سفرنامه ابن جبیر: تفاوت میان نسخه‌ها

سفرنامه را به لحاظ گزارش های دقیق و مفصل از زندگانی مردم بخشی از مناطق مهم آن زمان مانند حجاز، مصر و شام، بسیار ارزشمند شمرده ­اند پاره­ ای از اطلاعات از جمله اطلاعات مربوط به مکه و مدینه و نیز نظام اداری و حکومتی ایوبیان (۶۵۰-۵۶۷ق.) و وضعیت مسلمانان در شام و مناطق جنوبی اروپا، و نیز دربار نورمان‌ها منحصر به فرد است.<ref>. تاریخ نوشته­های جغرافیایی، ص243.</ref>

ابن جبیر از روستاها، شهرها، جزائر، منازل، گذرگاه‌ها و توقفگاه های بسیاری گذشته و اطلاعات جغرافیایی، تاریخی، اجتماعی و سیاسی از آنها نقل کرده است. گاه حتی از شهرهایی که بدان‌ها نرفته، اطلاعاتی به دست داده است.

از زمان نگارش سفرنامه ابن جبیر، این اثر همواره ماخذ بسیاری از نویسندگان و آثار تاریخی و جغرافیایی، گاه با ذکر و گاه بدون ذکر ماخذ، بوده است. محمد بن عبدالله معروف به ابن بطوطه(م.۷۷۹ق. ۱۳۶۹.) یا درست­تر: ابن جزی راوی او، در سفرنامۀ مشهور تحفة النظار، ضمن اقتباس بسیار از ابن جبیر، اعتراف کرده است که برخی توصیفات ابن جبیر چنان است که بهتر از آن نتوان آورد.<ref>. رحله ابن بطوطه، ج1، ص85، 88، 272.</ref> اقتباسهای نویسنده تحفه النظار از ابن جبیر به ویژه از مباحث مدینه به بعد آشکار است و نویسنده حتی در تغییر عبارات نیز سعی چندانی نکرده و تنها به تلخیص و افزودن اطلاعات زمان خود از قبیل نام حاکمان پرداخته است. ابوالبقاء خالد بن عیسی بَلوی (م. پس از ۷۶۷ق.) در سفرنامه تاج المفرق فی تَحلیۀ علماء المَشرق ابومحمد عبدری (م.)، در سفرنامه­اش به لحاظ روش و نثر مسجّع و هنری<ref>. تاریخ نوشته­های جغرافیایی، ص288.</ref> و هم در گزارش­ها و اشعار،<ref>. نک: رحله العبدری، ج1، ص218، 222، 319.</ref> مقری در نفح الطیب،<ref>. نفح الطیب، ج3، ص17، 21.</ref> فاسی در شفاء الغرام،<ref>. شفا الغرام، ج1، ص119، 150، 152.</ref> محمد بن عبد المنعم الحمیری در الروض المعطار فی خبر الاقطار<ref>. نک. الروض المعطار، ص197،199.</ref> و جز او از سفرنامه ابن جبیر استفاده کرده است.