←منابع
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع) |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
بيماري وبا يا طاعون تنها بيماري فراگير در حجاز نبوده است؛ از جمله مي‌توان به بيماري تب دنگي (Dengue fever) اشاره کرد که در سده سيزدهم قمري در ايام حج شايع بوده و عرب‌ها بدان «ابو الرُکَب» مي‌‌گفته‌اند. بر اساس توصيف نويسنده تحصيل المرام که از شيوع اين بيماري در سال 1282قمري خبر داده، اين بيماري با درد زانو و عضلات پا آغاز مي‌شد، سپس فرد را دچار تب شديد و درد در همه مفاصل بدن مي‌کرد و بعد از سه روز که تب فروکش مي‌کرد ضعف شديد بدني براي مدتي باقي مي‌ماند.<ref>. تحصيل المرام، ج2، ص 896؛ نيز نک: الحج قبل مئه سنه، ص158</ref> | بيماري وبا يا طاعون تنها بيماري فراگير در حجاز نبوده است؛ از جمله مي‌توان به بيماري تب دنگي (Dengue fever) اشاره کرد که در سده سيزدهم قمري در ايام حج شايع بوده و عرب‌ها بدان «ابو الرُکَب» مي‌‌گفته‌اند. بر اساس توصيف نويسنده تحصيل المرام که از شيوع اين بيماري در سال 1282قمري خبر داده، اين بيماري با درد زانو و عضلات پا آغاز مي‌شد، سپس فرد را دچار تب شديد و درد در همه مفاصل بدن مي‌کرد و بعد از سه روز که تب فروکش مي‌کرد ضعف شديد بدني براي مدتي باقي مي‌ماند.<ref>. تحصيل المرام، ج2، ص 896؛ نيز نک: الحج قبل مئه سنه، ص158</ref> | ||
=== بهداشت حج در دوره معاصر === | ===بهداشت حج در دوره معاصر=== | ||
با پيشرفت دانش پزشکي در سده نوزدهم و بيستم ميلادي و ايجاد سازمان‌هايي در کشورهاي مختلف که وظيفه حفظ بهداشت عمومي را برعهده داشتند، شرايط بهداشتي حج و حاجيان نيز تغييرات اساسي به خود ديد. در کشور عربستان سعودي در سال 1926م./ 1344ق. مديرية الصحة العامة و الاسعاف ( مديريت بهداشت عمومي و فوريت‌هاي پزشکي) به فرمان ملک عبدالعزيز سعودي شروع به کار کرد که افزون بر مسائل بهداشتي کشور عربستان سعودي وظيفه نظارت بر امور مربوط به سلامتي حاجيان را بر عهده داشت.<ref>. المملکه السعوديه في مائه عام، ج10، ص 644 « تطور الخدمات الصحيه في المملکه العربيه السعوديه خلال مائه عام»</ref> در سال 1370ق. اين سازمان به وزارت بهداشت تبديل شد.<ref>. المملکه السعوديه في مائه عام، ج10، ص 646 «تطور الخدمات الصحيه في المملکه العربيه السعوديه خلال مائه عام»</ref> | با پيشرفت دانش پزشکي در سده نوزدهم و بيستم ميلادي و ايجاد سازمان‌هايي در کشورهاي مختلف که وظيفه حفظ بهداشت عمومي را برعهده داشتند، شرايط بهداشتي حج و حاجيان نيز تغييرات اساسي به خود ديد. در کشور عربستان سعودي در سال 1926م./ 1344ق. مديرية الصحة العامة و الاسعاف ( مديريت بهداشت عمومي و فوريت‌هاي پزشکي) به فرمان ملک عبدالعزيز سعودي شروع به کار کرد که افزون بر مسائل بهداشتي کشور عربستان سعودي وظيفه نظارت بر امور مربوط به سلامتي حاجيان را بر عهده داشت.<ref>. المملکه السعوديه في مائه عام، ج10، ص 644 « تطور الخدمات الصحيه في المملکه العربيه السعوديه خلال مائه عام»</ref> در سال 1370ق. اين سازمان به وزارت بهداشت تبديل شد.<ref>. المملکه السعوديه في مائه عام، ج10، ص 646 «تطور الخدمات الصحيه في المملکه العربيه السعوديه خلال مائه عام»</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
تغيير شکل سنتي انجام مناسک قرباني از عوامل مهم در کاهش مشکلات بهداشتي در موسم حج است. تاسيس کشتارگاه‌هاي صنعتي و مکانيزه از سال 1372ش. از سوي بانک توسعه اسلامي کمک قابل توجهي به بهبود شرايط بهداشتي حج کرده است.<ref>. با کاروان صفا در سال 82، ص 409، ج26، ص 272</ref> قرباني در اين کشتارگاه‌هاي سرپوشيده به صورت بهداشتي انجام مي‌شود و از هدر رفت گوشت قرباني‌ها نيز جلوگيري مي‌شود. | تغيير شکل سنتي انجام مناسک قرباني از عوامل مهم در کاهش مشکلات بهداشتي در موسم حج است. تاسيس کشتارگاه‌هاي صنعتي و مکانيزه از سال 1372ش. از سوي بانک توسعه اسلامي کمک قابل توجهي به بهبود شرايط بهداشتي حج کرده است.<ref>. با کاروان صفا در سال 82، ص 409، ج26، ص 272</ref> قرباني در اين کشتارگاه‌هاي سرپوشيده به صورت بهداشتي انجام مي‌شود و از هدر رفت گوشت قرباني‌ها نيز جلوگيري مي‌شود. | ||
=== مشکلات بهداشتي حاجيان در روزگار معاصر === | ===مشکلات بهداشتي حاجيان در روزگار معاصر=== | ||
با وجود اقدامات گسترده‌اي که کشورهاي اسلامي براي حفظ بهداشت حاجيان انجام دادهاند، سفر حج همچنان با خطراتي براي حاجيان همراه است و همه ساله افزون بر بيماري‌هايي که حاجيان در ايام حج بدان دچار مي‌شوند، تعدادي از آنان در موسم حج به دلايل مختلف جان خود را از دست مي دهند. در سال‌هاي اخير آمار وفات حاجيان در 15 روز موسم حج (از يکم تا 15 ذي حجه) در مجموع شهرهاي مکه و مدينه بر اساس آمار منتشره از سوي وزارت بهداشت عربستان سعودي به حدود 1000 نفر مي‌رسد که از اين ميان متوفيان در مکه نسبت بسيار بيشتري دارند. در سال 1430ق./2009م. در مکه 646 و در مدينه 273 تن، در سال 1431ق./2010م. به ترتيب در مکه و مدينه 717 و 327 تن، در سال 1432ق./2011م. در مکه 872 تن و در مدينه 271 تن و در سال 1433ق./ 2012م. در مکه 541 و در مدينه 44 تن<ref>. الکتاب الاحصائي السنوي، 1433، ص 236</ref> از حاجيان جان خود را از دست دادهاند.<ref>. الکتاب الاحصائي السنوي 1432، ص 558</ref> | با وجود اقدامات گسترده‌اي که کشورهاي اسلامي براي حفظ بهداشت حاجيان انجام دادهاند، سفر حج همچنان با خطراتي براي حاجيان همراه است و همه ساله افزون بر بيماري‌هايي که حاجيان در ايام حج بدان دچار مي‌شوند، تعدادي از آنان در موسم حج به دلايل مختلف جان خود را از دست مي دهند. در سال‌هاي اخير آمار وفات حاجيان در 15 روز موسم حج (از يکم تا 15 ذي حجه) در مجموع شهرهاي مکه و مدينه بر اساس آمار منتشره از سوي وزارت بهداشت عربستان سعودي به حدود 1000 نفر مي‌رسد که از اين ميان متوفيان در مکه نسبت بسيار بيشتري دارند. در سال 1430ق./2009م. در مکه 646 و در مدينه 273 تن، در سال 1431ق./2010م. به ترتيب در مکه و مدينه 717 و 327 تن، در سال 1432ق./2011م. در مکه 872 تن و در مدينه 271 تن و در سال 1433ق./ 2012م. در مکه 541 و در مدينه 44 تن<ref>. الکتاب الاحصائي السنوي، 1433، ص 236</ref> از حاجيان جان خود را از دست دادهاند.<ref>. الکتاب الاحصائي السنوي 1432، ص 558</ref> | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
}} | }} | ||
* اتحاف | *'''اتحاف الوري'''، عمر بن محمد بن فهد (م.885ق.)، به کوشش عبدالکريم، مکه، جامعة ام القري، 1408ق. | ||
* اخبار مکه و ما جاء فيها من | *'''اخبار مکه و ما جاء فيها من الآثار'''، محمد بن عبدالله ازرقي، تحقيق رشدي الصالح ملحس، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق. | ||
* الارج المسکي في التاريخ | *'''الارج المسکي في التاريخ المکي'''، علي بن عبدالقادر الطبري(م.1070ق.)، تصحيح اشرف احمد جمال، مکه، مکتبه التجاريه، 1416ق. | ||
* افاده الانام بذکر اخبار بلد الله | *'''افاده الانام بذکر اخبار بلد الله الحرام'''، عبدالله بن محمد الغازي (م.1365ق.)، به کوشش عبدالملک بن عبدالله بن دهيش، مکه، مکتبه الاسدي، 1430ق. | ||
* با کاروان صفا در سال | *'''با کاروان صفا در سال 82'''، رسول جعفريان، تهران، انتشارات مشعر، 1383ش. | ||
* با من به خانه خدا | *'''با من به خانه خدا بياييد'''، محمد رضا خليلي عراقي، تهران، شرکت طبع کتاب، 1340ش. | ||
* پنجاه سفرنامه حج | *'''پنجاه سفرنامه حج قاجاري'''، به کوشش رسول جعفريان، تهران، نشر علم، 1389ش. | ||
* تاريخ الطبري (تاريخ الامم و الملوک)، محمد بن جرير الطبري (224-310ق.)، تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم، بيروت، دار احياء التراث العربي. | *'''تاريخ الطبري (تاريخ الامم و الملوک)'''، محمد بن جرير الطبري (224-310ق.)، تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم، بيروت، دار احياء التراث العربي. | ||
* تحصيل المرام في اخبار ال‍ب‍ي‍ت الحرام و ال‍م‍ش‍اع‍ر ال‍ع‍ظام و مکه و ال‍ح‍رم و ولات‍ه‍ا | *'''تحصيل المرام في اخبار ال‍ب‍ي‍ت الحرام و ال‍م‍ش‍اع‍ر ال‍ع‍ظام و مکه و ال‍ح‍رم و ولات‍ه‍ا ال‍ف‍خ‍ام'''، محمد بن احمد الصباغ (م.1321ق.)، به کوشش عبدالملک بن عبدالله بن دهيش، مکه، مکتبه الاسدي، 1424ق. | ||
* تغذيه و بهداشت زائران در حج و | *'''تغذيه و بهداشت زائران در حج و عمره'''، حسين حاجيان فر، سارا طهماسبي، زهره کدخدايي، اصفهان، انتشارات آبي روشن، 1388ش. | ||
* حج برنامه | *'''حج برنامه تکامل'''، سيد محمد ضياء طباطبايي، تهران، انتشارات مشعر، 1386ش. | ||
* الحج قبل مئه سنه ال‍رح‍ل‍ه ال‍س‍ري‍ه ل‍ل‍ض‍اب‍ط ال‍روس‍ي عبدالعزيز دولتشين الي مکه ال‍م‍ک‍رم‍ه ۱۸۹۸ - | *'''الحج قبل مئه سنه ال‍رح‍ل‍ه ال‍س‍ري‍ه ل‍ل‍ض‍اب‍ط ال‍روس‍ي عبدالعزيز دولتشين الي مکه ال‍م‍ک‍رم‍ه ۱۸۹۸ -۱۸۹۹'''، عبدالعزيز دولتشين، به کوشش نعيم ريزفان، بيروت، دارالتقريب بين المذاهب الاسلاميه، 1414ق. | ||
* الحجر الصحي في | *'''الحجر الصحي في الحجاز'''، جلودن صاري يلدز، ترجمه به عربي عبدالرازق برکات، رياض، 1422ق. | ||
* درب زبيدة طريق الحج من الکوفه الي مکه | *'''درب زبيدة طريق الحج من الکوفه الي مکه المکرمة'''، سعد عبدالعزيز سعد الراشد، الرياض، دارالوطن، 1414ق. | ||
* دليل الحاج | *'''دليل الحاج الصحي'''، وزارة الصحه (اداره العامه للاعلام الصحي)، رياض، وزارة الصحه، 1430ق. | ||
* راهنماي پزشکي | *'''راهنماي پزشکي حج'''، پيمان اديبي، مصطفي قانعي، اصفهان، دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني اصفهان، 1375ش. | ||
* راهنماي سلامت زائران حج | *'''راهنماي سلامت زائران حج تمتّع'''، مرکز پزشکي حج و زيارت، تهران، سازمان حج و زيارت . | ||
* روزنامه رسمي | *'''روزنامه رسمي کشور'''، سايت قوه قضاييه (www.dastour.ir) | ||
* صحتک في الحج و | *'''صحتک في الحج و العمره'''، حسان شمسي باشا، دمشق، دارالقلم، 2007م. | ||
* کتاب الاحصائي السنوي 1431ق | *'''کتاب الاحصائي السنوي 1431ق'''، اداره العامه للاحصاء و المعلومات بوزاره الصحه المملکه العربيه السعوديه، رياض، وزاره الصحه. | ||
* کتاب الاحصائي السنوي 1432ق | *'''کتاب الاحصائي السنوي 1432ق'''، اداره العامه للاحصاء و المعلومات بوزاره الصحه المملکه العربيه السعوديه، رياض، وزاره الصحه. | ||
* کتاب الاحصائي السنوي 1433ق | *'''کتاب الاحصائي السنوي 1433ق'''، اداره العامه للاحصاء و المعلومات بوزاره الصحه المملکه العربيه السعوديه، رياض، وزاره الصحه. | ||
* کتاب خلاصه نخستين همايش بين المللي پزشکي حج و | *'''کتاب خلاصه نخستين همايش بين المللي پزشکي حج و زيارت'''، تهران، 1391. | ||
* مجموعه رسائل خطي | *'''مجموعه رسائل خطي فارسي'''، بنياد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي، مشهد آستان قدس رضوي، 1368ش. | ||
* مطالعات اسلام و روانشناسي(دو فصلنامه)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم. | *'''مطالعات اسلام و روانشناسي(دو فصلنامه)'''، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم. | ||
* المملکه العربيه السعوديه في مائه | *'''المملکه العربيه السعوديه في مائه عام'''، دراسات و بحوث، ج10 الامن و الصحه، داره الملک عبدالعزيز، رياض، 1428. | ||
* | *'''موسوعة مراه الحرمين'''، ايوب صبري پاشا، قاهره، دارالافاق العربيه، 2004. | ||
* ميقات حج (فصلنامه)، تهران، حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت. | *'''ميقات حج (فصلنامه)'''، تهران، حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت. | ||
* | *'''ندوة الحج الکبري'''، السلامة في الحج، وزاره الحج، رياض، وزاره الحج، 1431ق. | ||
* وفاء الوفاء باخبار | *'''وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفي'''، علي بن عبدالله السمهودي ( -911ق.)، به کوشش محمد محيي الدين عبدالحميد، بيروت، دارالکتب العلميه، 2006م. | ||
* من لايحضره | *'''من لايحضره الفقيه'''، شيخ صدوق محمد بن علي بن بابويه (311-381ق.)، تحقيق و تصحيح علي اکبر غفاري، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ دوم، 1404ق. | ||
{{آغاز چپ‌چین}} | {{آغاز چپ‌چین}} | ||
* Guests of GOD، Robet Bianchi ،New York، Oxford university press، 2004 | * Guests of GOD، Robet Bianchi ،New York، Oxford university press، 2004 | ||