مناره رئیسیه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۶۷۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۴ مارس ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶: خط ۶:
مناره جنوب شرقی یعنی رئیسیه، پس از [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|آتش سوزی اول در مسجد]]، مابین سال های 654 و 706قمری بازسازی شد. در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (بیبرس)|بیبرس]] نیز این مناره نوسازی شد.
مناره جنوب شرقی یعنی رئیسیه، پس از [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|آتش سوزی اول در مسجد]]، مابین سال های 654 و 706قمری بازسازی شد. در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (بیبرس)|بیبرس]] نیز این مناره نوسازی شد.


اما بازسازی اصلی این مناره در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]] و پس از [[آتش‌سوزی دوم در مسجدالنبی|آتش سوزی دوم]] رخ داد. در این زمان مناره سه بار بازسازی شد و  آخرین بازسازی در سال 891-892 قمری انجام شد. این مناره همان است که اکنون در مسجدالنبی قرار دارد.
اما بازسازی اصلی این مناره در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]] و پس از [[آتش‌سوزی دوم در مسجدالنبی|آتش سوزی دوم]] رخ داد. در این زمان مناره سه بار بازسازی شد و  آخرین بازسازی در سال 891-892 قمری انجام شد. این مناره همان است که اکنون در مسجدالنبی قرار دارد.  
==ساخت شاکله اصلی مناره رئیسیه==
مناره رئیسیه، نخستین بار در زمان ولیدبن عبدالملک و توسط والی وی در مدینه عمربن عبدالعزیز، به صورت مجوف(گود و میان تهی)، در ضلع جنوب شرقی مسجد ساخته شد<ref>مدینه منوره، ص 92</ref>. در این زمان، ابعاد مناره با پایه های 8در 8 ذراع (حدود4در 4متر) و ارتفاع 55ذراع(27 متر) بود.<ref>مدینه منوره، ص 92</ref>


==شکل‌گیری مناره‌های اولیه در مسجدالنبی==
این مناره پس از [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|اولین آتش سوزی مسجد]] مابین سال‌های654تا 706 قمری بازسازی شد.<ref>مدینه منوره، ص 100</ref> در دوره بیبرس نیز این مناره نوسازی شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 137</ref>
مسجد در زمان پیامبر، مناره نداشت. بلال برای اذان گفتن بر بام خانه‌ای از بنی‌نجار که بلندترین خانه‌های اطراف مسجد بود می‌ایستاد. در این‌باره نظر دیگری نیز وجود دارد مبنی براین که بلال بر ستون مربعی از خانه عبدالله بن عمر واقع در جنوب مسجد بالا می‌رفته و اذان را با صدای بلند ادا می‌کرده‌است.<ref>مدینه منوره، ص 80</ref>


اما شکل‌گیری [[گلدسته|مناره]] به شکل مجوف (تو خالی، میان تهی) در زمان ولیدبن عبدالملک صورت گرفت. در این دوره مسجد تخریب و توسط عمربن عبدالعزیز والی ولید در مدینه بازسازی شد. در این بازسازی در هر زوایه‌ای مناره‌ای  با پایه 8 در 8 ذراع( در حدود 4در 4 متر)ساخته شد. <ref>مدینه منوره، ص 92</ref>درباره ارتفاع مناره‌ها  اقوال مختلفی بیان شده، برخی ارتفاع  آن ها را 55 ذراع(27متر) یا 60 ذراع(30متر) <ref>مدینه منوره، ص 92</ref>و برخی با بیان جزییات بیشتر ارتفاع مناره‌های جنوب شرقی و شمال شرقی را 55 ذراع و مناره شمال غربی را 53 ذراع ذکر کرده اند. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44</ref>به نقل از منابع مناره واقع در زاویه جنوب غربی به امر سلیمان بن عبدالملک<ref>مدینه منوره، ص 92</ref> به واسطه اینکه مشرف بر محل سکونتش بود از بین رفت.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبویدر طول تاریخ، ص 44</ref>
اما ساخت شاکله آن به دوران پس از [[آتش‌سوزی دوم در مسجدالنبی|آتش سوزی دوم مسجد]] بازمی‌گردد. در رمضان سال 886ه.ق مناره جنوب شرقی (رئیسیه) بر اثر اصابت صاعقه آتش گرفت و در اثر آن تمام مسجد دچار حریق شد.
 
بر اثر این آتش سوزی، منبر، مقصوره، اکثر طاق‌های مسجد، ستون‌ها از بین رفت. ثلث مناره اصلی نیز ویران شد و در آستانه فروپاشی قرارداشت. بنا بر گفته سمهودی، هیچ چیز جز گنبد داخلی روی قبر نبوی سالم نماند.<ref>مدینه منوره، ص 103</ref>  
در منابع آمده، در دوره عباسیان نیز، این سه [[گلدسته|مناره]] دوره [[ولیدبن عبدالملک]] پا برجا بوده است.<ref>مدینه منوره، ص 96</ref> سمهودی به ساخت مجدد مناره رئیسیه پس از آتش‌سوزی دوره عباسی و مابین سال ها 654 تا 706 قمری اشاره‌کرده‌است.<ref>مدینه منوره، ص 100</ref>همچنین پس از آن نیز در زمان بیبرس، [[گلدسته|مناره‌ها]] به همراه، درها، مخازن و همه اثاث مسجد، نوسازی شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 137</ref>
==ساخت شاکله اصلی مناره رئیسیه==
رمضان سال 886ه.ق مناره جنوب شرقی (رئیسیه) بر اثر اصابت صاعقه آتش گرفت و در اثر آن تمام مسجد دچار حریق شد.
بر اثر این آتش سوزی، منبر، مقصوره، اکثر طاق‌های مسجد، ستون‌ها از بین رفت. ثلث مأذنه اصلی نیز ویران شد و در آستانه فروپاشی قرارداشت. بنا بر گفته سمهودی، هیچ چیز جز گنبد داخلی روی قبر نبوی سالم نماند.<ref>مدینه منوره، ص 103</ref>  


مناره جنوب شرقی در بازسازی اول دوره قایتبای قبل از حریق دوم که طی سال‌های (879تا 881 ه.ق) انجام شد، 77 ذراع(38/35متر) ارتفاع یافت. اما پس از حریق دوم و بازسازی مجدد ارتفاع آن به 100 ذراع(بیش از 50 متر) رسید.  همچنین برای مناره رئیسیه، در دیوار غربی دری قرار داده شد. این در قبل از آن در دیوار شمالی قرار داشت.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>  پس از این بازسازی مجدد، گنبد بالای مقبره نبوی و مناره جنوب شرقی دچار فرسودگی شد. بنابراین مناره تخریب و پی آن با بازالت ریخته شد، این همان مناره فعلی است. ارتفاع آن این بار به 120 ذراع(59/76متر) رسید.گنبد نیز منهدم و دوباره ساخته شد. این اعمال در در سال 92-891ه.ق انجام شد. ناظر این اقدامات شاهین جمالی بود.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> همچنین در جوار گنبدها و مناره جنوب شرقی(رئیسیه)، چشمه‌ای(دریچه) به منظور نوردهی و تهویه ساخته شد.<ref>مدینه منوره، 105-106</ref>
مناره جنوب شرقی در بازسازی اول دوره قایتبای قبل از حریق دوم که طی سال‌های (879تا 881 ه.ق) انجام شد، 77 ذراع(38/35متر) ارتفاع یافت. اما پس از حریق دوم و بازسازی مجدد ارتفاع آن به 100 ذراع(بیش از 50 متر) رسید.  همچنین برای مناره رئیسیه، در دیوار غربی دری قرار داده شد. این در قبل از آن در دیوار شمالی قرار داشت.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>  پس از این بازسازی ،دوباره گنبد بالای مقبره نبوی و مناره جنوب شرقی دچار فرسودگی شد. بنابراین مناره تخریب و پی آن با بازالت ریخته شد، این همان مناره فعلی است. ارتفاع آن این بار به 120 ذراع(59/76متر) رسید.گنبد نیز منهدم و دوباره ساخته شد. این اعمال در در سال 92-891ه.ق انجام شد. ناظر این اقدامات شاهین جمالی بود.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> همچنین در جوار گنبدها و مناره جنوب شرقی(رئیسیه)، چشمه‌ای(دریچه) به منظور نوردهی و تهویه ساخته شد.<ref>مدینه منوره، 105-106</ref>


===شاخصه معماری مناره ها در دوره قایتبای===
===شاخصه معماری مناره ها در دوره قایتبای===