←پیشینه
(←پیشینه) |
(←پیشینه) |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
قرآن، از [[کعبه]] به عنوان «خانه کهن»{{یادداشت|الْبَيتِ الْعَتِيقِ.}}<ref>سوره حج (۲۲)، آیه ۳۳.</ref> و «نخستين خانه‌اي که براي انسان‌ها قرار داده شده»،{{یادداشت|أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ}} ياد کرده<ref>سوره آل عمران(3)، آية 96.</ref> و همه امت‌ها را داراي مناسک و عباداتي شمرده است؛<ref>سوره حج(22)، آيه 34.</ref><ref>. مجمع البيان، ج7، ص168؛ تفسير قرطبي، ج12، ص58.</ref> از این رو، بر پایه قرآن، پیشینه کعبه، مناسک حج و رواج آن به پيش از اسلام بازمی‌گردد. | قرآن، از [[کعبه]] به عنوان «خانه کهن»{{یادداشت|الْبَيتِ الْعَتِيقِ.}}<ref>سوره حج (۲۲)، آیه ۳۳.</ref> و «نخستين خانه‌اي که براي انسان‌ها قرار داده شده»،{{یادداشت|أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ}} ياد کرده<ref>سوره آل عمران(3)، آية 96.</ref> و همه امت‌ها را داراي مناسک و عباداتي شمرده است؛<ref>سوره حج(22)، آيه 34.</ref><ref>. مجمع البيان، ج7، ص168؛ تفسير قرطبي، ج12، ص58.</ref> از این رو، بر پایه قرآن، پیشینه کعبه، مناسک حج و رواج آن به پيش از اسلام بازمی‌گردد. | ||
درباره زمان | درباره زمان ساخت و نخستین کسی که کعبه را ساخته، روايات گوناگونی وجود دارد. برخي از روايات، بنيانگذاران کعبه و نخستین حج‌گزاران را «فرشتگان» معرفی کرده‌اند.<ref>. مستدرک الوسائل، ج9، ص328؛ جامع احاديث الشيعه، ج10، ص9.</ref> برخي روايات، جبرئيل را نخستین کسي از اهل آسمان دانسته‌اند، که حج گزارده است.<ref>. علل الشرائع، ج2، ص595؛ وسائل الشيعه، ج11، ص129.</ref> رواياتي ديگر، زمان حج فرشتگان را دو يا سه هزار سال پيش از آفریدن [[حضرت آدم(ع)]] معرفی کرده‌اند.<ref>. الکافي، ج4، ص194؛ من لايحضره الفقيه، ج2، ص230؛ علل الشرائع، ج2، ص407.</ref> بر پایه روایتی دیگر، پس از فرود حضرت آدم(ع) به روي زمين، جبرئيل خانه کعبه را که از بين رفته بود بر پايه‌هاي پیشین آن ساخت و همراه با فرشتگان بر گرد آن طواف کرد و حضرت آدم(ع) و حوا نيز چنين کردند.<ref>. الکافي، ج4، ص197؛ علل الشرائع، ج2، ص421- 422.</ref> در مقابل، احاديثي ديگر حضرت آدم(ع) را بنيانگذار کعبه و نخستين حج‌گزار خوانده‌اند.<ref>. من لايحضره الفقيه، ج2، ص229- 230؛ وسائل الشيعه، ج13، ص208.</ref> به گمان برخی، مراد آنان، نخستین بنيانگذار و حج‌گزار از آدميان است.<ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۳۱۹.</ref> رواياتي نیز، به صراحت از بازسازي{{یادداشت|و نه بنیانگذاری}} کعبه به دست حضرت آدم(ع) سخن گفته‌اند.<ref>. الکافي، ج4، ص188- 189؛ وسائل الشيعه، ج13، ص294.</ref> | ||
در طوفان نوح، | پس از حضرت آدم(ع)، [[شيث]] فرزند و وصي وی، کعبه را بازسازي کرد و حج به جا آورد.<ref>. بحار الانوار، ج11، ص261؛ عمدة القاري، ج15، ص217؛ تاريخ الطبري، ج1، ص110.</ref> | ||
در برخي روايات، از حج گزاردن [[حضرت نوح(ع)]] ياد شده است.<ref>. مستدرک الوسائل، ج8، ص9؛ جامع احاديث الشيعه، ج10، ص17.</ref> در طوفان نوح، ساختمان کعبه از میان رفت تا آن‌که در دوره [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهيم(ع)]]، خدا جايگاه خانه کعبه را به وی نشان داد.{{یادداشت|وَ إِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهيمَ مَکانَ الْبَيتِ.}}<ref>سوره حج(22)، آیه 26 .</ref> حضرت ابراهيم(ع) با کمک فرزندش [[حضرت اسماعيل(ع)|اسماعيل(ع)]]، خانه کعبه را تجديد بنا کرد{{یادداشت|وَ إِذْ يرْفَعُ إِبْراهيمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَيتِ وَ إِسْماعيل.}} (بقره/2، 127). سپس حضرت ابراهيم (ع) مأمور گرديد تا مردم را براي اداي مناسک حج به مکه فرا بخواند: «وَ أَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يأْتُوک رِجالاً وَ عَلي کلِّ ضامِرٍ يأْتينَ مِنْ کلِّ فَجٍّ عَميقٍ» (حجّ/22، 27). بنابر روايات، آن حضرت با استقرار بر روي سنگي اين مأموريت را انجام داد و مردم براي اداي حج عازم مکه شدند.<ref>. الکافي، ج4، ص335؛ مجمع البيان، ج7، ص145؛ وسائل الشيعه، ج11، ص238.</ref> به موجب برخي روايات، مخاطب نداي ابراهيم (ع) همة کساني بودند که در شرق و غرب عالم ساکن بودند و نيز کساني که هنوز به دنيا نيامده بودند و همگي به نداي آن حضرت پاسخ مثبت دادند و لبيک گفتند.<ref>. تاريخ الطبري، ج1، ص183؛ الکامل، ج1، ص107.</ref> همچنين حضرت ابراهيم (ع) همراه با حضرت اسماعيل (ع) و شماري از موحدان مناسک حج را به جا آوردند.<ref>. تاريخ الطبري، ج1، ص183؛ الکامل، ج1، ص107.</ref> | |||
در ادوار بعد، پيروان شريعت حضرت ابراهيم (ع) يعني خاندان و فرزندان آن حضرت حج را به جا مي‌آوردند.<ref>. الکافي، ج4، ص205؛ وسائل الشيعه، ج11، ص8.</ref> همچنين پيامبران ديگر الهي از جمله حضرت موسي (ع)،<ref>. الکافي، ج4، ص213-214؛ وسائل الشيعه، ج12، ص386.</ref> حضرت عيسي (ع)،<ref>. صحيح مسلم، ج4، ص60؛ الکافي، ج4، ص213.</ref> حضرت سليمان (ع) همراه با گروهي از انسان‌ها و جنيان،<ref>. الکافي، ج4، ص213؛ من لايحضره الفقيه، ج4، ص235.</ref> حضرت داود (ع)<ref>. مستدرک الوسائل، ج10، ص43؛ جامع احاديث الشيعه، ج10، ص200.</ref> نيز مناسک حج را به جا آوردند (براي تفصيل بيشتر ← حج پيامبران). افزون بر پيامبران، اداي مناسک حج در ميان ديگر بندگان صالح و پيروان شرايع هم رواج داشته است؛ مثلاً در برخي روايات از حجِ هرسالة حضرت خضر<ref>. مستدرک الوسائل، ج10ع ص43؛ جامع الاحاديث الشيعه، ج10، ص200.</ref> و نيز حج ذوالقرنين همراه با 600،000 سوار سخن به ميان آمده است.<ref>. مستدرک الوسائل، ج5، ص398؛ بحار الانوار، ج12، ص195.</ref> بنابر روايتي از امام صادق (ع) آية 27 قصص/28 که در آن تعبير «حِجَج» به معناي سال آمده، شاهدي بر رواج حج در ميان پيروان شرايع پيشين به شمار مي‌رود.<ref>. مستدرک الوسائل، ج8، ص9؛ بحار الانوار، ج96، ص64.</ref> | در ادوار بعد، پيروان شريعت حضرت ابراهيم (ع) يعني خاندان و فرزندان آن حضرت حج را به جا مي‌آوردند.<ref>. الکافي، ج4، ص205؛ وسائل الشيعه، ج11، ص8.</ref> همچنين پيامبران ديگر الهي از جمله حضرت موسي (ع)،<ref>. الکافي، ج4، ص213-214؛ وسائل الشيعه، ج12، ص386.</ref> حضرت عيسي (ع)،<ref>. صحيح مسلم، ج4، ص60؛ الکافي، ج4، ص213.</ref> حضرت سليمان (ع) همراه با گروهي از انسان‌ها و جنيان،<ref>. الکافي، ج4، ص213؛ من لايحضره الفقيه، ج4، ص235.</ref> حضرت داود (ع)<ref>. مستدرک الوسائل، ج10، ص43؛ جامع احاديث الشيعه، ج10، ص200.</ref> نيز مناسک حج را به جا آوردند (براي تفصيل بيشتر ← حج پيامبران). افزون بر پيامبران، اداي مناسک حج در ميان ديگر بندگان صالح و پيروان شرايع هم رواج داشته است؛ مثلاً در برخي روايات از حجِ هرسالة حضرت خضر<ref>. مستدرک الوسائل، ج10ع ص43؛ جامع الاحاديث الشيعه، ج10، ص200.</ref> و نيز حج ذوالقرنين همراه با 600،000 سوار سخن به ميان آمده است.<ref>. مستدرک الوسائل، ج5، ص398؛ بحار الانوار، ج12، ص195.</ref> بنابر روايتي از امام صادق (ع) آية 27 قصص/28 که در آن تعبير «حِجَج» به معناي سال آمده، شاهدي بر رواج حج در ميان پيروان شرايع پيشين به شمار مي‌رود.<ref>. مستدرک الوسائل، ج8، ص9؛ بحار الانوار، ج96، ص64.</ref> | ||