بدون خلاصۀ ویرایش
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
این کتاب از مشهورترین و مهمترین سفرنامه‌های حج | این کتاب از مشهورترین و مهمترین سفرنامه‌های [[حج]] است. در این اثر شرح فریضه حج سال ۵۷۹ قمری بیان شده است. همچنین شامل سفر طولانی ابن جبیر از [[اندلس]] در سالهای میان ۵۷۸ تا ۵۸۱ قمری است. نام اصلی اثر به درستی مشخص نیست و از آن با عناوین رحله الکنانی،<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیای، 242-244؛ نشوار المحاضره، ج7، ص330؛ الرحلات المغربیه، ص 102.</ref> یا الاسفار رحله ابن جبیر، اعتبار الناسک فی ذکر الآثار الکریمه والمناسک، تذکیر (تذکره) بالاخبار عن اتفاقات الاثار، و الرحلۀ الی المشرق<ref>. معجم المطبوعات العربیة، ج1، ص62.</ref> یاد کرده‌اند. | ||
==ابن جبیر و سفرهای حج او== | ==ابن جبیر و سفرهای حج او== | ||
{{اصلی|ابن جبیر}} | {{اصلی|ابن جبیر}} | ||
ابوالحسین محمد بن احمد مشهور به ابن جبیر، ادیب، از رجال دانش آموخته دیوان عصر خویش، شاعر و جهانگرد مالکی اندلسی دهم ربیع الاول سال ۵۴۰ قمری، در شهر بلنسیه [[اندلس]] (مرکز بخش خودمختار Valencia در اسپانیای فعلی) به دنیا آمد و به سال ۶۱۴ قمری در مصر درگذشت. | ابوالحسین محمد بن احمد مشهور به ابن جبیر، ادیب، از رجال دانش آموخته دیوان عصر خویش، شاعر و جهانگرد مالکی اندلسی دهم ربیع الاول سال ۵۴۰ قمری، در شهر بلنسیه [[اندلس]] (مرکز بخش خودمختار Valencia در اسپانیای فعلی) به دنیا آمد و به سال ۶۱۴ قمری در [[مصر]] درگذشت. | ||
او سه بار به حج رفت. سفر اول او که شرح آن در سفرنامه او آمده است در سال های ۵۷۸ تا ۵۸۱ قمری به طول انجامید.<ref>تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص 242-244، نشوارالمحاضره، ج 7، ص330، الرحلات المغربیه، ص102</ref> دومین سفر ابن جبیر از ربیع الاول ۵۸۵ تا ۱۳ شعبان ۵۸۷ قمری طول کشید.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص242.</ref> پس از بازگشت سال‌ها در وطن ماند و وقتی همسرش عاتکۀ دختر ابوجعفر ورقشی وزیر درگذشت، تصمیم به سفر بعدی گرفت<ref>. التاریخ القویم، ج6، ص298.</ref> که از تاریخ دقیق آن اطلاعی در دست نیست. | او سه بار به [[حج]] رفت. سفر اول او که شرح آن در سفرنامه او آمده است در سال های ۵۷۸ تا ۵۸۱ قمری به طول انجامید.<ref>تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص 242-244، نشوارالمحاضره، ج 7، ص330، الرحلات المغربیه، ص102</ref> دومین سفر ابن جبیر از ربیع الاول ۵۸۵ تا ۱۳ شعبان ۵۸۷ قمری طول کشید.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص242.</ref> پس از بازگشت سال‌ها در وطن ماند و وقتی همسرش عاتکۀ دختر ابوجعفر ورقشی وزیر درگذشت، تصمیم به سفر بعدی گرفت<ref>. التاریخ القویم، ج6، ص298.</ref> که از تاریخ دقیق آن اطلاعی در دست نیست. | ||
==نثر و شیوه نگارش سفرنامه ابن جبیر== | ==نثر و شیوه نگارش سفرنامه ابن جبیر== | ||
به باور پژوهشگران، سفرنامه، ابن جبیر به لحاظ دقت و نوع اطلاعات و روش و اسلوب ارائه و نگاش، اوج | به باور پژوهشگران، سفرنامه، ابن جبیر به لحاظ دقت و نوع اطلاعات و روش و اسلوب ارائه و نگاش، اوج سفرنامه نویسی و مایۀ ارتقای ادب جغرافیایی عرب بوده است و رواج چنین نوشته هایی در [[اندلس]] با چنین ویژگی هایی، مرهون این سفرنامه است. شهرت ابن جبیر در محافل علمی اروپا نیز مرهون سفرنامۀ او و گزارش های ارزشمند تاریخیش بوده و گویا همین سفرنامه توجه اهل ادب را به شعر او از میان آثار مشابه همعصرانش برانگیخته است.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص241-242؛ دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج3، ص205.</ref> | ||
شیوه تصویرگری و | شیوه تصویرگری و عبارت پردازی ابن جبیر ادیبانه، زنده، روان و پر از اقتباسات ادبی و اشارات لطیف است. او مطالب را در قالب نثر مسجّع ریخته است.<ref>. نک: تاریخ نوشتههای جغرافیایی؛ ص243-244.</ref> او با تکیه بر معلومات قرآنی و ادبی، از شعر و آیات قرآن در بیان مقصود خویش به اقتضای حال، بهره گرفته است. | ||
برخی گفته اند تالیف سفرنامۀ ابن جبیر از خود او نیست و تنها مضامین کتاب از اوست؛<ref>. نک: الاحاطه، ج2، ص148؛ الأعلام، ج5، ص319-320.</ref> اما غالب پژوهشگران معتقدند او خود پس از بازگشت از سفر در حدود ۵۸۱ قمری/۱۱۸۵م. بر اساس | برخی گفته اند تالیف سفرنامۀ ابن جبیر از خود او نیست و تنها مضامین کتاب از اوست؛<ref>. نک: الاحاطه، ج2، ص148؛ الأعلام، ج5، ص319-320.</ref> اما غالب پژوهشگران معتقدند او خود پس از بازگشت از سفر در حدود ۵۸۱ قمری/۱۱۸۵م. بر اساس یادداشت های روزانه به تالیف آن پرداخته است.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص240-241.</ref> | ||
==اهمیت تاریخی سفرنامه== | ==اهمیت تاریخی سفرنامه== | ||
اطلاعات تاریخی سفرنامه نسبت به اطلاعات جغرفیایی آن، نزد پژوهشگران ارزشمندتر است. ماجراهای سفر به صورتی دقیق با ذکر تواریخ | اطلاعات تاریخی سفرنامه نسبت به اطلاعات جغرفیایی آن، نزد پژوهشگران ارزشمندتر است. ماجراهای سفر به صورتی دقیق با ذکر تواریخ '''قمری'''، '''میلادی''' و گاه '''سریانی''' ثبت شده اند. | ||
سفرنامه را به لحاظ گزارش های دقیق و مفصل از زندگانی مردم بخشی از مناطق مهم آن زمان مانند حجاز، مصر و شام، بسیار ارزشمند شمرده اند پاره ای از اطلاعات از جمله اطلاعات مربوط به مکه و مدینه و نیز نظام اداری و حکومتی ایوبیان (۶۵۰-۵۶۷ق.) و وضعیت مسلمانان در شام و مناطق جنوبی اروپا، و نیز دربار نورمان‌ها منحصر به فرد است.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص243.</ref> | سفرنامه را به لحاظ گزارش های دقیق و مفصل از زندگانی مردم بخشی از مناطق مهم آن زمان مانند حجاز، مصر و شام، بسیار ارزشمند شمرده اند پاره ای از اطلاعات از جمله اطلاعات مربوط به مکه و مدینه و نیز نظام اداری و حکومتی ایوبیان (۶۵۰-۵۶۷ق.) و وضعیت مسلمانان در شام و مناطق جنوبی اروپا، و نیز دربار نورمان‌ها منحصر به فرد است.<ref>. تاریخ نوشتههای جغرافیایی، ص243.</ref> | ||