مزار زینب بنت علی(ع) و سکینه بنت حسین(ع) (دمشق) (ویرایش)
نسخهٔ ۱۱ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۲۰:۲۳
، ۱۱ آوریل ۲۰۲۰←بنا
(اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی) |
(←بنا) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==بنا== | ==بنا== | ||
بنای زیارتگاه، همانند سایر زیارتگاه‌های باب‌الصغیر، با سنگ‌های دو رنگ ساخته شده است. | بنای زیارتگاه، همانند سایر زیارتگاه‌های باب‌الصغیر، با سنگ‌های دو رنگ ساخته شده است. | ||
این بنا | این بنا دارای دو مقبره متصل به یکدیگر است که هر یک دارای [[گنبد]] سبزرنگی است. مقبره جنوبی، زیارتگاه منتسب به زینب یا ام‌کلثوم است و مقبره شمالی، مزار منتسب به سکینه است. در شرق بنا، حیاط کوچکی وجود دارد که با دیوار، از فضای قبرستان جدا شده است. این حیاط دارای یک ورودی به شکل طاق سنگی است.<ref name=":3">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۶.</ref> | ||
ورودی اصلی بنا، در ضلع شرقی زیارتگاه | ورودی اصلی بنا، در ضلع شرقی زیارتگاه قرار دارد و دارای طاق است. بر سردر بنا، لوح سنگی حاوی نام زیارتگاه و تاریخ بازسازی آن در سال ۱۳۳۰ق. وجود دارد.<ref group="یادداشت">روی این کتیبه چنین نوشته است: | ||
یا آل بیت رسول الله حبکم | یا آل بیت رسول الله حبکم | ||
هذا مقام السیدة سکینة کریمة الامام الحسین شهید کربلا علیهما السلام ومقام السیدة زینب الملقبة بأم کلثوم کریمة الامام علی بن ابی طالب علیهما السلام تشیدت هذه المقامات المقدّسة بمساعی السید سلیم افندی ابن السید حسین افندی مرتضی قائم‌مقام مراقد اهل البیت علیهم السلام سنة ۱۳۳۰. | هذا مقام السیدة سکینة کریمة الامام الحسین شهید کربلا علیهما السلام ومقام السیدة زینب الملقبة بأم کلثوم کریمة الامام علی بن ابی طالب علیهما السلام تشیدت هذه المقامات المقدّسة بمساعی السید سلیم افندی ابن السید حسین افندی مرتضی قائم‌مقام مراقد اهل البیت علیهم السلام سنة ۱۳۳۰. </ref> | ||
پیش از این بیان شد که عارف بک ماردینی، در قصیده‌ای مادّه تاریخ بازسازی زیارتگاه‌های اهل‌بیت(علیهم السلام) در باب‌الصغیر را به نظم درآورده است که بیت آخر آن چنین است: | پیش از این بیان شد که عارف بک ماردینی، در قصیده‌ای مادّه تاریخ بازسازی زیارتگاه‌های اهل‌بیت(علیهم السلام) در باب‌الصغیر را به نظم درآورده است که بیت آخر آن چنین است: | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
ارّخ «بحسن الفوز فیاعلا الجنان لک ارتقا» | ارّخ «بحسن الفوز فیاعلا الجنان لک ارتقا» | ||
داخل هر مقبره، یک ضریح نقره‌ای طلاکوب، به شیوه ضریح‌های معمول امامزادگان ایران وجود دارد که در اصفهان ساخته شده است. | === ضریح === | ||
داخل هر مقبره، یک ضریح نقره‌ای طلاکوب، به شیوه ضریح‌های معمول امامزادگان [[ایران]] وجود دارد که در اصفهان ساخته شده است. البته این دو ضریح، جنبه نمادین دارند؛ زیرا قبرهای اصلی در زیرزمین بنا قرار دارند | |||
صندوقچه قبر | === سرداب === | ||
برای رفتن به زیرزمین که قبرهای اصلی در آن قرار دارند، باید از چند پله پایین رفت. زیرزمین بنا از دو اتاق بسیار کوچک تشکیل شده است که بین آنها یک راهرو وجود دارد. میان هر اتاق، قبری برجسته وجود دارد که روی آن، صندوقچه چوبی نصب شده است و بدین ترتیب فضای کم‌عرضی برای حرکت، اطراف قبر باقی مانده است.<ref name=":3" /> | |||
=== صندوقچه === | |||
صندوقچه‌ها روی قبرهای اصلی که در سرداب هستند، قرار دارند. صندوقچه قبر زینب یا ام‌کلثوم، نسبتاً جدید و دارای تزیینات هندسی ساده‌ای است.<ref name=":3" /> | |||
صندوقچه قبر منسوب به سکینه، بسیار قدیمی و نفیس است و دارای کتیبه‌هایی به خط کوفی تزیینی است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه؛ ص۲۵۶.</ref> عبدالقادر ریحاوی، باستان‌شناس [[سوریه|سوری]]، با توجه به شیوه خط کتیبه‌ها و تزیینات آن، قدمت آن را از دوره سلجوقی، یعنی نیمه نخست سده ششم قمری دانسته است.<ref>العمارة العربیة الاسلامیة: خصائصها وآثارها فی سوریة، ص ١١۴.</ref> طول صندوقچه ۳ متر، عرض آن ۱/۵ متر و ارتفاع آن یک متر است. | |||
کتیبه بالایی: | این صندوقچه دارای سه کتیبه نواری در گرداگرد آن است. دو کتیبه بالایی و میانی حاوی آیات قرآن، و کتیبه پایینی حاوی نام و نسب صاحب قبر است. متن کامل کتیبه‌ها چنین است:<ref>Inscriptions Arabes De Damas, Les St ف les Fun ق raires, I. Cimeti ف re DAl-B ع b Al-Sa گ r, Khaled</ref> | ||
==== کتیبه بالایی ==== | |||
ضلع جنوبی: اللّٰهُ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاٰ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لاٰ نَوْمٌ لَهُ مٰا فِی السَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّٰ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ | |||
[ضلع غربی:] مٰا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مٰا خَلْفَهُمْ وَ لاٰ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ | [ضلع غربی:] مٰا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مٰا خَلْفَهُمْ وَ لاٰ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۴: | ||
[ضلع شرقی:] اجمعین وعلی آلهم الطاهرین | [ضلع شرقی:] اجمعین وعلی آلهم الطاهرین | ||
== خانقاه طریقه قلندریه == | |||
در سمت جنوب شرقی زیارتگاه، مقبره دیگری وجود دارد که تنها بخش باقی‌مانده از خانقاه طریقه قلندریه است. این خانقاه که در محل اقامت شیخ جمال‌الدین ساوجی، مؤسس این طریقه ساخته شده،<ref>تاریخ الاسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، ج ۴۵، ص ۴٢٣.</ref> امروزه از بین رفته و تنها، مقبره آن که محل دفن تعدادی از مشاهیر دمشق بوده، باقی مانده است.<ref>مشیدات دمشق ذوات الاضرحة وعناصرها الجمالیة، ص ۵٠۵.</ref> | |||
مقبره مورد نظر، اتاق مربعی است که با قالب‌های سنگی ساخته شده، و دارای گنبدی با گردن هشت ضلعی است. ورودی آن در ضلع شمالی آن، یعنی در حیاط کوچک شرق زیارتگاه قرار دارد. بالای ورودی، کتیبه‌ای تاریخی وجود دارد که متن آن چنین است: «السلطان الملک الظاهر بیبرص<ref>نام «بیبرص»، پادشاه مملوکی، در این کتیبه به اشتباه حجاری شده و صورت صحیح آن، «بیبرس» است.</ref> الصالحی». دو طرف ورودی، در ارتفاع کمی از سطح زمین، دو سنگ مربع وجود دارد که حاوی نقش یک یوزپلنگ و در واقع رنک رسمی ملک الظاهر بیبرس است.<ref>مشیدات دمشق ذوات الاضرحة وعناصرها الجمالیة، ص ۵٠٨.</ref> | مقبره مورد نظر، اتاق مربعی است که با قالب‌های سنگی ساخته شده، و دارای گنبدی با گردن هشت ضلعی است. ورودی آن در ضلع شمالی آن، یعنی در حیاط کوچک شرق زیارتگاه قرار دارد. بالای ورودی، کتیبه‌ای تاریخی وجود دارد که متن آن چنین است: «السلطان الملک الظاهر بیبرص<ref>نام «بیبرص»، پادشاه مملوکی، در این کتیبه به اشتباه حجاری شده و صورت صحیح آن، «بیبرس» است.</ref> الصالحی». دو طرف ورودی، در ارتفاع کمی از سطح زمین، دو سنگ مربع وجود دارد که حاوی نقش یک یوزپلنگ و در واقع رنک رسمی ملک الظاهر بیبرس است.<ref>مشیدات دمشق ذوات الاضرحة وعناصرها الجمالیة، ص ۵٠٨.</ref> | ||