احراز المعلی و الرقیب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اِحرازُ المُعَلّیٰ و الرَّقیب'''، سفرنامه حج، نوشته [[ابن عثمان مکناسی|ابن عثمان مِکْناسی]] (درگذشت ۱۲۱۳ق). اهمیت احراز المُعَلّیٰ به لحاظ جایگاه سیاسی نویسنده، ارزش ادبی، آگاهی‌های تاریخی و سیاسی موجود در آن و نیز به جهت آن است که از مسیر عثمانی به [[حج]] رفته است. نویسنده کتاب ادیب، نویسنده و از دولتمردان پادشاهان علوی مغرب بوده است. این کتاب نثری ساده و روان و گاه مسجّع و موزون دارد و در آن [[آیه|آیات]] و [[روایت|روایات]] و اشعار فراوان به کار رفته است.<br />

اطلاعات کتاب درباره فاصله میان منزل‌ها بسیار دقیق است. در آن همچنین اطلاعات متنوع تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی درباره سرزمین های مختلف آمده است. ابن عثمان در کتاب از [[اهل بیت|خاندان پیامبر(ص)]] و [[دوازده امام|امامان]] شیعه با احترام یاد کرده است. اِحرازُ المُعَلّیٰ و الرَّقیب جایزه [[ابن بطوطه]] را از آن خود کرده است. هم‌اکنون دو نسخه قدیمی از آن موجود است. این کتاب نخستین بار در سال ۲۰۰۳م به چاپ رسید.

==نویسنده==

او مدتی نیز حکمران تطوان بود. در سال ۱۱۹۳ق برای عقد قرارداد صلح میان مغرب و اسپانیا به آن کشور رفت و توانست روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور را اصلاح کند. موفقیت‌های وی در این مأموریت سبب شد که پس از بازگشت، به وزارت برگزیده شود. سه سال بعد برای پیگیری مأموریت صلح و تفاهم و نیز آزادسازی اسیران الجزایری به مالت و ناپل فرستاده شد. او دو سفرنامه‌ الاکسیر فی فکاک‌ الاسیر و نیز البدر السافر فی افتکاک الاساری من ید العدو الکافر را در گزارش این مأموریت‌ها نگاشته است‌.<ref>اتحاف اعلام الناس، ج۴، ص۱۵۹-۱۶۳.</ref>

==اهمیت کتاب==

به باور محمد بوکبوط، مصحح کتاب، گویا انتقادهای نویسنده از برخی شخصیت‌های سیاسی در این اثر باعث شده تا پس از مرگ وی به آن التفات نشود و چنان‌که باید، رونق نیابد. حتی مورخ و دولتمرد نامدار، ابوالقاسم زیانی (۱۱۴۷-۱۲۴۹ق)<ref>الترجمانة الکبری، ص۱۲.</ref>، مؤلف الترجمانة الکبری که‌اندکی پس از ابن عثمان برای مأموریتی دیگر وارد استانبول شد،<ref>الترجمانة الکبری، ص۸۶، ۹۶-۹۷.</ref> با وجود اقتباس از این اثر، دست‌کم در بخش مربوط به استانبول و با آنکه در پایان کتابش اسامی سفرنامه‌های مورد استناد خویش را آورده، هیچ اشاره‌ای به این اثر نکرده است.<ref>الترجمانة الکبری، ص۶۳۱-۶۳۳.</ref> در حقیقت، آگاهی امروزین ما از احراز المعلی بیش از هر چیز مرهون پژوهش<ref>مجلة معهد المخطوطات، مج۷، ج۲، ص۴۳-۷۴، «الکاتب الوزیر محمد بن عثمان المکناسی».</ref> استاد محمد فاسی درباره ابن عثمان و اهتمام او به تصحیح و انتشار الاکسیر فی فکاک الاسیر است.

*''' مجلة معهد المخطوطات العربیه''': قاهره، معهد المخطوطات بجامعة الدول العربیه، ۱۳۸۱ق.

*''' المغارب فی العهد العثمانی''': به کوشش عبدالرحمن، رباط، کلیة الآداب، ۱۹۹۵م.

[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]

[[رده:سفرنامه‌ها]]