم در این باب عبارت است از: نقد جرجی زیدان در اشتباه بین زکات و خراج، بررسی تاریخ حبس و رهایی مختار از زندان، نقد [[محمدباقر مجلسی]] در نقل از کتابی به نام تفسیر [[امام حسن عسکری(ع)]]، اعتقاد به غیبت و ظهور در مذهب‌ها و دین‌های گوناگون، بررسی الحاد و بی‌دینی در دوره [[بنی‌عباس|خلفای عباسی]]، محاسن و معایب دموکراسی، بررسی جواز قیام در دوره [[امام سجاد(ع)]] بدون اجازه وی، بررسی فرقه کیسانیه و مذهب [[شیعه]]، معرفی موالی{{یادداشت|مسلمانان غیر عرب.}} و افزودن پایان قیام مختار. | |||
'''ترجمه مؤلف''': مترجم، در این بخش، سرگذشت [[شیخ عباس قمی]]، مؤلف کتاب نفس المهموم را آورده است. این سرگذشت را پسر شیخ عباس قمی، به درخواست مترجم نگاشته است. | |||
==فهرست== | ==فهرست== | ||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۶: | ||
==ویژگی‌ها== | ==ویژگی‌ها== | ||
*پژوهش و اندیشه‌های ابتکاری مترجم، در زمینه‌های لغت، تاریخ، کلام، | *پژوهش و اندیشه‌های ابتکاری مترجم، در زمینه‌های لغت، تاریخ، کلام، رجال، تراجم<ref name=":2" /> و نجوم{{یادداشت|مترجم، تاریخ‌های ذکر شده در کتاب را از طریق علم نجوم استخراج کرده و درستی یا نادرستی آن را ذکر کرده است.}}<ref>دمع السجوم، ص۵۳۵ و ۵۳۸ و ۵۵۱.</ref> که بر متن افزوده شده است. برخی از اندیشه‌های ابتکاری او درباره موضوعات روبه‌رو مطرح شده است: سرخی آسمان و کسوف در شهادت [[امام حسین(ع)]]، نوحه و زاری کردن جنّ در شهادت وی، ویرانه‌نشینی جغد در شهادت او، زمان ورود رأس امام حسین(ع) به [[شام]]، مدفن رأس امام(ع)، زیارت اهل بیت امام حسین(ع)، از قبر وی در روز [[اربعین]].<ref name=":2">تأملات ابتکاری «دمع السجوم»، فصلنامه فرهنگ زیارت، ش۲۹، ص۱۵۶-۱۷۳.</ref> | ||
*نثر روان و ادبی آن، که در دیگر نوشته‌ها و ترجمه‌های ابوالحسن شعرانی نیز دیده می‌شود.{{یادداشت|شاگرد او، حسن حسن‌زاده آملی، وی را ادیبی بارع و دارای قلمی وزین، رصین، محکم و سنجیده در علوم ادبی فارسی و عربی دانسته است.}}<ref name=":1" /> | *نثر روان و ادبی آن، که در دیگر نوشته‌ها و ترجمه‌های ابوالحسن شعرانی نیز دیده می‌شود.{{یادداشت|شاگرد او، حسن حسن‌زاده آملی، وی را ادیبی بارع و دارای قلمی وزین، رصین، محکم و سنجیده در علوم ادبی فارسی و عربی دانسته است.}}<ref name=":1" /> | ||