پوشاندن صورت: تفاوت میان نسخه‌ها

۴٬۹۶۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۷ مهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۸: خط ۳۸:
برخی از فقیهان امامی پوشاندن صورت را برای زن احرام‌گزار موجب [[کفاره]] نمی‌دانند ولی برخی دیگر از علمای متاخر آن را از باب احتیاط لازم شمرده‌اند. برخی از فقیهان متقدم مانند [[شیخ طوسی]] و شماری از فقیهان معاصر به وجوب کفاره باور دارند و آن را [[ذبح]] یک گوسفند دانسته‌اند.‌
برخی از فقیهان امامی پوشاندن صورت را برای زن احرام‌گزار موجب [[کفاره]] نمی‌دانند ولی برخی دیگر از علمای متاخر آن را از باب احتیاط لازم شمرده‌اند. برخی از فقیهان متقدم مانند [[شیخ طوسی]] و شماری از فقیهان معاصر به وجوب کفاره باور دارند و آن را [[ذبح]] یک گوسفند دانسته‌اند.‌


==حکم پوشاندن صورت==
==حکم پوشاندن صورت و مستندات فقهی==
پوشاندن صورت یکی از [[محرمات احرام]] در منابع فقهی شمرده شده و از آن با عناوینی چون تغطیة الوجه،<ref>غنیة النزوع، ص159؛ بدائع الصنائع، ج2، ص185؛ الدروس، ج1، ص379.</ref> تخمیر الوجه<ref>الموطا، ج1، ص327؛ الام، ج7، ص255.</ref> و ستر الوجه<ref>المجموع، ج7، ص250؛ تذکرة الفقهاء، ج7، ص339؛ مجمع الفائده، ج6، ص351.</ref> تعبیر می‌شود. بنابر نظر فقیهان امامی، شافعی و حنبلی، پوشاندن صورت از مسائل ویژه زنان احرام‌گزار است.<ref>الام، ج7، ص255-256؛ المغنی، ج3، ص304-305؛ تحریر الاحکام، ج2، ص32.</ref>
پوشاندن صورت یکی از [[محرمات احرام]] در منابع فقهی شمرده شده و از آن با عناوینی چون تغطیة الوجه،<ref>غنیة النزوع، ص159؛ بدائع الصنائع، ج2، ص185؛ الدروس، ج1، ص379.</ref> تخمیر الوجه<ref>الموطا، ج1، ص327؛ الام، ج7، ص255.</ref> و ستر الوجه<ref>المجموع، ج7، ص250؛ تذکرة الفقهاء، ج7، ص339؛ مجمع الفائده، ج6، ص351.</ref> تعبیر می‌شود.


در باور همه فقیهان امامی<ref>منتهی المطلب، ج2، ص790؛ مجمع الفائده، ج6، ص332؛ کفایة الاحکام، ج1، ص305.</ref> و اهل‌‌سنت،<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص7؛ المغنی، ج3، ص305؛ المجموع، ج7، ص250.</ref> پوشاندن صورت برای زن روا نیست. اما در باور برخی دیگر، این‌کار برای مرد نیز در حال احرام جایز نیست و به تعبیر دیگر، اسفار (آشکار کردن) صورت واجب است.<ref>المهذب، ج2، ص187؛ الدر المنضود، ص77؛ جواهر الکلام، ج18، ص389.</ref> شماری از فقیهان این حکم را اجماعی<ref>الاستذکار، ج4، ص14؛ تذکرة الفقهاء، ج7، ص337؛ جواهر الکلام، ج18، ص389.</ref> و برخی آن را مطابق نظر همه فقیهان امامی و اهل سنت شمرده‌اند.<ref>منتهی المطلب، ج12، ص73.</ref>
از جمله پشتوانه‌های فقیهان برای این حکم، روایاتی مانند «احرام المراة فی وجهها»<ref>الکافی، ج4، ص346؛ سنن الدارقطنی، ج2، ص258؛ السنن الکبری، ج5، ص47.</ref> و احادیثی است که زنان احرام‌گزار را از پوشاندن صورت با نقاب نهی کرده‌اند.<ref>صحیح البخاری، ج2، ص215؛ سنن ابی داوود، ج1، ص410؛ الکافی، ج4، ص344-346.</ref>


==حکمت حرمت پوشش صورت==
==شرط زن بودن احرام‌گزار==
حکمتِ حرمت پوشش بخش‌هایی از بدن، از جمله صورت، در حال احرام، چشیدن سختی حالت احرام،<ref>مصباح الهدی، ج12، ص586.</ref> دوری از آسایش‌طلبی و تن‌آسایی،<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص351؛ اعانة الطالبین، ج2، ص359.</ref> به‌ویژه با توجه به اهتمام و توجه ویژه زنان به حفظ پوست صورت خود و رنگ آن در برابر آفتاب و سرما<ref>الکافی، ج4، ص344.</ref> است. برخی برآنند که باز بودن روی زنان، آزمایشی برای مردان است که نگاه خود را از آنان فروبندند.<ref>لوامع صاحبقرانی، ج7، ص571.</ref>
بنابر نظر مشهور فقیهان امامی،<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص32؛ کشف اللثام، ج5، ص395؛ الحدائق، ج15، ص496.</ref> به استناد برخی احادیث،<ref>الکافی، ج4، ص349.</ref> پوشاندن صورت برای مرد احرام‌گزار جایز است. تنها [[ابن ابی‌عقیل عمانی|ابن ابی‌عقیل عمّانی]] به پشتوانه روایتی <ref>التهذیب، ج5، ص308.</ref>  آن را ممنوع دانسته است.<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص171؛ مدارک الاحکام، ج7، ص356.</ref>
فقیهان شافعی<ref>الام، ج7، ص255؛ المجموع، ج7، ص268.</ref> و حنبلی<ref>المغنی، ج3، ص304.</ref> به پشتوانه احادیث<ref>سنن الدارقطنی، ج2، ص258؛ السنن الکبری، ج5، ص54.</ref> به جواز پوشاندن صورت برای مرد احرام‌گزار باور دارند. اما فقیهان مالکی<ref>رساله ابن ابی زید، ص382؛ الثمر الدانی، ص382.</ref> و حنفی<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص7؛ بدائع الصنائع، ج2، ص185؛ البحر الرائق، ج2، ص568.</ref> پوشاندن صورت را برای مردان جایز ندانسته‌اند. از جمله دلیل‌های آن‌ها به این موارد می‌توان اشاره کرد:


==مستندات فقهی فقیهان==
1. روایتی از [[ابن عباس]] که حکایت‌گر نهی [[پیامبر(ص)]] از پوشاندن صورت مردی است که در حال [[احرام]] مرده بود.<ref>صحیح مسلم، ج4، ص24؛ سنن ابن ماجه، ج2، ص1030.</ref> نیز به سخنی از [[ابن عمر]] استناد کرده‌اند که پوشاندن بالاتر از چانه بر مردان حرام است.<ref>السنن الکبری، ج5، ص54؛ الاستذکار، ج4، ص23؛ المجموع، ج7، ص268.</ref>  
از جمله پشتوانه‌های فقیهان برای این حکم، روایاتی مانند «احرام المراة فی وجهها»<ref>الکافی، ج4، ص346؛ سنن الدارقطنی، ج2، ص258؛ السنن الکبری، ج5، ص47.</ref> و احادیثی است که زنان احرام‌گزار را از پوشاندن صورت با نقاب نهی کرده‌اند.<ref>صحیح البخاری، ج2، ص215؛ سنن ابی داوود، ج1، ص410؛ الکافی، ج4، ص344-346.</ref> البته در برخی از این روایات<ref>الکافی، ج4، ص344؛ التهذیب، ج5، ص74.</ref> تعبیر «کراهت» آمده که فقیهان یا مقصود از آن را حرمت شمرده‌اند<ref>مدارک الاحکام، ج7، ص379؛ کشف اللثام، ج5، ص299؛ الحدائق، ج15، ص132.</ref> و یا کراهت را ویژه نقابی دانسته‌اند که به صورت اِسدال باشد.<ref>کشف اللثام، ج5، ص298.</ref> اسدال بدین‌معنا است که پارچه‌ای با قدری فاصله در برابر صورت قرار گیرد، به گونه‌ای که با صورت تماس نداشته باشد. در برخی منابع فقهی و روایی [[امامیان]]<ref>منتهی المطلب، ج12، ص73-75.</ref> و [[اهل‌‌سنت]]،<ref>التمهید، ج15، ص107-109؛ الاستذکار، ج4، ص15؛ المغنی، ج3، ص305.</ref> دو روایت منقول از [[اسماء]] و [[عایشه]] که از پوشاندن صورت خود در حال [[احرام]] گزارش داده‌اند، بر اسدال حمل شده است.


به باور فقیهان [[حنفی]]،<ref>بدائع الصنائع، ج1، ص308؛ الجوهر النقی، ج3، ص392.</ref> [[مالکی]]<ref>شرح مختصر خلیل، ج2، ص127؛ فقه العبادات، ج1، ص254.</ref> و مشهور فقیهان امامی،<ref>تذکرة الفقهاء، ج1، ص382؛ ذکری، ج1، ص318؛ جواهر الکلام، ج4، ص183.</ref> به پشتوانه احادیث،<ref>سنن الترمذی، ج2، ص214؛ الکافی، ج4، ص368؛ التهذیب، ج1، ص330.</ref> پوشاندن صورت هنگام [[تکفین]] کسی که در حال احرام مرده، جایز است. در برابر، فقیهان شافعی<ref>فتح الوهاب، ج1، ص162؛ اعانة الطالبین، ج2، ص129.</ref> و حنبلی<ref>المغنی، ج2، ص407؛ کشاف القناع، ج2، ص115.</ref> درباره زن؛ و‌ اندکی از امامیان<ref>تذکرة الفقهاء، ج1، ص381؛ الحدائق، ج3، ص431-432.</ref> درباره زن و مرد، به پشتوانه روایاتی دیگر<ref>صحیح مسلم، ج4، ص24؛ سنن ابی داود، ج2، ص87-88.</ref> بر آنند که پوشاندن صورت کسی که در حال احرام مرده، جایز نیست.
2. قیاس این مساله به کاربرد [[بوی خوش]] که هم بر مردان و هم زنان احرام‌گزار حرام است.<ref>المغنی، ج3، ص304.</ref>  


==نوع پوشش==
3. پوشاندن صورت زن با وجود آن‌که چهره وی در معرض دید نامحرمان قرار می‌گیرد، جایز نیست. پس به طریق اَولی، پوشاندن صورت مردان نیز جایز به‌شمار نمی‌آید.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص7.</ref>


در باور فقیهان، نهی از پوشش صورت در حال احرام، شامل هر‌گونه پوشش اعم از لباس و غیر لباس<ref>المجموع، ج7، ص261؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص55؛ جواهر الکلام، ج18، ص390.</ref> مانند پوشاندن صورت با گِل و بادبزن یا فروبردن صورت در آب<ref>سداد العباد، ص298؛ مناسک الحج، سیستانی، ص132؛ مناسک حج، فاضل، ص76.</ref> می‌شود. پشتوانه آن‌ها افزون بر اطلاق روایات و نیز تعلیل آن‌ها بر این حکم،<ref>الکافی، ج4، ص345-346؛ سنن الدارقطنی، ج2، ص258؛ السنن الکبری، ج4، ص47.</ref> روایاتی دیگر است که جز پوشاندن صورت با لباس و نقاب، از پوشاندن صورت با چیزهایی مانند بادبزن هم نهی کرده‌اند.<ref>الکافی، ج4، ص346؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص342.</ref> همچنین به یکسانی حکم پوشش صورت با پوشش سر که در آن تفاوتی میان لباس و غیر لباس نیست، استناد شده است.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص390.</ref> البته برخی از فقیهان حکم را تنها شامل لباس شمرده و این تعمیم را نپذیرفته‌اند.<ref>مدارک الاحکام، ج7، ص360؛ ذخیرة المعاد، ص603.</ref>  
فقیهان شافعی و حنبلی به این دلیل‌ها چنین پاسخ گفته‌اند: در روایت ابن عباس، پیامبر(ص) از پوشاندن صورت برای اطمینان از پوشیده نبودن سر احرام‌گزار نهی کرده؛ زیرا [[پوشاندن سر]] برای احرام‌گزار مرد حرام است. پس مقصود پیامبر(ص) حرمت پوشاندن صورت در حال احرام نبوده است. در باور برخی فقیهان، عبارت اصلیِ این روایت نهی از پوشاندن سر بوده و بعدها نهی از پوشش صورت به آن افزوده شده است. گفته ابن عمر نیز با عمل برخی از صحابیان که صورت خود را در حالت احرام می‌پوشاندند، معارض است. همچنین قیاس این مسئله به حکم حرمت کاربرد بوی خوش با حکم حرمت پوشیدن دستکش که در باور [[ابن قدامه]] تنها بر زنان حرام است، نقض می‌شود.<ref>المغنی، ج3، ص304؛ المجموع، ج7، ص268.</ref>  
فقیهان امامی<ref>الدروس، ج1، ص380؛ الروضة البهیه، ج2، ص243؛ جواهر الکلام، ج18، ص394.</ref> و شافعی<ref>المجموع، ج7، ص264؛ الاقناع، ج1، ص238؛ فتح الوهاب، ج1، ص261.</ref> و حنبلی<ref>المغنی، ج3، ص311.</ref> درباره خنثای مشکل (فردی که زن یا مرد بودن او حتی پس از آزمودن مشخص نشود) گفته‌اند که وی یا باید به حکم زنان عمل کند یا مردان. یعنی می‌تواند در حال احرام، یا صورت و یا سر خود را بپوشاند و در این صورت کفاره ندارد؛ ولی نمی‌تواند هم صورت و هم سر خود را بپوشاند و اگر چنین کند، باید کفاره دهد. فقیهان حنفی و مالکی حرمت پوشاندن صورت را هم شامل مردان و هم زنان دانسته‌اند و در نتیجه، خنثی را نیز مشمول آن شمرده‌اند.<ref>المدونة الکبری، ج1، ص362؛ نک: البحر الرائق، ج2، ص623؛ الفواکه الدوانی، ج2، ص825.</ref>


==مقدار پوشش==
==حکمت حرمت پوشش صورت==
حکمتِ حرمت پوشش بخش‌هایی از بدن، از جمله صورت، در حال احرام، چشیدن سختی حالت احرام،<ref>مصباح الهدی، ج12، ص586.</ref>دوری از آسایش‌طلبی و تن‌آسایی،<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص351؛ اعانة الطالبین، ج2، ص359.</ref>به‌ویژه با توجه به اهتمام و توجه ویژه زنان به حفظ پوست صورت خود و رنگ آن در برابر آفتاب و سرما<ref>الکافی، ج4، ص344.</ref>است. برخی برآنند که باز بودن روی زنان، آزمایشی برای مردان است که نگاه خود را از آنان فروبندند.<ref>لوامع صاحبقرانی، ج7، ص571.</ref>


در این‌که آیا حرمت پوشاندن صورت به پوشاندن همه آن اختصاص دارد یا پوشاندن بخشی از صورت را هم در بر می‌گیرد، دیدگاه‌ها متفاوت است. بیشتر فقیهان امامی بر آنند که میان پوشاندن همه یا قسمتی از صورت تفاوت نیست.<ref>مسالک الافهام، ج2، ص264؛ کشف الغطاء، ج2، ص453؛ جواهر الکلام، ج18، ص391.</ref> از جمله پشتوانه‌های آن‌ها، روایات نهی از پوشیدن نقاب<ref>الکافی، ج4، ص346؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص342.</ref> است، حتی اگر بخشی از صورت را بپوشاند.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص391.</ref>


پشتوانه دیگر، یکسانی حکم پوشش صورت با [[پوشش سر]] است؛ یعنی فقیهان میان پوشش بخشی از سر یا همه آن تفاوتی باور ندارند.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص390-391.</ref> در برابر، برخی فقیهان محدوده پوشش حرام را همه صورت دانسته و به جواز پوشاندن بخشی از صورت حکم داده‌اند.<ref>تعالیق مبسوطه، ج10، ص248.</ref> پشتوانه آن‌ها این سخن است که فهم عرفی از روایات دلالت‌گر بر حرمت، پوشاندن همه صورت، نه بخشی از آن است.<ref>تعالیق مبسوطه، ج10، ص248.</ref> با این‌همه، برخی فقیهان پرهیز از پوشاندن بخشی از صورت را مقتضای احتیاط دانسته‌اند.<ref>المعتمد، ج4، ص227.</ref> در باور عموم فقیهان اهل‌سنت، حکم ممنوعیت پوشاندن صورت، عام است و پوشاندن بخشی از آن را نیز در بر می‌گیرد.<ref>مواهب الجلیل، ج4، ص202؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص536-537؛ اعانة الطالبین، ج2، ص360.</ref>
==نوع پوشش==


==شرط زن بودن احرام‌گزار==
در باور برخی فقیهان، نهی از پوشش صورت در حال احرام، شامل هر‌گونه پوشش اعم از لباس و غیر لباس<ref>المجموع، ج7، ص261؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص55؛ جواهر الکلام، ج18، ص390.</ref> مانند پوشاندن صورت با گِل و بادبزن یا فروبردن صورت در آب<ref>سداد العباد، ص298؛ مناسک الحج، سیستانی، ص132؛ مناسک حج، فاضل، ص76.</ref> می‌شود. پشتوانه آن‌ها افزون بر مطلق بودن تعدادی از روایات که شامل هر نوع پوششی می شود،<ref>الکافی، ج4، ص345-346؛ سنن الدارقطنی، ج2، ص258؛ السنن الکبری، ج4، ص47.</ref> روایاتی دیگر است که جز پوشاندن صورت با لباس و نقاب، از پوشاندن صورت با چیزهایی مانند بادبزن هم نهی کرده‌اند.<ref>الکافی، ج4، ص346؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص342.</ref> همچنین به یکسانی حکم پوشش صورت با پوشش سر که در آن تفاوتی میان لباس و غیر لباس نیست، استناد شده است.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص390.</ref>
بنابر نظر مشهور فقیهان امامی،<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص32؛ کشف اللثام، ج5، ص395؛ الحدائق، ج15، ص496.</ref> به استناد احادیث،<ref>الکافی، ج4، ص349.</ref> پوشاندن صورت برای مرد احرام‌گزار جایز است. تنها [[ابن ابی‌عقیل عمانی|ابن ابی‌عقیل عمّانی]] به پشتوانه روایت [[حلبی]]<ref>التهذیب، ج5، ص308.</ref> که پوشاندن صورت را موجب [[کفاره]] شمرده، آن را ممنوع دانسته است.<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص171؛ مدارک الاحکام، ج7، ص356.</ref> در پاسخ به استدلال او گفته‌اند که وجوب کفاره با حرمت پوشاندن ملازمه ندارد. از این‌رو، [[شیخ طوسی]] در برخی آثار خود،<ref>التهذیب، ج5، ص308.</ref> پوشاندن صورت را برای مردان جایز دانسته و در عین‌حال، گزاردن کفاره را نیز لازم شمرده است.<ref>شرح فروع الکافی، ج5، ص28؛ مستند الشیعه، ج12، ص21.</ref> موافقان نظر مشهور، روایت حلبی را بر استحباب حمل کرده‌اند.<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص171؛ شرح فروع الکافی، ج5، ص28؛ جواهر الکلام، ج18، ص388.</ref> برخی نیز پرداخت کفاره را بر پایه احتیاط دانسته‌اند.<ref>ذخیرة المعاد، ص599.</ref>
البته برخی از فقیهان، حرمت پوشاندن را مخصوص پوشش با لباس شمرده و تعمیم مذکور را نپذیرفته‌اند.<ref>مدارک الاحکام، ج7، ص360؛ ذخیرة المعاد، ص603.</ref>  


==پوشاندن صورت مرد==
==مقدار پوشش==
 
فقیهان شافعی<ref>الام، ج7، ص255؛ المجموع، ج7، ص268.</ref> و حنبلی<ref>المغنی، ج3، ص304.</ref> به پشتوانه احادیث<ref>سنن الدارقطنی، ج2، ص258؛ السنن الکبری، ج5، ص54.</ref> به جواز پوشاندن صورت برای مرد احرام‌گزار باور دارند. فقیهان مالکی<ref>رساله ابن ابی زید، ص382؛ الثمر الدانی، ص382.</ref> و حنفی<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص7؛ بدائع الصنائع، ج2، ص185؛ البحر الرائق، ج2، ص568.</ref> پوشاندن صورت را برای مردان نیز جایز ندانسته‌اند. از جمله دلیل‌های آن‌ها به این موارد می‌توان اشاره کرد:
 
1. روایتی از [[ابن عباس]] که حکایت‌گر نهی [[پیامبر(ص)]] از پوشاندن صورت مردی است که در حال [[احرام]] مرده بود.<ref>صحیح مسلم، ج4، ص24؛ سنن ابن ماجه، ج2، ص1030.</ref> نیز به سخنی از [[ابن عمر]] استناد کرده‌اند که پوشاندن بالاتر از چانه بر مردان حرام است.<ref>السنن الکبری، ج5، ص54؛ الاستذکار، ج4، ص23؛ المجموع، ج7، ص268.</ref>


2. قیاس این مساله به کاربرد [[بوی خوش]] که هم بر مردان و هم زنان احرام‌گزار حرام است.<ref>المغنی، ج3، ص304.</ref>  
در این‌که آیا حرمت پوشاندن صورت به پوشاندن همه صورت اختصاص دارد یا پوشاندن بخشی از آن را هم در بر می‌گیرد، دیدگاه‌ها متفاوت است. بیشتر فقیهان امامی بر آنند که میان پوشاندن همه یا قسمتی از صورت تفاوت نیست.<ref>مسالک الافهام، ج2، ص264؛ کشف الغطاء، ج2، ص453؛ جواهر الکلام، ج18، ص391.</ref> از جمله دلائل آن‌ها، روایات نهی از پوشیدن نقاب<ref>الکافی، ج4، ص346؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص342.</ref> است، در حالی که نقاب تنها بخشی از صورت را می پوشاند.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص391.</ref> دلیل دیگر، یکسانی حکم پوشش صورت با [[پوشش سر]] است؛ یعنی فقیهان میان پوشش بخشی از سر یا همه آن فرقی نمی گدارند.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص390-391.</ref>
در برابر، برخی فقیهان محدوده پوشش حرام را همه صورت دانسته و به جواز پوشاندن بخشی از صورت حکم داده‌اند.<ref>تعالیق مبسوطه، ج10، ص248.</ref> دلیل آن‌ها اینکه فهم عرفی از روایات، حرمت پوشاندن همه صورت، نه بخشی از آن است.<ref>تعالیق مبسوطه، ج10، ص248.</ref>
در باور عموم فقیهان اهل‌سنت، حکم ممنوعیت پوشاندن صورت، عام است و پوشاندن بخشی از آن را نیز در بر می‌گیرد.<ref>مواهب الجلیل، ج4، ص202؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص536-537؛ اعانة الطالبین، ج2، ص360.</ref>  


3. پوشاندن صورت زن با وجود آن‌که چهره وی در معرض دید نامحرمان قرار می‌گیرد، جایز نیست. پس به طریق اَولی، پوشاندن صورت مردان نیز جایز به‌شمار نمی‌آید.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص7.</ref>
فقیهان شافعی و حنبلی به این دلیل‌ها چنین پاسخ گفته‌اند: در روایت ابن عباس، پیامبر(ص) از پوشاندن صورت برای اطمینان از پوشیده نبودن سر احرام‌گزار نهی کرده؛ زیرا [[پوشاندن سر]] برای احرام‌گزار مرد حرام است. پس مقصود پیامبر(ص) حرمت پوشاندن صورت در حال احرام نبوده است. در باور برخی فقیهان، عبارت اصلیِ این روایت نهی از پوشاندن سر بوده و بعدها نهی از پوشش صورت به آن افزوده شده است. گفته ابن عمر نیز با عمل برخی از صحابیان که صورت خود را در حالت احرام می‌پوشاندند، معارض است. همچنین قیاس این مسئله به حکم حرمت کاربرد بوی خوش با حکم حرمت پوشیدن دستکش که در باور [[ابن قدامه]] تنها بر زنان حرام است، نقض می‌شود.<ref>المغنی، ج3، ص304؛ المجموع، ج7، ص268.</ref>
==پوشاندن صورت خنثی==
فقیهان امامی<ref>الدروس، ج1، ص380؛ الروضة البهیه، ج2، ص243؛ جواهر الکلام، ج18، ص394.</ref> و شافعی<ref>المجموع، ج7، ص264؛ الاقناع، ج1، ص238؛ فتح الوهاب، ج1، ص261.</ref> و حنبلی<ref>المغنی، ج3، ص311.</ref> درباره خنثای مشکل (فردی که زن یا مرد بودن او حتی پس از آزمودن مشخص نشود) گفته‌اند که وی یا باید به حکم زنان عمل کند یا مردان. یعنی می‌تواند در حال احرام، یا صورت و یا سر خود را بپوشاند و در این صورت کفاره ندارد؛ ولی نمی‌تواند هم صورت و هم سر خود را بپوشاند و اگر چنین کند، باید کفاره دهد. فقیهان حنفی و مالکی حرمت پوشاندن صورت را هم شامل مردان و هم زنان دانسته‌اند و در نتیجه، خنثی را نیز مشمول آن شمرده‌اند.<ref>المدونة الکبری، ج1، ص362؛ نک: البحر الرائق، ج2، ص623؛ الفواکه الدوانی، ج2، ص825.</ref>


==استثنائات حرمت پوشاندن==
==استثنائات حرمت پوشاندن==
۱۳۶

ویرایش