Mz.zamiri
۱۱ مهٔ ۲۰۲۳ عضو شد
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان = | | عنوان =دست نوشته های حج | ||
| عنوان اصلی = | | عنوان اصلی = | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح_تصویر = | | توضیح_تصویر = | ||
| نویسنده = | | نویسنده =حسین کاظم زاده ایرانشهر | ||
| برگرداننده = | | برگرداننده =مهدی رستگار اصل | ||
| ویراستار = | | ویراستار = | ||
| به تصحیح = | | به تصحیح = | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
| تصویرگر = | | تصویرگر = | ||
| طراح جلد = | | طراح جلد = | ||
| موضوع = | | موضوع =سفرنامه حج | ||
| سبک = | | سبک = | ||
| زبان = | | زبان = | ||
| تعداد جلد = | | تعداد جلد = | ||
| صفحه = | | صفحه =103 | ||
| قطع = | | قطع = | ||
| ناشر =مشعر | | ناشر =مشعر | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| ترجمه به = | | ترجمه به = | ||
| مجموعه = | | مجموعه = | ||
| شابک = | | شابک =9789645409713 | ||
|رده‌بندی کنگره = | |رده‌بندی کنگره =BP 188/8 | ||
|رده‌بندی دیویی =297/ | |رده‌بندی دیویی =297/357 | ||
|سایر مشخصات = | |سایر مشخصات = | ||
}} | }} | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
== نویسنده == | == نویسنده == | ||
اصل کتاب، با عنوان سفرنامه‌های حج (1911-1910م)، توسط حسین کاظم‌زاده ایرانشهر نگاشته شده و | اصل کتاب، با عنوان سفرنامه‌های حج (1911-1910م)، توسط حسین کاظم‌زاده ایرانشهر نگاشته شده و دست‌نوشته‌های حج، ترجمه این اثر؛ به نوشته مهدی رستگار اصل می‌باشد.<ref>رستگار اصل، مهدی، دست نوشته‌های حج، 1401ش، شناسنامه کتاب.</ref> | ||
== محتوای اثر == | == محتوای اثر == | ||
کتاب از یک مقدمه (از مترجم) حاوی زندگی‌نامه و تحصیلات مؤلف، آثار قلمی مؤلف و [گزارشی] درباره کتاب، و سه فصل تشکیل شده است. فصل‌های سه‌گانه کتاب عبارتند از: | کتاب از یک مقدمه (از مترجم) حاوی زندگی‌نامه و تحصیلات مؤلف، آثار قلمی مؤلف و [گزارشی] درباره کتاب، و سه فصل تشکیل شده است. فصل‌های سه‌گانه کتاب عبارتند از: | ||
=== سازمان اقتصادی حج ایرانیان === | === فصل اول: سازمان اقتصادی حج ایرانیان === | ||
این بخش، خود شامل ده زیربخش است: | این بخش، خود شامل ده زیربخش است: | ||
==== عزیمت از ایران ==== | ==== عزیمت از ایران ==== | ||
با فرارسیدن ایام حج، مسافران حج درصدد یافتن همسفر و نیز تشکیل کاروان برمی‌آیند. چارچیان - که آنان را چاوشان می‌خوانند - به راه افتاده و با خواندن اشعار مذهبی، مردم را به انجام فریضه حج فرا می‌خوانند. | |||
==== کاروان و ترکیب آن ==== | ==== کاروان و ترکیب آن ==== | ||
کاروان‌دار زائری است که چند بار به حج رفته و با مسیرهای آن، صحرانشینان و رؤسای آن آشنایی دارد. در میان حمله‌داران | کاروان‌دار زائری است که چند بار به حج رفته و با مسیرهای آن، صحرانشینان و رؤسای آن آشنایی دارد. در میان حمله‌داران توانگرانی حضور دارند که مالک صدها چادر و تعداد زیادی شتر، قاطر، الاغ و ... هستند. زائران به دلیل سختی سفر، فقدان امکانات تردّد و امنیت، به دنبال همراهی افراد با‌تجربه هستند. حمله‌داری به یک رقابت تبدیل شده و حمله‌دار پیش از سفر، مایحتاج سفر زائران را به بهایی اندک می‌خرد؛ امری که پیش از این بر عهده خود زائران بود. | ||
از دیگر اعضای کاروان، خدمه یا «عکام»اند که کاروان‌دار آنها را برای خدمت به | از دیگر اعضای کاروان، خدمه یا «عکام»اند که کاروان‌دار آنها را برای خدمت به زائران، استخدام می‌کند. | ||
حاملان آب یا «سقایان»، وظیفه آب‌رسانی به زوار را، در طول مسیر حج بر عهده دارند. | حاملان آب یا «سقایان»، وظیفه آب‌رسانی به زوار را، در طول مسیر حج بر عهده دارند. | ||
در میان کاروان چاوشان (که مأموریت اصلی آنان خواندن قصایدی در مدح امامان(ع) است)، درویشان، پیاده‌ها و حجه‌فروشان (به‌جا آورندگان حج به نیابت از اموات)، از پرداخت هزینه‌های ارائه شده توسط کاروان معاف‌اند. | |||
==== بروات ==== | ==== بروات ==== | ||
زائران تمام پول مورد نیاز خود را به همراه نیاورده و از بروات (حواله دریافت پول) که در هر شهری قابلیت تبدیل‌شدن به پول نقد را دارد، استفاده می‌کنند. در تجارت ایران | زائران تمام پول مورد نیاز خود را به همراه نیاورده و از بروات (حواله دریافت پول) که در هر شهری قابلیت تبدیل‌شدن به پول نقد را دارد، استفاده می‌کنند. بروات در تجارت ایران بسیار پرکاربرد است. یک دلال یا یک تجارتخانه که دارای کارگزاری در یک شهر خارجی است، نامه‌ای برای شخص مبنی بر پرداخت مبلغ ... به آقای ...، صادر می‌کند. این مبلغ پیش‌تر به وی پرداخت شده و زائر با مراجعه به آن شخص و تحویل برات، پول دریافت می‌کند. | ||
==== قراردادها و اختلافات ناشی از آنها ==== | ==== قراردادها و اختلافات ناشی از آنها ==== | ||
عقد قرارداد میان زائر و کاروان‌دار بدون دخالت دولت بوده و دولت تنها در بروز اختلافات میانجی‌گری | عقد قرارداد میان زائر و کاروان‌دار بدون دخالت دولت بوده و دولت تنها در بروز اختلافات میانجی‌گری می‌کند. سه نوع قرارداد رایج شده است: «ساده یا شفاهی» که بین کاروان‌دار با زائران پیاده یا زائرانی که خود دارای مَرکب، خادم و مواد غذایی هستند، بسته می‌شود. «اجاره مَرکب، چادر و خدمات» که کاروان‌دار در قبال تسویه هزینه‌ها، نسبت به تهیه مَرکب، محل اقامت به بهای مشخص شده و نیز ملزومات سفر، متعهد می‌شود. «مکفی» که به موجب آن کاروان‌دار عهده‌دار تهیه همه ملزومات سفر می‌شود، همه خدمات، در قرارداد قید می‌شود و زائر بایستی هزینه سفر (بین 150 تا 400 تومان) را در دو یا سه قسط، پرداخت کند. این نوع قرارداد چندان اطمینان‌بخش نبوده زیرا زائر در اختیار کاروان‌دار قرار می‌گیرد و در موارد بسیاری؛ مخصوصا در مورد زمان پرداخت اقساط، اختلاف نظر ایجاد می‌شود. در صورت بروز اختلاف، سرکنسول ایران در جدّه با تشکیل دادگاه موقت یا با مداخله مستقیم، مسئله را حل می‌کند. | ||
==== | ==== راه‌ها و وسایل نقلیه ==== | ||
زائرانی که از جنوب ایران به حج می‌روند از راه خلیج فارس، عدن و جدّه به مکه | زائرانی که از جنوب ایران به حج می‌روند از راه خلیج فارس، عدن و جدّه به مکه می‌رسند. اما آنانی که خواستار زیارت مدینه پیش از مکه باشند، از مسیر بغداد، حلب و دمشق می‌روند و از آنجا با راه‌آهن حجاز، به مدینه سفر می‌کنند. برخی دیگر از مدینه بــه دمشق و بیروت و از آنجا با کشتی به جدّه یا از راه ينبع - جــدّه بـه حـج می‌روند. | ||
زائران ناحیه شمال ایران و قفقاز، بخارا و ترکستان، از مسیر قسطنطنیه - جدّه به مکه می‌رسند. همچنین برخی زائران از مسیر قسطنطنیه، مصر و جدّه و برخی دیگر از قسطنطنیه، بیروت، دمشق و مدینه به حج می‌روند و از مسیر جدّه - بیروت باز می‌گردند. | زائران ناحیه شمال ایران و قفقاز، بخارا و ترکستان، از مسیر قسطنطنیه - جدّه به مکه می‌رسند. همچنین برخی زائران از مسیر قسطنطنیه، مصر و جدّه و برخی دیگر از قسطنطنیه، بیروت، دمشق و مدینه به حج می‌روند و از مسیر جدّه - بیروت باز می‌گردند. | ||
==== شرکت ایرانی حمل و نقل دریایی ناصری ==== | ==== شرکت ایرانی حمل و نقل دریایی ناصری ==== | ||
زائران مسیر خلیج | زائران مسیر خلیج فارس، از قایق‌های شرکت حمل و نقل دریایی ناصری استفاده می‌کنند. این شرکت در عهد ناصرالدّین شاه، توسط تاجران شیراز و بوشهر تأسیس شده و سهامداران آن همگی ایرانی‌اند. آنها در موسم حج خدمات منظمی را در مسیر بوشهر و جده ارائه میدهند و با پرچم انگلستان در تردّداند. | ||
در عصر حاضر، شرکت دارای هجده قایق | در عصر حاضر، شرکت دارای هجده قایق بوده و ناخدایان آن بیشتر انگلیسی و برخی نیز هندی هستند. به منظور تسهیل خدمات‌رسانی به زائران، تعدادی از اهالی جنوب ایران؛ به عنوان منشی یا مترجم در هر قایق حضور دارند. دفتر شرکت در جده، هر ساله تعدادی بلیت رایگان به زائران فقیر و درویش اختصاص می‌دهد. | ||
==== سازماندهی خدمت‌رسانی به زائران در مکه ==== | ==== سازماندهی خدمت‌رسانی به زائران در مکه ==== | ||
جهت | جهت خدمت‌رسانی بهتر به زائران، مُطَوِّفین یعنی ایرانیان عرب زبانِ ساکنِ مکه و جده، وظایفی را بر عهده می‌گیرند. شهرهای ایران میان آنان تقسیم می‌شود و مناسک حج و قرائت اذکار واجب را به زائران آموزش داده با کمک عوامل خود، زوّار را در انجام حج هدایت می‌کنند. آنان در قبال انجام وظیفه، علاوه بر دریافت هدایا بابت هر زائر مبلغی را دریافت می‌کنند. | ||
==== سازماندهی خدمت‌رسانی در جدّه ==== | ==== سازماندهی خدمت‌رسانی در جدّه ==== | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
پس از بازگشت از منا و عرفات، زائران به مکه بازگشته و آماده ترک این شهر می‌شوند. زائران مدینه نرفته به سمت مدینه و دیگر زائران با پرداخت اجاره قایق به خلیج فارس یا قسطنطنیه و بعد از آن به وطن خود برمی‌گردند. قبایل صحرانشین ساکن در مسیر مکه به مدینه، از زائران ایرانی در هنگام گذر از سرزمین هایشان باج می‌گیرند که باج خاوه نام دارد. | پس از بازگشت از منا و عرفات، زائران به مکه بازگشته و آماده ترک این شهر می‌شوند. زائران مدینه نرفته به سمت مدینه و دیگر زائران با پرداخت اجاره قایق به خلیج فارس یا قسطنطنیه و بعد از آن به وطن خود برمی‌گردند. قبایل صحرانشین ساکن در مسیر مکه به مدینه، از زائران ایرانی در هنگام گذر از سرزمین هایشان باج می‌گیرند که باج خاوه نام دارد. | ||
=== مقامات و شهرها === | === فصل دوم: مقامات و شهرها === | ||
==== جدّه، جنبه عمومی و حرکت اقتصادی در ایام حج ==== | ==== جدّه، جنبه عمومی و حرکت اقتصادی در ایام حج ==== | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
==== بزرگداشت عید قربان در منا ضیافت رسمی در خیمه‌گاه امیر ==== | ==== بزرگداشت عید قربان در منا ضیافت رسمی در خیمه‌گاه امیر ==== | ||
در روز دهم ذی‌الحجه با حضور تمام زائران مراسم بزرگداشت | در روز دهم ذی‌الحجه با حضور تمام زائران مراسم بزرگداشت عید قربان در منا و در خیمه‌گاه امیر مکه برگزار می‌شود. در این مراسم، والی حجاز، سرکنسول ایران و کنسول وی، بخشداران مقامات نظامی و شاهزادگان با لباس یکسان در این ضیافت حضور دارند. با آمدن میهمانان، امیر به چادر اصلی خود وارد می شود و حضار به سوی او آمده ضمن تبریک عید دست او را فشرده یا بر آن بوسه می زنند. در ادامه مراسماتی از قبیل سان دیدن از سربازان ارتش حجاز و اعراب صحرانشین، خواندن نوشته سلطان (پادشاه عثمانی) برای همگان به اجرا درمی آید. | ||
==== چراغانی و آتش بازی در منا و پذیرایی در خیمه گاه سرکنسول ایران ==== | |||
تمام خیمه‌گاه‌ها در شب عید قربان چراغانی می‌شود و پس از غروب آفتاب توپخانه ارتش حجاز ابل خیمه‌گاه امیر و سپس خیمه‌گاه والی اقدام به شلیک توپ می‌کند. زائران نیز چادرهای خود را با فانوس‌های نفتی و شمعدان و ثروتمندان با چراغ‌های برقی که از مغازه‌های مکه اجاره کرده‌اند چراغانی می‌کنند. در این شب انواع آتش بازی‌ها نیز انجام می‌شود. | |||
==== محمل های سوری و مصری ==== | ==== محمل های سوری و مصری ==== | ||