←برخی مصادیق احرام از ادنی الحل
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
ادنی الحل در مبحث حج منابع فقهی، به منزله یکی از مواقیت احرام (میقات‌ها یا مکان‌هایی که احرام‌گزاران باید از آن‌جا محرم شوند) در برخی موارد خاص یا اضطراری است که مهم‌ترین مصادیق آن عبارتند از: | ادنی الحل در مبحث حج منابع فقهی، به منزله یکی از مواقیت احرام (میقات‌ها یا مکان‌هایی که احرام‌گزاران باید از آن‌جا محرم شوند) در برخی موارد خاص یا اضطراری است که مهم‌ترین مصادیق آن عبارتند از: | ||
'''۱.''' میقات عمره مفرده برای ساکنانِ مکه: به نظر فقیهان امامی<ref>الخلاف، ج2، ص281؛ الکافی فی الفقه، ص202؛ تحریر الاحکام، ج1، ص563.</ref> و برخی از اهل سنت<ref>فتح العزیز، ج7، ص97؛ عمدة القاری، ج9، ص131؛ نیل الاوطار، ج5، ص23.</ref> میقات ساکنان مکه، خواه مردم مکه و خواه مسافران مقیم، در عمره مفرده و نیز عمره پس از حج قِران و اِفراد، ادنی الحل است. پشتوانه فقیهان شیعه، حدیث‌های نقل شده<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص450-451.</ref> از امامان(ع) درباره عمره پیامبر اکرم(ص) است که از مکان‌هایی جز میقات‌های پنج‌گانه حج تمتع محرم شدند؛ از جمله جِعرانه در شمال شرقی مکه؛ و نیز حدیث‌هایی<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص454.</ref> چون روایت عمر بن زید که میقات‌های احرام را برای عمره مکیان، جعرانه و حدیبیه در شمال غربی مکه دانسته و با تعبیر «و ما أشْبَهَهُما» آن را به همه مناطق ادنی الحل گسترش داده است.<ref>مستند الشیعه، ج11، ص189-190؛ الحدائق، ج14، ص455.</ref> فقیهان اهل سنت نیز به حدیث‌هایی استناد کرده‌اند که مفاد آن‌ها گزارش عمره‌های پیامبر(ص) و دستور ایشان به عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر برای مُحرم کردن عایشه از تنعیم در شمال مکه است.<ref>صحیح البخاری، ج4، ص14؛ سنن ابن ماجه، ج2، ص997، 999؛ المغنی، ج3، ص210.</ref> | |||
فقیهان شیعه<ref>تحریر الاحکام، ج1، ص562-563؛ الدروس، ج1، ص338.</ref> و اهل سنت<ref>المجموع، ج7، ص204.</ref> به پشتوانه این روایات، به ویژه حدیث‌های گزارش دهنده از سیره نبوی، محرم شدن عمره‌گزار مقیم مکه را از یکی از سه مکان یاد شده در این حدیث‌ها (تنعیم، جعرانه و حدیبیه) مستحب شمرده‌اند. بیشتر فقیهان شیعه<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص194-195؛ الدروس، ج1، ص338؛ قس: جواهر الکلام، ج18، ص119.</ref> و برخی از اهل سنت<ref>المجموع، ج7، ص204-205.</ref> جعرانه را از آن رو که میقات شخص پیامبر(ص) بوده، بر تنعیم ترجیح داده و برخی دیگر از اهل سنت<ref>الفقه الاسلامی، ج3، ص453.</ref> تنعیم را از آن‌جا که نزدیک‌ترین منطقه حل به مکه است، برتر دانسته‌اند. اندکی از آن‌ها نیز حدیبیه را ترجیح داده<ref>نک: المجموع، ج7، ص205.</ref> و شماری دیگر از فقیهان هیچ تمایزی میان آن‌ها برنشمرده‌اند.<ref>شرح معانی الآثار، ج2، ص241؛ عمدة القاری، ج10، ص120.</ref> | فقیهان شیعه<ref>تحریر الاحکام، ج1، ص562-563؛ الدروس، ج1، ص338.</ref> و اهل سنت<ref>المجموع، ج7، ص204.</ref> به پشتوانه این روایات، به ویژه حدیث‌های گزارش دهنده از سیره نبوی، محرم شدن عمره‌گزار مقیم مکه را از یکی از سه مکان یاد شده در این حدیث‌ها (تنعیم، جعرانه و حدیبیه) مستحب شمرده‌اند. بیشتر فقیهان شیعه<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص194-195؛ الدروس، ج1، ص338؛ قس: جواهر الکلام، ج18، ص119.</ref> و برخی از اهل سنت<ref>المجموع، ج7، ص204-205.</ref> جعرانه را از آن رو که میقات شخص پیامبر(ص) بوده، بر تنعیم ترجیح داده و برخی دیگر از اهل سنت<ref>الفقه الاسلامی، ج3، ص453.</ref> تنعیم را از آن‌جا که نزدیک‌ترین منطقه حل به مکه است، برتر دانسته‌اند. اندکی از آن‌ها نیز حدیبیه را ترجیح داده<ref>نک: المجموع، ج7، ص205.</ref> و شماری دیگر از فقیهان هیچ تمایزی میان آن‌ها برنشمرده‌اند.<ref>شرح معانی الآثار، ج2، ص241؛ عمدة القاری، ج10، ص120.</ref> | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
کسی که از ادنی الحل محرم می‌شود، مستحب است تا لحظه دیدن بیت الله الحرام، گفتن تلبیه (لبیک اللهم لبیک... ) را ادامه دهد.<ref>المغنی، ج3، ص418.</ref> | کسی که از ادنی الحل محرم می‌شود، مستحب است تا لحظه دیدن بیت الله الحرام، گفتن تلبیه (لبیک اللهم لبیک... ) را ادامه دهد.<ref>المغنی، ج3، ص418.</ref> | ||
'''۲.''' میقات مجاوران در مکه که مشمول حکم آفاقی هستند و هنوز حکم اهل مکه را نیافته‌اند: به نظر فقیهان امامی<ref>نک: المقنعه، ص396؛ الحدائق، ج14، ص412-413.</ref>، فرد مقیم در مکه که پیشتر حج تمتع بر او واجب شده، قطعاً باید برای احرام عمره تمتع از مکه بیرون شود. برخی فقیهان<ref>التهذیب، طوسی، ج5، ص35؛ الحدائق، ج14، ص412، 414.</ref> به پشتوانه حدیث‌هایی از جمله روایت‌های حلبی و حماد از امام صادق(ع) بر آنند که میقات این‌گونه اشخاص، ادنی الحل است. فقیهان دیگر میقات اصلی آنان را میقات سرزمین خود و در صورت وجود عذر و اضطرار، میقات آن‌ها را ادنی الحل دانسته‌اند.<ref>المعتبر، ج2، ص799؛ مستند الشیعه، ج13، ص114.</ref> برخی دیگر به دلیل وجود حدیث‌های گوناگون در این زمینه، به تخییر میان میقات بودن ادنی الحل و یکی از میقات‌های پنج‌گانه قائل شده‌اند.<ref>نک: المعتمد، ج2، ص218-222.</ref> | |||
'''۳.''' میقات اضطراری برای کسانی که به سبب وجود مانع، فراموشی یا جهل، از میقات‌ها گذشته باشند: به نظر مشهور فقیهان امامی<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص178؛ تحریر الاحکام، ج1، ص565.</ref> به پشتوانه حدیث‌هایی<ref>نک: وسائل الشیعه، ج11، ص328-331.</ref>، کسانی که به سبب وجود عذر مانند مانع خارجی، فراموشی و جهل بدون احرام برای عمره تمتع از میقات خود بگذرند، لازم است در نخستین فرصت به میقات مزبور بازگردند و از آن‌جا محرم شوند. اگر بازگشتن به میقات به علت تنگی وقت یا سبب‌های دیگر ممکن نباشد، اینان باید به ادنی الحل بروند و از آن‌جا محرم گردند.<ref>نک: الدروس، ج1، ص341؛ مجمع الفائده، ج6، ص171.</ref> به این دلیل و نیز به پشتوانه حدیث‌های خاص<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص329-330.</ref> میقاتِ اضطراری بانوانی که به گمان جایز نبودن احرام برای آنان به سبب حیض، بدون احرام وارد مکه شوند، نیز ادنی الحل است، مشروط بر آن که نتوانند از میقات اصلی محرم شوند.<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص187؛ الدروس، ج1، ص349.</ref> حتی برخی فقیهان<ref>العروة الوثقی، ج4، ص649.</ref> در صورت عبور عمدی شخص از میقات‌های پنج‌گانه بدون احرام در عمره مفرده، میقات وی را ادنی الحل دانسته‌اند. | |||
'''۴.''' میقات کسانی که از میقات‌های اصلی یا هم‌راستای آن‌ها عبور نکنند: به نظر برخی فقیهان امامی، میقات حج‌گزارانی که از یکی از میقات‌های سفارش شده یا هم‌راستای آن‌ها عبور نکنند، ادنی الحل است.<ref>تحریر الاحکام، ج1، ص565؛ مجمع الفائده، ج6، ص186.</ref> پشتوانه این حکم، ادله‌ای چون اصل برائت از تکلیف زاید به ضمیمه حرمت ورود به حرم بدون احرام و نیز این نکته است که ادنی الحل میقاتی اضطراری است.<ref>نک: ایضاح الفوائد، ج1، ص284؛ مدارک الاحکام، ج7، ص224.</ref> | |||
افزون بر موارد یاد شده، اندکی از فقیهان امامی گاه ادنی الحل را میقات اضطراری دانسته‌اند؛ از جمله برای کسانی که منزل آن‌ها میان منطقه حرم و میقات‌های اصلی جای دارد<ref>مسالک الافهام، ج2، ص202؛ مجمع الفائده، ج7، ص391.</ref>، کسی که به نیابت از میت در حالت اضطرار و تنگی وقت حج به جا آورد<ref>مجمع الفائده، ج6، ص80-81.</ref> و تازه مسلمانی که محرم شدنش از میقات سرزمین خود ناممکن باشد.<ref>مجمع الفائده، ج6، ص96-97.</ref> | افزون بر موارد یاد شده، اندکی از فقیهان امامی گاه ادنی الحل را میقات اضطراری دانسته‌اند؛ از جمله برای کسانی که منزل آن‌ها میان منطقه حرم و میقات‌های اصلی جای دارد<ref>مسالک الافهام، ج2، ص202؛ مجمع الفائده، ج7، ص391.</ref>، کسی که به نیابت از میت در حالت اضطرار و تنگی وقت حج به جا آورد<ref>مجمع الفائده، ج6، ص80-81.</ref> و تازه مسلمانی که محرم شدنش از میقات سرزمین خود ناممکن باشد.<ref>مجمع الفائده، ج6، ص96-97.</ref> | ||