سرمه کشیدن: تفاوت میان نسخه‌ها

۹۲۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۶ مهٔ ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۹: خط ۲۹:
بیشتر فقیهان شیعه به استناد روایات، استفاده از سرمه سیاه را هر چند معطر نباشد بر محرم حرام شمرده‌اند. یکی از آن روایات، روایتی از امام صادق(ع) است که سرمه سیاه را زینت شمرده است.<ref>تذکره الفقهاء، ج۷، ص۳۲۵؛ الحدائق الناضره، ج۱۵، ص۴۵۲-۴۵۰؛ مختلف الشیعه، ج۴، ص۷۵.</ref> شافعیه<ref>کتاب الام، ج۲، ص۱۶۴؛ المجموع، ج۷، ص۳۵۳.</ref> و مالکیه<ref>المدونه الکبری، ج۱، ص۴۵۸؛ مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۲۹.</ref> نیز استفاده از «اثمد» و سرمه سیاه را بر محرم بدان جهت که زینت به شمار می‌رود حرام شمرده‌اند. در مقابل برخی فقیهان امامیه<ref>مختلف الشیعه، ج۴، ص۷۵؛ کشف اللثام، ج۵، ص۳۵۴.</ref> و برخی از فقیهان حنبلیه<ref>المغنی، ج۳، ص۳۰۶.</ref> این عمل را بر محرم مکروه دانسته‌اند.
بیشتر فقیهان شیعه به استناد روایات، استفاده از سرمه سیاه را هر چند معطر نباشد بر محرم حرام شمرده‌اند. یکی از آن روایات، روایتی از امام صادق(ع) است که سرمه سیاه را زینت شمرده است.<ref>تذکره الفقهاء، ج۷، ص۳۲۵؛ الحدائق الناضره، ج۱۵، ص۴۵۲-۴۵۰؛ مختلف الشیعه، ج۴، ص۷۵.</ref> شافعیه<ref>کتاب الام، ج۲، ص۱۶۴؛ المجموع، ج۷، ص۳۵۳.</ref> و مالکیه<ref>المدونه الکبری، ج۱، ص۴۵۸؛ مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۲۹.</ref> نیز استفاده از «اثمد» و سرمه سیاه را بر محرم بدان جهت که زینت به شمار می‌رود حرام شمرده‌اند. در مقابل برخی فقیهان امامیه<ref>مختلف الشیعه، ج۴، ص۷۵؛ کشف اللثام، ج۵، ص۳۵۴.</ref> و برخی از فقیهان حنبلیه<ref>المغنی، ج۳، ص۳۰۶.</ref> این عمل را بر محرم مکروه دانسته‌اند.
== کفاره ==
== کفاره ==
کفاره سرمه کشیدن: فقیهان امامیه برآنند که در صورت استفاده محرم از سرمه سیاه و زینتی وی مرتکب کار حرامی شده است، ولی کفاره بر وی واجب نیست. دلیل آن عدم وجوب اصل برائت و عدم وجود دلیلی بر وجوب کفاره است.<ref>تذکره الفقهاء، ج۷، ص۳۲۶؛ مهذب الاحکام، ج۱۳، ص۲۲۱؛ کتاب الحج، خوئی، ج۴، ص۱۴۸.</ref> اما در روایتی از علی بن جعفر از لزوم کفاره برای ارتکاب عمل حرام در حال احرام سخن به میان آمده است،<ref>قرب الاسناد، ص۲۳۷؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۱۵۸؛ جامع احادیث الشیعه، ج۱۱، ص۲۶۲.</ref> ولی روایت یاد شده از نظر سند و دلالت ضعیف است و نمی‌تواند حکم یاد شده را اثبات کند.<ref>کتاب الحج، خوئی، ج۴، ص۱۴۸ و ۱۹۴؛ فقه الحج بحوث استدلالیه فی الحج، ج۳، ص۲۷۹- ۲۸۰.</ref> از این رو برخی از فقیهان معاصر برآنند که احرام گزار بنا بر احتیاط گوسفندی را قربانی کند.<ref>کلمه التقوی، ج۳، ص۳۲۵.</ref> برخی نیز برآنند که در صورت استفاده محرم از سرمه معطر احتیاط در آن است که محرم کفاره طیب را پرداخت کند.<ref>تحریر الوسیله، ج۱، ص۴۲۲.</ref> بسیاری نیز پرداخت کفاره را مستحب شمرده اند.<ref>کتاب الحج، خوئی، ج۴، ص۱۴۸؛ مناسک الحج، سیستانی، ص۱۲۱؛ مناسک الحج، تبریزی، ص۱۲۰.</ref> رای فقیهان اهل سنت نیز در این باره مختلف است. حنبلیه کفاره را برای سرمه کشیدن واجب نمی‌دانند.<ref>المغنی، ج۳، ص۳۰۷ و ۳۱۰.</ref> شافعیه برآنند که سرمه سیاه کفاره ندارد، ولی بر محرم در صورت استفاده از سرمه معطر فدیه واجب است.<ref>المجموع، ج۷، ص۳۵۳ و ۳۵۴.</ref> حنفیه کفاره را در استفاده از سرمه معطر واجب، و اگر بوی خوش سرمه اندک باشد تنها دادن صدقه‌ای را کافی می‌¬دانند، اما معتقداند اگر بوی خوش آن زیاد باشد محرم باید حیوانی را قربانی کند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۲۴؛ بدائع الصنایع، ج۲، ص۱۹۱.</ref> و در میان فقهای مالکیه در این باره سه دیدگاه وجود دارد. بر پایه دیدگاه مشهور، کفاره بر مرد و زن در صورت استفاده از سرمه واجب است. برخی از آنان کفاره را واجب ندانسته‌اند و برخی نیز گفته اند که کفاره بر زنان واجب است، ولی بر مردان واجب نیست.<ref>مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۲۹.</ref>  
به فتوای فقیهان شیعه احرام‌گزار در صورت استفاده از سرمه سیاه و زینتی مرتکب حرام شده، ولی کفاره بر او واجب نیست.<ref>تذکره الفقهاء، ج۷، ص۳۲۶؛ مهذب الاحکام، ج۱۳، ص۲۲۱؛ کتاب الحج، خوئی، ج۴، ص۱۴۸.</ref> برخی از فقیهان شیعه مانند امام خمینی برآنند که در صورت استفاده مُحرم از سرمه معطر، احتیاط در آن است که کفاره استعمال بوی خوش را پرداخت کند.<ref>تحریر الوسیله، ج۱، ص۴۲۲.</ref> بسیاری نیز پرداخت کفاره را مستحب شمرده اند.<ref>کتاب الحج، خوئی، ج۴، ص۱۴۸؛ مناسک الحج، سیستانی، ص۱۲۱؛ مناسک الحج، تبریزی، ص۱۲۰.</ref> رای فقیهان اهل سنت نیز در این باره مختلف است. حنبلیه کفاره را برای سرمه کشیدن واجب نمی‌دانند.<ref>المغنی، ج۳، ص۳۰۷ و ۳۱۰.</ref> شافعیه برآنند که سرمه سیاه کفاره ندارد، ولی بر محرم در صورت استفاده از سرمه معطر فدیه واجب است.<ref>المجموع، ج۷، ص۳۵۳ و ۳۵۴.</ref> حنفیه کفاره را در استفاده از سرمه معطر واجب، و اگر بوی خوش سرمه اندک باشد تنها دادن صدقه‌ای را کافی می‌¬دانند، اما معتقداند اگر بوی خوش آن زیاد باشد محرم باید حیوانی را قربانی کند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۲۴؛ بدائع الصنایع، ج۲، ص۱۹۱.</ref> و در میان فقهای مالکیه در این باره سه دیدگاه وجود دارد. بر پایه دیدگاه مشهور، کفاره بر مرد و زن در صورت استفاده از سرمه واجب است. برخی از آنان کفاره را واجب ندانسته‌اند و برخی نیز گفته اند که کفاره بر زنان واجب است، ولی بر مردان واجب نیست.<ref>مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۲۹.</ref>  


استفاده از سرمه در حال ضرورت: به نظر فقیهان امامیه سرمه کشیدن در حال ضرورت همچون مداوای چشم مباح است و کفاره ندارد به این دلیل که علاوه بر اصل اباحه، روایاتی از اهل بیت(ع) در دست است که در آنها استفاده از سرمه در صورت ضرورت و درمان جایز شمرده شده است.<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۴۱؛ الحدائق الناضره، ج۱۵، ص۴۵۳ - ۴۵۴.</ref> برخی حدیث رفع و قاعده نفی حرج و دیگر قواعد کلی وارد در این باره را نیز دلیل بر جواز این عمل در حال ضرورت دانسته اند.<ref>براهین الحج للفقهاء والحجج، ج۳، ص۱۱۷.</ref>  در مقابل برخی از فقیهان کفاره را در سرمه معطر و زینتی در حال ضرورت ثابت دانسته اند.<ref>کلمه التقوی، ج۳، ص۳۲۶.</ref> از میان فقیهان اهل سنت، شافعیه برآنند که در استفاده از سرمه معطر در صورت نیاز فدیه واجب است، ولی سرمه غیر معطر در صورت نیاز فدیه ندارد.<ref>المجموع، ج۷، ص۳۵۴.</ref> از فقهای مالکیه، هم قول به وجوب و هم قول به عدم وجوب فدیه در صورت نیاز به سرمه نقل شده است.<ref>مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۲۹.</ref>
استفاده از سرمه در حال ضرورت: به نظر فقیهان امامیه سرمه کشیدن در حال ضرورت همچون مداوای چشم مباح است و کفاره ندارد به این دلیل که علاوه بر اصل اباحه، روایاتی از اهل بیت(ع) در دست است که در آنها استفاده از سرمه در صورت ضرورت و درمان جایز شمرده شده است.<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۴۱؛ الحدائق الناضره، ج۱۵، ص۴۵۳ - ۴۵۴.</ref> برخی حدیث رفع و قاعده نفی حرج و دیگر قواعد کلی وارد در این باره را نیز دلیل بر جواز این عمل در حال ضرورت دانسته اند.<ref>براهین الحج للفقهاء والحجج، ج۳، ص۱۱۷.</ref>  در مقابل برخی از فقیهان کفاره را در سرمه معطر و زینتی در حال ضرورت ثابت دانسته اند.<ref>کلمه التقوی، ج۳، ص۳۲۶.</ref> از میان فقیهان اهل سنت، شافعیه برآنند که در استفاده از سرمه معطر در صورت نیاز فدیه واجب است، ولی سرمه غیر معطر در صورت نیاز فدیه ندارد.<ref>المجموع، ج۷، ص۳۵۴.</ref> از فقهای مالکیه، هم قول به وجوب و هم قول به عدم وجوب فدیه در صورت نیاز به سرمه نقل شده است.<ref>مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۲۹.</ref>
۱۵٬۶۱۴

ویرایش