←اهمیت و روش
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
جز اخبار المدینه، دو اثر دیگر به ابن زباله نسبت یافته است<ref>تهذیب التهذیب، ج۹، ص۱۱۷.</ref>: مَثالِبُ الاَنساب، و ازواج النبی. زبیر بن بکار که شاگرد و راوی ابن زباله بوده، گزیده‌ای از ازواج النبی فراهم آورده است.<ref>المنتخب من کتاب ازواج النبی، ص۱۵-۱۶.</ref> [[ابن ندیم]] به آثاری دیگر از وی در شعر و ادب اشاره کرده است.<ref>الفهرست، ص۱۲۱.</ref> | جز اخبار المدینه، دو اثر دیگر به ابن زباله نسبت یافته است<ref>تهذیب التهذیب، ج۹، ص۱۱۷.</ref>: مَثالِبُ الاَنساب، و ازواج النبی. زبیر بن بکار که شاگرد و راوی ابن زباله بوده، گزیده‌ای از ازواج النبی فراهم آورده است.<ref>المنتخب من کتاب ازواج النبی، ص۱۵-۱۶.</ref> [[ابن ندیم]] به آثاری دیگر از وی در شعر و ادب اشاره کرده است.<ref>الفهرست، ص۱۲۱.</ref> | ||
==اهمیت | ==اهمیت کتاب== | ||
روش ابن زباله در تاریخ‌نگاری از اعتماد و توجه تاریخ‌نگاران برخوردار شده است. مصحح کتاب ابن | روش ابن زباله در تاریخ‌نگاری از اعتماد و توجه تاریخ‌نگاران برخوردار شده است. مصحح کتاب [[اخبار المدینه (ابن شبه)|اخبار المدینه]] نوشته [[ابن شبه|ابن شَبَّه]]، اثر ابن زباله را نخستین تاریخ مدون [[مدینه]] و پیشتاز در مدینه‌شناسی شمرده و به اهمیت و تأثیر و نفوذ آن در تاریخ‌نگاران بعدی اشاره کرده است.<ref>تاریخ المدینه، مقدمه، صل.</ref> | ||
از تاریخ‌نگاران کهن‌تر که از کتاب ابن زباله بهره برده‌اند، می‌توان به زبیر بن بکار اشاره کرد که در شناسایی نام‌های مدینه و دیگر موضوعات به دیدگاه وی استناد کرده است.<ref>التعریف بما آنست الهجره، ص۵۱، ۵۳، ۷۲، ۱۰۱، ۱۱۳، ۱۲۶، ۱۴۴، ۱۴۹.</ref> در المناسک حربی ( | ==روش ابن زباله== | ||
ابن زباله در شناسایی مطالب مربوط به [[مدینه]] و مکان‌ها و رویدادهای آن، از مشاهدات عینی تا فراگیری از دانشوران آن دوران فروگذار نکرده، تلفیقی از تاریخ و جغرافیا را در روش تاریخ‌نگاری خویش به کار گرفته است. گویا روش وی در مدینه‌شناسی، اساس کارهای [[مدائنی]] (م.۲۲۸ق.)، [[ابن شبه|ابن شَبَّه]] (گذشت ۲۶۲ق) و [[یحیی علوی]] (درگذشت ۲۷۷ق) بوده است. به نظر می‌رسد تقسیم مباحث به فضیلت‌ها، چاه‌ها، راه‌ها، [[مسجد|مساجد]]، ساکنان، نامها، و خانه‌های مدینه و دیگر عنوان‌های موضوعی که بعدها رسم شد، از ابن زباله بر جای مانده است.(ص۲۵۱) | |||
دیگر ویژگی کار او توجه به سیر تاریخی تحولات اجتماعی [[مدینه]] و توسعه شهری و ثبت خانهها و ساکنان آن دوران است. وی در هر موضوع به ارائه پژوهشی جامع<ref>موسوعة مکة المکرمه، ج۲، ص۱۹۷.</ref> و گسترده می‌پردازد و همه گزارش‌ها و اخبار را نقل می‌کند. به تعبیر صلاح عبدالعزیز بن سلامه، او به عمران شهری (ص۲۴۷) و تحولات جغرافیایی مدینه توجهی ویژه نشان می‌دهد و وضعیت محلات، قبایل، بازارها، توسعه و تعمیر خانهها و مساجد، و سرنوشت ساکنان محلات را به طور دقیق مشخص می‌کند. نیز در شناسایی نامها، کلمات و نکات ادبی بسیار دقت می‌ورزد. بر پایه روش عمومی تاریخ‌نگاران مدنی، مسائل و نکات ادبی و شعر در گزارش‌های وی نیز بازتاب یافته است. (برای نمونه: ص۱۶۹، ۱۷۱، ۱۷۳، ۱۷۶، ۱۸۱) | |||
از تاریخ‌نگاران کهن‌تر که از کتاب ابن زباله بهره برده‌اند، می‌توان به [[زبیر بن بکار]] اشاره کرد که در شناسایی نام‌های مدینه و دیگر موضوعات به دیدگاه وی استناد کرده است.<ref>التعریف بما آنست الهجره، ص۵۱، ۵۳، ۷۲، ۱۰۱، ۱۱۳، ۱۲۶، ۱۴۴، ۱۴۹.</ref> در المناسک حربی (درگذشت ۲۸۵ق) بازتاب اطلاعات اخبار المدینه ابن زباله را به روشنی می‌توان دید.<ref>المناسک، ص۳۶۰، ۳۶۸، ۳۸۲، ۳۹۶، ۴۲۵، ۶۵۵، ۶۵۶.</ref> همچنین نویسنده [[الدرة الثمینه|الدُرَّة الثَمینه]] بیشتر از طریق زبیر بن بکار، نقل شده‌ها و منصوصات ابن زباله را گسترش داده است. در کتاب [[التعریف بما آنست الهجره]] نوشته [[مطری]]، گزارش‌های تاریخی و جغرافیایی ابن زباله در وصف جای‌ها و مساجد و چاههای مدینه بازتاب یافته است. منابع متأخر مدینه‌شناسی مانند [[بهجة النفوس]] تألیف [[مرجانی]] (درگذشت ۷۶۹ق)، تحقیق النصره مراغی (م.۸۱۶ق.)، [[المغانم المطابه]] نوشته [[فیروزآبادی]] (دگذشت ۸۱۷ق)، ا[[لتحفة اللطیفه]]نوشته [[سخاوی]] (درگذشت ۹۰۲ق) و بیش از همه [[وفاء الوفاء|وفاء الوفا]] نوشته [[سمهودی]] (درگذشت ۹۱۱ق) از گزارش‌ها و آگاهی‌های تاریخی ابن زباله بهره گرفته‌اند. | |||
==محتوا== | ==محتوا== | ||