Salar

==مفهوم‌شناسی==

طواف در لغت به معنای احاطه کردن<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۴۵۸.</ref> و دور چیزی چرخیدن،<ref>جوهری، الصحاح، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۳۹۶.</ref> و در اصطلاح هفت دور چرخیدن دور کعبه در مسجدالحرام است، که یکی از اعمال حج و عمره دانسته شده است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۳۳.</ref> طواف وداع، طوافی است که حاجی پس از اتمام مناسک حج و هنگام بیرون آمدن از مکه انجام می‌دهد و آخرین عمل او در مکه است.<ref>مؤسّسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى، فرهنگ فقه، ج۵، ص۲۳۰.</ref> این طواف را از آن جهت وداع گویند که گویا با این طواف از مکه و مسجدالحرام خداحافظی و وداع می‌نماید.<ref>[https://www.porseman.com/article/%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D8%B7%D9%88%D8%A7%D9%81/109077 «در مورد انواع طواف در حج از دیدگاه شیعه و اهل سنت توضیح دهید»]، سایت پرسمان.</ref>

در احکام طواف وداع بین فقهای شیعه و سنی اختلاف است.

===در فقه شیعه===

===در فقه اهل سنت===

مشهور فقیهان عامه، طواف وداع در حج را واجب دانسته و آن را جزء مناسک نیز می‌دانند. اما مالک، داوود، ابن منذر و برخی از فقهای شافعی و حنبلی طواف وداع را از واجبات حج نمی‌دانند.

==شرایط طواف وداع در فقه اسلامی==

شیعه و سنی متفق‌اند چنین طوافی برای کسی که مجاور مکه است، مشروع نیست. در میان عامه ادعای اجماع شده است که اهل مکه طواف وداع ندارد. در مورد ساکنین حرم اختلاف دیدگاه وجود دارد. برخی فقهای امامیه تصریح نموده‌اند کسی که اراده خروج از مکه را دارد، هرچند منزل وی در حرم باشد، می‌تواند طواف وداع انجام دهد ولی فقهای عامه نظر دیگری دارند؛ آنان کسی که ساکن در حرم است را نیز اهل مکه دانسته‌اند. بنابر گفته ابن‌قدامه کسی که منزلش در حرم است، مانند اهل مکه طواف وداع ندارد.