کاربر:Bagherhaghani/صفحه تمرین۱: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
== حکم اضطباع در مذاهب اهل سنت== | == حکم اضطباع در مذاهب اهل سنت== | ||
اضطباع در مذاهب حنفي، حنبلي و شافعي از مستحبات طوافِ حج و عمره به شمار مي‌رود<ref>. المبسوط، سرخسي، ج4، ص10؛ الوسيط، ج2، ص648-649؛ الكافي، ج1، ص511.</ref>؛ ولي مالکيان آن را از مستحبات طواف نمي‌دانند.<ref>. المغني، ج3، ص386؛ المجموع، ج8، ص21.</ref> مهم‌ترين دليل استحباب از ديدگاه فقيهان، سنت پيامبر گرامي9 است. بر پايه رواياتي چند<ref>. نک: سنن الدارمي، ج2، ص43؛ سنن ابن ماجه، ج2، ص984؛ السنن الكبري، ج5، ص79.</ref>، ايشان در حال اضطباع طواف کرده است. از ابن عباس گزارش شده که پيامبر9 و اصحاب او پس از احرام بستن براي عمره از جِعرانه، طواف را در حالت اضطباع به جا آورد.<ref>. سنن ابي داود، ج1، ص420؛ السنن الكبري، ج5، ص79.</ref> نيز گزارش شده که عمر بن خطاب به اجراي اين سيره نبوي پايبند بوده است.<ref>. الام، ج2، ص190؛ المستدرك، ج1، ص454.</ref> در اين حديث‌ها، همراه اضطباع از سنتِ «رَمَل» نيز ياد شده که عبارت است از راه رفتن با شتاب، همراه نزديک بودنِ گام‌ها به يکديگر<ref>. المغني، ج3، ص386؛ صحيح مسلم، نووي، ج9، ص7.</ref> يا حرکت دادن کتف‌ها هنگام راه رفتن با حالت مبارزان در عرصه نبرد.<ref>. المبسوط، سرخسي، ج4، ص10؛ عون المعبود، ج5، ص236.</ref> از روايات برمي‌آيد که حکمت تشريع رَمَل و اضطباع هنگام مناسک حج، قدرت‌نمايي مسلمانان در برابر مشرکان قريش و نشان دادن چابکي و دليري بوده است.<ref>. فتح العزيز، ج7، ص325؛ بدائع الصنائع، ج2، ص147.</ref> از اين رو، به باور فقيهان بسياري از مذاهب، ميان استحباب اضطباع و رمل از نظر شرايط و محدوده استحباب، ملازمه برقرار است و در هر يک از کارهاي حج که رمل مستحب باشد، اضطباع نيز استحباب دارد.<ref>. نک: بدائع الصنائع، ج2، ص147؛ المجموع، ج8، ص43؛ شرح العمده، ج3، ص423.</ref> | |||
پشتوانه اصلي شافعيان<ref>. الام، ج2، ص190؛ المجموع، ج8، ص19؛ اعانة الطالبين، ج2، ص340.</ref>، حنبليان<ref>. المغني، ج3، ص386؛ الكافي، ج1، ص511.</ref> و حنفيان<ref>. المبسوط، سرخسي، ج4، ص10؛ بدائع الصنائع، ج2، ص147.</ref> براي استحباب اضطباع، سيره نبوي و سخن صحابه است. به پشتوانه اين ادله، استدلال مالک را که براي اعتقاد به استحباب دليلي وجود ندارد، مردود شمرده‌اند.<ref>. المغني، ج3، ص386.</ref> دليل ديگر مخالفان استحباب اضطباع آن است که حکم ياد شده و نيز استحباب رمل، با توجه به حکمت تشريع آن، به دوران پيامبر9 اختصاص داشته و سبب آن يعني ضرورت اظهار قدرت در برابر مشرکان، از ميان رفته است.<ref>. مسند احمد، ج1، ص221؛ المجموع، ج8، ص21.</ref> به اين استدلال پاسخ‌هاي گوناگون داده‌اند: اولاً سنت بودن رمل و اضطباع همچنان باقي است؛ زيرا ثابت شده که پيامبر9 پس از فتح مکه از جمله در حجة الوداع که از شوکت مشرکان اثري نمانده بود، بر اين سيره پايداري داشته است. ثانياً از روايت عمر بن خطاب نيز دوام اين سيره استنباط مي‌شود. ثالثاً باور داشتن مالک به استحباب رمل در طواف نيز با استدلال ياد شده ناسازگار است.<ref>. المبسوط، سرخسي، ج4، ص10؛ المجموع، ج8، ص21.</ref> | پشتوانه اصلي شافعيان<ref>. الام، ج2، ص190؛ المجموع، ج8، ص19؛ اعانة الطالبين، ج2، ص340.</ref>، حنبليان<ref>. المغني، ج3، ص386؛ الكافي، ج1، ص511.</ref> و حنفيان<ref>. المبسوط، سرخسي، ج4، ص10؛ بدائع الصنائع، ج2، ص147.</ref> براي استحباب اضطباع، سيره نبوي و سخن صحابه است. به پشتوانه اين ادله، استدلال مالک را که براي اعتقاد به استحباب دليلي وجود ندارد، مردود شمرده‌اند.<ref>. المغني، ج3، ص386.</ref> دليل ديگر مخالفان استحباب اضطباع آن است که حکم ياد شده و نيز استحباب رمل، با توجه به حکمت تشريع آن، به دوران پيامبر9 اختصاص داشته و سبب آن يعني ضرورت اظهار قدرت در برابر مشرکان، از ميان رفته است.<ref>. مسند احمد، ج1، ص221؛ المجموع، ج8، ص21.</ref> به اين استدلال پاسخ‌هاي گوناگون داده‌اند: اولاً سنت بودن رمل و اضطباع همچنان باقي است؛ زيرا ثابت شده که پيامبر9 پس از فتح مکه از جمله در حجة الوداع که از شوکت مشرکان اثري نمانده بود، بر اين سيره پايداري داشته است. ثانياً از روايت عمر بن خطاب نيز دوام اين سيره استنباط مي‌شود. ثالثاً باور داشتن مالک به استحباب رمل در طواف نيز با استدلال ياد شده ناسازگار است.<ref>. المبسوط، سرخسي، ج4، ص10؛ المجموع، ج8، ص21.</ref> | ||
درباره گستره سنت اضطباع و اين‌که آيا افزون بر طواف، شامل نماز طواف و سعي نيز مي‌شود يا نه، فقيهان اهل سنت اختلاف ديدگاه دارند. حنبليان و حنفيان آن را ويژه طواف دانسته‌اند.<ref>. المغني، ج3، ص386؛ حاشية رد المحتار، ج2، ص545.</ref> در فقه شافعي، در اين زمينه دو ديدگاه يافت مي‌شود: برخي بدين استناد که اضطباع در نماز مکروه است، آن را شامل نماز طواف نشمرده‌اند و شماري ديگر شامل آن نيز دانسته‌اند.<ref>. فتح العزيز، ج7، ص338؛ المجموع، ج8، ص20.</ref> همچنين به باور مشهور در فقه شافعي، هنگام سعي ميان صفا و مروه نيز اضطباع مستحب است؛ زيرا به باور آنان، سعي گونه‌اي از طواف به شمار مي‌رود.<ref>. المغني، ج3، ص386.</ref> حنبليان به پشتوانه سنت نبوي، تعميم حکم استحباب را مردود شمرده‌اند.<ref>. المغنی، ج3، ص386؛ شرح العمده، ج3، ص423.</ref> | درباره گستره سنت اضطباع و اين‌که آيا افزون بر طواف، شامل نماز طواف و سعي نيز مي‌شود يا نه، فقيهان اهل سنت اختلاف ديدگاه دارند. حنبليان و حنفيان آن را ويژه طواف دانسته‌اند.<ref>. المغني، ج3، ص386؛ حاشية رد المحتار، ج2، ص545.</ref> در فقه شافعي، در اين زمينه دو ديدگاه يافت مي‌شود: برخي بدين استناد که اضطباع در نماز مکروه است، آن را شامل نماز طواف نشمرده‌اند و شماري ديگر شامل آن نيز دانسته‌اند.<ref>. فتح العزيز، ج7، ص338؛ المجموع، ج8، ص20.</ref> همچنين به باور مشهور در فقه شافعي، هنگام سعي ميان صفا و مروه نيز اضطباع مستحب است؛ زيرا به باور آنان، سعي گونه‌اي از طواف به شمار مي‌رود.<ref>. المغني، ج3، ص386.</ref> حنبليان به پشتوانه سنت نبوي، تعميم حکم استحباب را مردود شمرده‌اند.<ref>. المغنی، ج3، ص386؛ شرح العمده، ج3، ص423.</ref> | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==ديدگاه فقيهان امامي== | ==ديدگاه فقيهان امامي== | ||
اندکي از فقيهان امامي از جمله شيخ طوسي<ref>. المبسوط، طوسي، ج1، ص356.</ref> و در پي او فقيهان ديگر<ref>. الجامع للشرائع، ص201؛ تحرير الاحكام، ج1، ص584-585؛ الدروس، ج1، ص401.</ref> استحباب اضطباع در طواف را باور دارند و حتي شمول اين حکم درباره سعي<ref>. الدروس، ج1، ص402.</ref> را گزارش کرده‌اند. با اين همه، از آن‌جا که اين سخنان به ادله‌اي روشن و استوار مستند نيست، در منابع متأخرتر به آن‌ها پرداخته نشده و به تدريج اين باور را کنار نهاده‌اند. حتي در استحباب رمل نيز در | |||
اين منابع درباره ادله‌اي مناقشه شده است؛ | اين منابع درباره ادله‌اي مناقشه شده است؛ | ||
از جمله ضعف سند ادله مانند مرسل بودن پاره‌اي از روايات، روايت نشدن آن‌ها از | از جمله ضعف سند ادله مانند مرسل بودن پاره‌اي از روايات، روايت نشدن آن‌ها از طريق راويان شيعه و دلالت نداشتن برخي حديث‌هاي نقل شده بر مدّعا.<ref>. نک: مدارك الاحكام، ج8، ص161-162؛ رياض المسائل، ج7، ص39-40؛ مستندالشيعه، ج12، ص79.</ref> مثلاً | ||
طريق راويان شيعه و دلالت نداشتن برخي حديث‌هاي نقل شده بر مدّعا.<ref>. نک: مدارك الاحكام، ج8، ص161-162؛ رياض المسائل، ج7، ص39-40؛ مستندالشيعه، ج12، ص79.</ref> مثلاً | |||
بر پايه برخي روايات<ref>. علل الشرايع، ج2، ص412؛ وسائل الشيعه، ج13، ص352-353.</ref>، اقدام پيامبر گرامي9 در رمل و اضطباع، کاري زمان‌دار و بر اساس مصلحتي موقت بوده و حتي در سيره خود ايشان نيز پايدار نمانده است. از سيره امامان شيعه: نيز موسمي بودن اين احکام استنباط مي‌شود.<ref>. نک: وسائل الشيعه، ج13، ص351-353.</ref> شماري از فقيهان متأخر امامي به صراحت برهنگي شانه را با پوشيدن ردا که بر شخص محرم واجب است، ناسازگار دانسته‌اند.<ref>. كتاب الحج، ج1، ص141-142.</ref> | بر پايه برخي روايات<ref>. علل الشرايع، ج2، ص412؛ وسائل الشيعه، ج13، ص352-353.</ref>، اقدام پيامبر گرامي9 در رمل و اضطباع، کاري زمان‌دار و بر اساس مصلحتي موقت بوده و حتي در سيره خود ايشان نيز پايدار نمانده است. از سيره امامان شيعه: نيز موسمي بودن اين احکام استنباط مي‌شود.<ref>. نک: وسائل الشيعه، ج13، ص351-353.</ref> شماري از فقيهان متأخر امامي به صراحت برهنگي شانه را با پوشيدن ردا که بر شخص محرم واجب است، ناسازگار دانسته‌اند.<ref>. كتاب الحج، ج1، ص141-142.</ref> | ||
==احکام جزئي اضطباع== | |||
1. استحباب اضطباع ويژه مردان است و براي زنان روا نيست؛ زيرا آشکار ساختن اندام‌هاي بدن با حکم پوشش بدن زنان که در شريعت اسلامي بر آن تأکيد شده، ناسازگار است.<ref>. الام، ج2، ص192؛ المجموع، ج8، ص40؛ المبدع، ج3، ص218.</ref> درباره مشروعيت اضطباع براي کودکان، فقيهان شافعي ديدگاه‌هاي گوناگون دارند. برخي آن را باور نموده و شماري نپذيرفته‌اند. بعضي از گروه اول گفته‌اند: کودک مي‌تواند خود اضطباع کند و در غير اين صورت، وليّ او چنين مي‌کند.<ref>. فتح العزيز، ج7، ص339؛ المجموع، ج8، ص20-21.</ref> همچنين به باور فقيهان برخي مذاهب، اضطباع براي مردم مکه مستحب نيست و استحباب آن ويژه غير مکيان است.<ref>. المبدع، ج3، ص198؛ كشاف القناع، ج2، ص557.</ref> | 1. استحباب اضطباع ويژه مردان است و براي زنان روا نيست؛ زيرا آشکار ساختن اندام‌هاي بدن با حکم پوشش بدن زنان که در شريعت اسلامي بر آن تأکيد شده، ناسازگار است.<ref>. الام، ج2، ص192؛ المجموع، ج8، ص40؛ المبدع، ج3، ص218.</ref> درباره مشروعيت اضطباع براي کودکان، فقيهان شافعي ديدگاه‌هاي گوناگون دارند. برخي آن را باور نموده و شماري نپذيرفته‌اند. بعضي از گروه اول گفته‌اند: کودک مي‌تواند خود اضطباع کند و در غير اين صورت، وليّ او چنين مي‌کند.<ref>. فتح العزيز، ج7، ص339؛ المجموع، ج8، ص20-21.</ref> همچنين به باور فقيهان برخي مذاهب، اضطباع براي مردم مکه مستحب نيست و استحباب آن ويژه غير مکيان است.<ref>. المبدع، ج3، ص198؛ كشاف القناع، ج2، ص557.</ref> | ||
2. استحباب اضطباع تنها شامل طواف‌هايي است که پيش از سعي انجام مي‌شود.<ref>. بدائع الصنائع، ج2، ص147؛ المجموع، ج8، ص20.</ref> بر اين اساس، تنها طواف عمره و نيز يکي از دو طواف قدوم و افاضه (زيارت) در حج مشمول اين حکم هستند و هيچ گاه طواف وداع مشمول آن نمي‌شود. در حالت عادي، اضطباع در طواف قدوم صورت مي‌گيرد. اما اگر احرام‌گزار در طواف قدوم از اضطباع خودداري کند يا آن را انجام دهد ولي به عللي سعي به تأخير بيفتد، طواف بعد يعني طواف افاضه را مي‌تواند به اضطباع به جا آورد.<ref>. المبدع، ج3، ص199؛ المجموع، ج8، ص19-20، 40.</ref> در اضطباع، بر خلاف رمل که تنها در سه شوط اول مستحب است، در همه شوط‌هاي طواف مراعات اين حالت شايسته است.<ref>. فتح العزيز، ج7، ص338؛ حاشية رد المحتار، ج2، ص545؛ تحفة الاحوذي، ج3، ص506.</ref> | 2. استحباب اضطباع تنها شامل طواف‌هايي است که پيش از سعي انجام مي‌شود.<ref>. بدائع الصنائع، ج2، ص147؛ المجموع، ج8، ص20.</ref> بر اين اساس، تنها طواف عمره و نيز يکي از دو طواف قدوم و افاضه (زيارت) در حج مشمول اين حکم هستند و هيچ گاه طواف وداع مشمول آن نمي‌شود. در حالت عادي، اضطباع در طواف قدوم صورت مي‌گيرد. اما اگر احرام‌گزار در طواف قدوم از اضطباع خودداري کند يا آن را انجام دهد ولي به عللي سعي به تأخير بيفتد، طواف بعد يعني طواف افاضه را مي‌تواند به اضطباع به جا آورد.<ref>. المبدع، ج3، ص199؛ المجموع، ج8، ص19-20، 40.</ref> در اضطباع، بر خلاف رمل که تنها در سه شوط اول مستحب است، در همه شوط‌هاي طواف مراعات اين حالت شايسته است.<ref>. فتح العزيز، ج7، ص338؛ حاشية رد المحتار، ج2، ص545؛ تحفة الاحوذي، ج3، ص506.</ref> | ||
با توجه به واجب نبودن اضطباع، ترک آن از روي فراموشي يا حتي به عمد، هيچ‌گونه کفاره يا فديه‌اي در پي ندارد و اعاده يا قضاي آن نيز مستحب نيست.<ref>. الام، ج2، ص190؛ المغني، ج3، ص389-390.</ref> البته اگر کسي در بخشي از طواف، اضطباع را رعايت نکند، مراعات آن در ادامه طواف مستحب است.<ref>. الام، ج2، ص190؛ المجموع، ج8، ص21.</ref> همچنين اگر کسي طواف را با اضطباع به جا نياورد، بر پايه مذهب شافعي، رعايت کردن آن هنگام سعي استحباب دارد.<ref>. المجموع، ج8، ص21.</ref> | با توجه به واجب نبودن اضطباع، ترک آن از روي فراموشي يا حتي به عمد، هيچ‌گونه کفاره يا فديه‌اي در پي ندارد و اعاده يا قضاي آن نيز مستحب نيست.<ref>. الام، ج2، ص190؛ المغني، ج3، ص389-390.</ref> البته اگر کسي در بخشي از طواف، اضطباع را رعايت نکند، مراعات آن در ادامه طواف مستحب است.<ref>. الام، ج2، ص190؛ المجموع، ج8، ص21.</ref> همچنين اگر کسي طواف را با اضطباع به جا نياورد، بر پايه مذهب شافعي، رعايت کردن آن هنگام سعي استحباب دارد.<ref>. المجموع، ج8، ص21.</ref> | ||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||