باب بنی‌سفیان بن عبدالاسد
باب بنی‌سُفیان بن عبدالاسد: به یکی از درهای مسجدالحرام اطلاق می‌شود. علت نام‌گذاری، روبه‌رو بودن با خانه‌های بنی‌سفیان بن اسد مخزومی است. برای این در، نام‌های دیگری چون: باب الحناطین، باب البغله، باب سمانین، باب فسانین، یاد شده است. این در سال ۱۶۴ق. به دستور مهدی عباسی ساخته شده است و در دوران عثمانی به سال ۹۸۴ق. بازسازی شد. این باب در گسترش دوران سعودی برداشته شد.
پیشینه تاریخی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
باب بنی‌سفیان دومین در از درهای ضلع جنوبی مسجدالحرام است[۱] که به سبب روبه‌رو بودن با خانه‌های بنی‌سفیان بن اسد مخزومی، بدین‌نام مشهور گشت.[۲] از این در با نام‌های باب الحناطین[۳] به سبب روبه‌رو بودن با بازار گندم فروشان و نیز باب البغله[۴] به علت بسته شدن قاطر پیامبر در این مکان[۵] یاد شده است. ازرقی این باب را سمانین[۶] و ناصر خسرو آن را فسانین[۷] نامیده‌اند. از سده 5ق. این در با نام بغله در منابع گوناگون یاد شده است.[۸]
تاریخ ساخت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
باب بنی‌سفیان به سال 164ق. به دستور مهدی عباسی (حک: 158-169ق.) با دو لنگه در ایجاد شد.[۹] در برابر این در، یک ستون با دو طاق به ارتفاع 13 ذرع و نیم (کمتر از هفت متر) ساخته شده بود. فاصله میان دیوارهای باب را بیش از آن دانسته‌اند.[۱۰]
تاریخ بازسازی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این باب که در دوران عثمانی به سال 984ق. بازسازی شد،[۱۱] با 11 پله به کف مسجدالحرام راه مییافت و درآستانه آن، این نوشته به خط ثلث آمده بود: «بسم الله الرّحمن الرّحیم فَانْظُرْ الی آثارِ رَحْمَةِ اللهِ کَیْفَ یُحْیِی الارْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا انَّ ذلِکَ لَمُحْیِی الْمَوْتی وَ هُوَ عَلی کُلّ شیءٍ قَدیرٌ صدق اللَّه العظیم و الحمدللَه رب العالمین»[۱۲] البته طه عماره این عبارات را ویژه باب شریف عجلان می‌داند.[۱۳] از این باب تنها تا سده 14ق. در منابع یاد شده[۱۴] و در گسترش دوران سعودی برداشته شد.[۱۵]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ اخبار مکه، ج2، ص89؛ شفاء الغرام، ج1، ص314؛ تاریخ مکة المشرفه، ص157.
- ↑ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص48.
- ↑ تاریخ مکة المشرفه، ص157؛ تحصیل المرام، ج1، ص381.
- ↑ شفاء الغرام، ج1، ص314؛ سمط النجوم، ج4، ص474؛ قاموس الحرمین، ص42.
- ↑ سمط النجوم، ج4، ص474.
- ↑ اخبار مکه، ج1، ص242.
- ↑ سفرنامه ناصر خسرو، ص127.
- ↑ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص164.
- ↑ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص126.
- ↑ اخبار مکه، ج2، ص89.
- ↑ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص126.
- ↑ مرآة الحرمین، ج1، ص231.
- ↑ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص98.
- ↑ التاریخ القویم، ج4، ص422؛ تحصیل المرام، ج1، ص381.
- ↑ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص98.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل باب بنی‌سفیان بن عبدالاسد.
- اخبار مکه: الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق؛
- التاریخ القویم: محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1420ق؛
- تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام: عبدالقادر، عماره، جامعة‌ام القری؛
- تاریخ مکة المشرفه: محمد ابن الضیاء (م. 854ق.)، به کوشش علاء و ایمن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق؛
- تحصیل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م. 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق؛
- سفرنامه ناصر خسرو: ناصر خسرو (م. 481ق.)، تهران، زوّار، 1381ش؛
- سمط النجوم العوالی: عبدالملک بن حسین العصامی (م. 1111ق.)، به کوشش عادل احمد و معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق؛
- شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق؛
- قاموس الحرمین الشریفین: محمد رضا نعمتی، مشعر، 1418ق؛
- مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق.