اصلاح نویسه‌های عربی
بدون خلاصۀ ویرایش |
(اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''مسجد سُقْیا'''، معروف به مسجد عنبریه، یکی از مساجد مهم [[ | '''مسجد سُقْیا'''، معروف به مسجد عنبریه، یکی از مساجد مهم شهر [[مدینه]] است که در قسمت جنوب شرقی ایستگاه قطار در محله عنبریه، قرار دارد. | ||
به این مسجد سقیا گفته می‌شود؛ زیرا در منطقه سقیا و نزدیک چاه سقیا واقع شده است. [[پیامبر(ص)]] در مسیر بدر، در سقیا از سپاهش سان دید، نماز خواند، برای اهل مدینه دعا کرد و از چاه سقیا آب نوشید. | به این مسجد سقیا گفته می‌شود؛ زیرا در منطقه سقیا و نزدیک چاه سقیا واقع شده است. [[پیامبر(ص)]] در مسیر بدر، در سقیا از سپاهش سان دید، نماز خواند، برای اهل مدینه دعا کرد و از چاه سقیا آب نوشید. | ||
==موقعیت== | ==موقعیت== | ||
بنابر گزارش‌های قدیمی‌تر، این | بنابر گزارش‌های قدیمی‌تر، این مسجد نزدیک چاه سقیا به سمت مغرب، اندکی در جهت راه مایل به مدرج واقع بوده است. <ref>عمدة الاخبار، ص188-189.</ref> بنابر گزارش [[عیاشی|عیاشی]] در سال 1073ق. (1662م.)، این مسجد در سمت چپ راه منتهی به [[مدینه]] از مسیر عقیق، در حره غربی واقع شده است.<ref>الرحلة العیاشیه، ج1، ص395.</ref> | ||
در حال حاضر، مسجد سقیا در سمت جنوب حصار ایستگاه راه آهن قرار گرفته که طرف راست آن، راه | |||
در حال حاضر، مسجد سقیا در سمت جنوب حصار ایستگاه راه آهن قرار گرفته که طرف راست آن، راه عنبریه از جاده قدیم منتهی به مکه واقع شده است. | |||
<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:الرحلة العیاشیه، ج1. pdf&page=395 الرحلة العیاشیه، ج1، ص395]</ref> | |||
==وجه نام‌گذاری به سقیا== | ==وجه نام‌گذاری به سقیا== | ||
این منطقه، به دلیل چاه‌های فراوان و | این منطقه، به دلیل چاه‌های فراوان و پرآبی که دارد، به سقیا معروف شده است. گفته شده هنگامی‌که تبع بن حسان، یکی از پادشاهان حمیری یمن، از [[مدینه]] بازمی‌گشت، در این منطقه اقامت کرد. او تشنه بود و در اینجا بر وی باران بارید؛ بنابراین این منطقه را سقیا نامید.<ref>وفاء الوفا، ج4، ص1234.</ref> | ||
==داستان مسجد سقیا== | ==داستان مسجد سقیا== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۴: | ||
====گزارش سمهودی درباره مسجد سقیا==== | ====گزارش سمهودی درباره مسجد سقیا==== | ||
در زمان سمهودی، این مسجد معروف نبوده است. او به محل مسجد می‌رود و پس از دیدن یک سنگ بزرگ ساختمانی، دستور می‌دهد آن موقعیت را حفاری کنند. پس از کاوش، محراب و چهار گوشه مسجد سقا ظاهر شده است. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. بنابر گزارش سمهودی، ساخت این مسجد با سنگ کنده‌کاری شده همراه با گچ بوده و از ساختمان آن، بیش از نیم ذراع باقی مانده بود. اثر آهک و گچ مسجد در آن وجود داشت، طوری‌که بیننده می‌فهمید این ساختمان، معماری عمری است. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. بنابر گزارش سمهودی، مسجد سقیا، روی همان پایه‌های اولیه‌اش که مربعی به مساحت حدود هفت ذراع در هفت ذراع بود، ساخته شد. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. گزارش احمد عباسی در قرن یازدهم نیز مساحت این مسجد را تایید می‌کند. عباسی، عمدة الاخبار، ص188-189. بنابر گفتار شیخ عبدالجلیل افندی، مسجد سقیا، همان گنبدی است که خارج باب عنبریه است. چاه سقیا نزدیکی آن قرار دارد. عمدة الاخبار، ص188 و 189. | در زمان سمهودی، این مسجد معروف نبوده است. او به محل مسجد می‌رود و پس از دیدن یک سنگ بزرگ ساختمانی، دستور می‌دهد آن موقعیت را حفاری کنند. پس از کاوش، محراب و چهار گوشه مسجد سقا ظاهر شده است. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. بنابر گزارش سمهودی، ساخت این مسجد با سنگ کنده‌کاری شده همراه با گچ بوده و از ساختمان آن، بیش از نیم ذراع باقی مانده بود. اثر آهک و گچ مسجد در آن وجود داشت، طوری‌که بیننده می‌فهمید این ساختمان، معماری عمری است. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. بنابر گزارش سمهودی، مسجد سقیا، روی همان پایه‌های اولیه‌اش که مربعی به مساحت حدود هفت ذراع در هفت ذراع بود، ساخته شد. سمهودی، وفاء الوفا، ج3، ص845. گزارش احمد عباسی در قرن یازدهم نیز مساحت این مسجد را تایید می‌کند. عباسی، عمدة الاخبار، ص188-189. بنابر گفتار شیخ عبدالجلیل افندی، مسجد سقیا، همان گنبدی است که خارج باب عنبریه است. چاه سقیا نزدیکی آن قرار دارد. عمدة الاخبار، ص188 و 189. | ||
==== | ====گزارش‌های بعد از سمهودی==== | ||
این مسجد در سال سال 1073ق. (1662م.)، بنایی مستحکم داشته که افراد غریب به ویژه در موسم حج، گه‌گاه به آن پناه می‌برند. عیاشی، المدینة المنورة فی رحلة العیاشی، ص121 و122. | |||
در اواسط قرن چهاردهم هجری، انصاری می‌گوید: «درست این است که مسجد سقیا یا قبةالرئوس داخل حصار ساختمان ایستگاه راه‌آهن در جنوب این سازه قرار دارد. چاه سقیا در جنوب آن است و راه مکه، آن دو را از هم جدا می‌کند». انصاری، آثار المدینة المنورة، ص136. | در اواسط قرن چهاردهم هجری، انصاری می‌گوید: «درست این است که مسجد سقیا یا قبةالرئوس داخل حصار ساختمان ایستگاه راه‌آهن در جنوب این سازه قرار دارد. چاه سقیا در جنوب آن است و راه مکه، آن دو را از هم جدا می‌کند». انصاری، آثار المدینة المنورة، ص136. | ||
علی حافظ می‌گوید: «و امروزه مسجد سقیا داخل حصار ساختمان ایستگاه راه‌آهن عنبریه در جنوب شرقی آن ایستگاه قرار می‌گیرد. ساختمان آن امروزه قبةالرئوس نام دارد. وقتی از میدان عنبریه خارج می‌شوی، طرف راست مسیر، مسجد را می‌بینی». حافظ، فصول من تاریخ المدینة المنورة، ص145-146. | علی حافظ می‌گوید: «و امروزه مسجد سقیا داخل حصار ساختمان ایستگاه راه‌آهن عنبریه در جنوب شرقی آن ایستگاه قرار می‌گیرد. ساختمان آن امروزه قبةالرئوس نام دارد. وقتی از میدان عنبریه خارج می‌شوی، طرف راست مسیر، مسجد را می‌بینی». حافظ، فصول من تاریخ المدینة المنورة، ص145-146. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۸: | ||
ساختمان مسجد دارای برش‌های عمودی و افقی و از سه فضای خالی یا شکاف تشکیل شده که با سه گنبد پوشیده شده‌اند. گنبد میانی از همه گنبدها بزرگ‌تر است. محرابش در دیوار قبله است. در نیمه دیوار شمالی، شرقی و غربی ساختمان آن، دریچه قوسدار و هلالی‌شکلی با قوسی دایره‌ای‌شکل تعبیه شده است. دیوارها با گچ سفید گچکاری شده‌اند. <ref>المدینة المنورة و تطورها العمرانی، ص209-210.</ref> | ساختمان مسجد دارای برش‌های عمودی و افقی و از سه فضای خالی یا شکاف تشکیل شده که با سه گنبد پوشیده شده‌اند. گنبد میانی از همه گنبدها بزرگ‌تر است. محرابش در دیوار قبله است. در نیمه دیوار شمالی، شرقی و غربی ساختمان آن، دریچه قوسدار و هلالی‌شکلی با قوسی دایره‌ای‌شکل تعبیه شده است. دیوارها با گچ سفید گچکاری شده‌اند. <ref>المدینة المنورة و تطورها العمرانی، ص209-210.</ref> | ||
==اختلاف در | ==اختلاف در موقعیت مسجد== | ||
دانشمندان | دانشمندان سده‌های نخستین و سده‌های میانه، هم‌عقیده‌اند که مسجد سقیا، مسجدی تاریخی است که امروزه داخل ایستگاه راه‌آهن قرار دارد. برخی دانشمندان معاصر معتقدند: ایوانی که کنار چاه سقیاست و به خاطر راه تخریب شده، همان مسجد سقیاست. این ایوان در تصویری که احمد خیاری در کتابش تاریخ معالم المدینة المنوره خیاری، تاریخ معالم المدینة المنورة قدیماً و حدیثاً، ص108. آورده، به روشنی به چشم می‌خورد. محمد الیاس عبدالغنی، با دلایل متعدد، نظریه مشهور را اثبات و نظریه خیاری را رد کرده است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۵: | ||
==منابع == | ==منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*''الرحلة العیاشیه'''، عبدالله بن محمد العياشي، حققها و قدم لها: سعيد الفاضلي، سليمان القرشي، ابوظبي، دارالسويدي، 2006. | |||
الرحلة العیاشیه | |||
*'''معالم الاثیرة فی السنة و السیرة'''، محمد محمد حسن شراب، دمشق، دارالقلم، 1991. | *'''معالم الاثیرة فی السنة و السیرة'''، محمد محمد حسن شراب، دمشق، دارالقلم، 1991. | ||
*'''المساجد الاثریة فی المدینة المنورة'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، 1998. | *'''المساجد الاثریة فی المدینة المنورة'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، 1998. | ||