گنبد مسجدالنبی

گنبد مسجدالنبی، گنبد سبز رنگی موسوم به گنبد خضراء است که در سقف مسجد و در راستای مزار پیامبر قرار گرفته‌است.

گنبد مسجدالنبی

اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر	گنبد خضرا، قبه الخضراء
مکان	مسجدالنبی
تاریخ بنا
بنیانگذار	قایتبای
بازسازی کنندگان	عبدالحمید دوم، محمود دوم عثمانی

نخستین بار در زمان سیف‌الدین قلاوون گنبدی بر مقبره نبوی گرفت که مقطع آن مربع و سقفش هشت ضعلی بود که از سرب ساخته شده بود. در این مرحله به این گنبد قبه البیضاء گفته می‌شد.

در دوره قایتبای گنبد مسجد بازسازی شد. در این زمان گنبد از سنگ بازالت ساخته شد و رأس آن از آهک بود. این گنبد قبه الزرقاء نامیده می‌شد.

گنبد تا این زمان در محدوده داخلی مسجد و بالای قبر نبوی قرار داشت. اما گنبد اصلی که به عنوان گنبد خارجی مسجد ایجاد شد، پس از آتش سوزی 886ه.ق، شکل گرفت. این گنبد نیز در دوره قایتبای و از آجر ساخته شد.

در زمان محمود دوم عثمانی در سال 1228ه.ق ،گنبد مسجد، در اثر فرسودگی تخریب و بازسازی شد و سپس با رنگ سبز رنگ آمیزی شد.

برخی اطلاق عنوان قبه الخضراء به گنبد مسجدالنبی را مربوط به دوره عبدالحمید اول می‌دانند و اعلام می‌دارند در سال 1253ه.ق این گنبد به رنگ سبز درآمد.

گنبد اولیه

در زمان سيف الدين قلاوون (678-689) به سال 678 قمری برای اولین بار بر مقبره نبوی گنبد قرار گرفت. از این گنبد با نام قبه البیضاء نیز یاد شده است. این گنبد، همان گنبد اصلی مسجدالنبی است که در دوره‌های بعد تکامل یافته‌است. سطح مقطع این گنبد، مربع و بالای آن هشت ضلعی بود. جنس این گنبد از چوب و بر ستون‌ها قرار داشت. روی آن با سرب پوشانده شده بود. این گنبد دارای پنچره‌ای بود که مشرف بر سقف زیرین مسجد بود. سقف زیرین با مشمع پوشانده شده بود سطح نزدیک گنبد با سرب احاطه شده‌ بود. ناظر ساخت گنبد، کمال‌الدین بن برهان ربعی بود.

ساخت گنبد بزرگ برای مسجدالنبی

گنبد داخلی

در بازسازی دوره قایتبای، به‌جای سقف چوبی، گنبد داخلی ساخته شد که در ساختمان سنگ بازالت به‌کار رفته بود و رأس آن از سنگ آهک ساخته شد. این بنا در شوال 881ه پایان یافت. این همان گنبدی است که از آن به قبه الزرقاء یاد شده است.

گنبد بزرگ بیرونی

پس از حریق دوم که در زمان قایتبای و پس از بازسازی‌های اولیه او اتفاق افتاد، گنبد بزرگی موازی حجره شریفه، ساخته شد. این گنبد از آجر ساخته و جایگزین قبه الزرقاء شد.

در سال‌های 2-891ه.ق گنبد بالای قبر پس از بازسازی مجدد دچار فرسودگی شد و این گنبد تخریب و دوباره ساخته شد.

گنبد خضرا

در زمان محمود دوم عثمانی، گنبد بالای قبر(گنبد بیرونی) دچار فرسودگی شد. بدین ترتیب گنبد تخریب و گنبد جدیدی از سرب بنا شد. در این دوره گنبد به رنگ سبز نقاشی شد. این کار در سال 1228ه.ق انجام گرفت و این همان گنبدی است امروز مشاهده می‌شود.

در برخی منابع اطلاق گنبدالخضرا به گنبد مسجد را به دوره عبدالحمید اول عثمانی منتسب می‌کنند. به‌طوری‌که نقل کرده‌اند در بازسازی گنبد در این دوره در سال1253ه.ق، گنبد به رنگ سبز، رنگ‌آمیزی شد و پس از آن قبه الخضرا نام گرفت.