جمعه خونین: تفاوت میان نسخه‌ها

در پی کشتار مکه، مسئله اداره و حاکمیت حرمین در ایام حج، توجه بسیاری از عالمان را به خود جلب کرد. در این روند، دو کنفرانس تشکیل شد. اولین کنفرانس که از تاریخ ۲۳ تا ۲۷ نوامبر۱۹۸۷م. در تهران تشکیل شده بود، صدها مهمان از ۴۳ کشور شرکت کردند. کنفرانس مربوطه تحت پوشش گسترده خبری داخل ایران و بعضاً خارجی قرار گرفت.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص100.</ref> این کنفرانس، که در آن قطعنامه‌های پرشماری صادر شد، اعلام کرد که [[حرمین]] باید توسط جمعی از عالمان مبارز و متعهد اداره شود.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص100.</ref> شش هفته بعد، کنفرانس دیگری در لندن از سوی مؤسسه مسلم از ۶ تا ۹ ژانویه ۱۹۸۸م. تشکیل شد که مسئله آینده [[حرمین]] را مورد بررسی قرار داد.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص101.</ref>  

در مقابل، سازمان کنفرانس اسلامی با استناد به فتوای مجمع فقهای سازمان، تظاهرات در ایام حج را نامشروع دانسته و اقدام عربستان در کشتار حاجیان را مشروع شمرد. به باور برخی، اعلام این نظر تحت تأثیر نفوذ عربستان بوده است.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص101-102.</ref>

== علت‌ها و زمینه‌ها ==

در رابطه با علل و زمینه‌های سیاسی این ماجرا در ارتباط آن با منافع آمریکا و اسرائیل در منطقه و جنگ ایران و عراق دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. برخی تحلیلگران معتقدند که سعودی‌ها با وحشت روزافزونی موفقیت ایرانی‌ها را در برپایی تظاهرات نظاره می‌کردند و این راهپیمایی‌ها موجب شده بود که عده بسیار زیادی از مسلمانان دیگر کشورها مجذوب چنین اقدامی شوند و این موضوع برای سعودی‌ها تهدیدی به حساب می‌آمد. اما آنچه موجب ناراحتی بیشتر آنها شده بود بیداری سیاسی مردم بویژه اتباع سعودی و نحوه ایجاد این بیداری بود و آنها از این بیم داشتند که اگر چنین راهپیمایی‌هایی ادامه یابد نه تنها روز به روز عظیم‌تر گشته و سرانجام کاملاً از کنترل خارج می‌شود، بلکه موجب می‌گردد که مردم کم‌کم به ماهیت نقش و روابط آل‌سعود نیز پی¬ ببرند. زیرا علی‌رغم این که اسرائیل هم در تبلیغات سعودی‌ها دشمن مسلمانان قلمداد می‌شد اما آمریکا حامی اصلی اسرائیل همواره دوست نزدیک آل‌سعود بوده است و راهپیمایی ایرانیان با سر دادن شعارهایی علیه آمریکا، اسرائیل و شوروی دو چهرگی حکام سعودی را افشا می-کرد.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص51-52، 54.</ref>

بنا به تحلیل دیگری آمریکایی‌ها، سعودی‌ها را مجبور به چنین اقدام عجولانه و شتابزده‌ای ساختند.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص52؛ آنسوی حج خونین، ص470.</ref> در ضمن، پیش از آن نیز در نشریات گزارش شده بود که پس از حمله عراق به ناو آمریکایی استارک در هفدهم ماه می ۱۹۸۷م. / ۱۳۶۶ش که طی آن ۳۷ تفنگدار آمریکایی کشته شدند، آمریکا کشتی‌های جنگی خود را به خلیج فارس اعزام کرد.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص52-53.</ref> نشریه تورنتو استار گزارش کرده بود که هیوم هارون<ref>Hume Haron</ref> سفیر جدید آمریکا در عربستان با شاه فهد ملاقاتی چند ساعته و طولانی داشت و بنا به نقل از خبرگزاری‌ها گویا در میان جمع حکام سعودی اختلاف نظری بروز کرده است. فهد، نایف و سلطان طرفدار اعمال برخوردهای سرسختانه با حجاج بودند ولی عبدالله مخالف بود ولی در نهایت مجموعه متقاعد به اجرای چنین تصمیمی شد.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص53-54.</ref>

با پایان جنگ تحمیلی، حمله صدام به کویت، رفت و آمدها و گفت وگوهای مقامات سیاسی طرفین، بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور را در سال ۱۳۷۰ش. رقم زد.<ref>جمهوری اسلامی، 5/6/1383</ref> مراسم برائت از مشرکان نیز پس از توقف در سال‌های ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۹ و علیرغم تضییقات و تحریم‌ها، از ۱۳۷۰ش. مجدداً در مکه انجام شد؛ در ۱۳۷۰ در روز ششم ذی‌حجه ۱۴۱۱ق. در مقابل بعثه مقام معظم رهبری؛ در سال ۱۳۷۱ برابر با ششم ذی‌حجه ۱۴۱۲ق. در اطراف بعثه رهبر معظم انقلاب و از سال ۱۳۷۲ به بعد، به رغم توافق سال ۱۳۷۰ با دولت سعودی برای برگزاری مراسم برائت، به علت اجتناب از خونریزی، در منا و عرفات همه ساله در زیر چادرها برگزار گردیده است.