در حال ویرایش ابن تیمیه (بخش)

===کشتار شیعیان===
ابن‌ تیمیه به سال ۷۰۴ق. در قتل ‌عام شیعیان کسروان، در امتداد اقدام‌های سرکوبگرانه [[ایوبیان]] و ممالیک برای قتل ‌عام شیعیان و راندن آنان از مصر و شام و سپس [[مدینه النبی|مدینه]]<ref>تبصرة الحکام، ج۳، ص۳۵۴؛ السلفیه، ص۶۳۴.</ref> و [[لبنان]]، نقشی مهم داشت. به گزارش [[ابن فضل‌ الله عمری]] (درگذشت ۷۴۹ق) گاه خود نیز در جنگ شرکت می‌جست و گاه جنگجویان را بدین کار تشویق می‌کرد و گاهی برای تدارک نیرو به نزد [[مهنا بن عیسی|مهنّا بن عیسی]] (درگذشت ۷۳۵ق) از امرای قبایل ایلاتی شام<ref>الاعلام، ج۷، ص۳۱۶.</ref> می‌رفت و با تعابیر خشم‌آلود آنان را به لشکرکشی وامی‌داشت.<ref>مسالک الابصار، ج۵، ص۷۰۱.</ref> به گفته ابن کثیر (درگذشت ۷۴۸ق) او برای توجیه کشتارهایش [[شیعیان]] را [[کافر]] و گمراه نامید.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۱۲.</ref> دامنه این کشتار تا قتل عام [[علویان]] شمال لبنان، [[قنیطره]]، [[عاقوره]]، [[بترون]] و [[عکا]] نیز امتداد یافت. در پی این تاراج، کسانی که جان به در بردند، به مناطق دیگر کوچ کردند.<ref>الملل و النحل، سبحانی، ج۸، ص۴۱۳-۴۱۴.</ref> 

اختلاف‌های داخلی در امت اسلامی از جمله نزاع سخت میان [[شافعی|شافعیان]] و [[حنفی|حنفیان]] که گاه به کشتار یکدیگر و آتش زدن [[مسجد|مساجد]] می‌انجامید<ref>شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۳۷-۲۳۸.</ref> و نیز اختلاف‌های سیاسی میان حاکمان مسلمان در کشورهای اسلامی، بهترین فرصت را برای سلطه مغول و [[صلیبیان]] بر امت اسلامی فراهم ‌آورد.<ref>نک: النجوم الزاهره، ج۷، ص۳۶۳ به بعد.</ref> در این اوضاع، ابن‌ تیمیه به جای توجه به این ضعف‌ها و تلاش برای یکپارچه ساختن نیروی مسلمانان در برابر حمله همه‌ جانبه مغولان و صلیبیان که در آخرین گام به [[شام]] و [[فلسطین]] رسیده بودند، همواره به این اختلاف‌های درونی دامن می‌زد.<ref>نک: البدایة و النهایه، ج۱۳، ص۳۹۹-۴۱۸؛ ج۱۴، ص۲۶۱-۲۶۳.</ref> 

بهره‌مندی گهگاهی ابن‌ تیمیه از حمایت حکومت‌ها، و نیز عقاید خاص مخالف با دیدگاه‌های متعارف، هجمه به دیدگاه‌ها یا [[مقدسات]] دیگران، به کار بردن کلمات رکیک در [[مناظره|مناظرات]]<ref>شفاء السقام، ص۱۳۲؛ التوسل، ص۱۸۱؛ برائة الاشعریین، ص۲۵۴.</ref> به‌ رغم اعتراف به [[حرمت]] دشنام مسلمان<ref>رفع الملام، ص۶۵.</ref> ، اقامه [[حد|حدود]] و قتل افراد بر پایه تشخیص خود<ref>مسالک الابصار، ج۵، ص۷۰۰.</ref> و چه بسا حسدورزی رقیبان<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۱۹، ۳۷.</ref> موجب بروز کشمکش‌هایی میان وی و دانشوران زمانش شد. وی به سال ۶۹۸ق. در پی اعتراض دانشمندان [[شافعی]] و [[حنفی]] به عقیده وی در باب [[تجسیم]]، به دادگاه فراخوانده شد؛ ولی از حضور در آن خودداری کرد و امیر [[سیف‌ الدین جاعان]] (درگذشت ۶۹۹ق) به حمایت از وی برخاست و با ضرب و جرح برخی از مخالفان ابن‌ تیمیه، غائله را پایان داد.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۴.</ref> او در سال ۷۰۱ق. جعلی بودن نامه [[یهودی|یهودیانی]] را اثبات کرد که مدعی بودند پیامبر با آن نامه یهود [[خیبر]] را از پرداخت [[جزیه]] معاف کرده است.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۱۹.</ref> وی در سال ۷۰۴ق. سنگی را که بدان تبرک می‌جستند، خراب کرد<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۲۱۵؛ شذرات الذهب، ج۸، ص۱۹.</ref> و در سال بعد با برخی از فرقه‌های [[صوفیه]] درافتاد و درباره احوال و مسلک آنان کتابی نگاشت.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۳۶.</ref> در همین سال، به دعوت بَیبَرَس سلطان مصر، مجلس مناظره‌ای میان [[ابن مخلوف]] (درگذشت ۷۰۹ق) قاضی مالکی و [[نصر منبِجی|نصر مَنبِجی]] بر سر کتاب [[العقائد الواسطیه(کتاب)|العقائد الواسطیه]] صورت گرفت. علت اصلی این فراخوان، انتقاد‌های ابن‌ تیمیه به [[محیی‌ الدین عربی]] (درگذشت ۶۳۸ق) و منبجی پیرو وی بود. در همین زمان [[جمال الدین مزی]] (درگذشت ۷۴۲ق) که به سبب تدریس فصلی از کتاب [[افعال العباد بخاری(کتاب)|افعال العباد بخاری]] در ردّ بر [[جهمیه]] مورد خشم [[فقیه|فقیهان]] زمان قرار گرفته بود، به‌ رغم تلاش‌های ابن‌ تیمیه و به فتوای [[ابن ‌صصری]] (درگذشت ۷۲۳ق) قاضی شافعیان به زندان افتاد. پس از کشمکش‌هایی ابن‌ تیمیه همراه ابن‌ صصری برای محاکمه به مصر فراخوانده شد. [[ابن‌ مخلوف]] قاضی دادگاه با برشمردن پاره‌ای از عقاید ابن‌ تیمیه در زمینه جسمانیت و نزول خداوند از وی توضیح خواست. او از توضیح خودداری کرد و از این رو، به موجب حکم دادگاه به زندان رفت. ابن ‌صصری پس از استعفای خود دیگر بار به عنوان قاضی شام منصوب شد و به فعالیت بر ضدّ عقاید ابن‌ تیمیه در آن خطه پرداخت.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۳۷-۳۸.</ref> 

[[پرونده:قبر ابن تیمیه.jpg|بندانگشتی|مقبره ابن تیمیه در دمشق]]

حبس ابن‌ تیمیه تا ۲۳ [[ربیع الاول]] سال ۷۰۷ق. طول کشید. وی پس از آزادی به پیشنهاد طرفداران خود در مصر ماند و در آن‌جا به ترویج عقاید خود پرداخت. او به سبب مخالفت با عقاید صوفیه دیگر بار به دادگاه احضار شد و پس از ابراز عقاید خود در جواز [[شفاعت|شفاعت‌جویی]] از [[پیامبر اسلام|پیامبر]] در زمان حیات ایشان و حرمت استغاثه از آن حضرت، به اتهام اسائه ادب به پیامبر گرامی(ص) محکوم شد که میان حبس در مصر و تبعید به [[اسکندریه]] یا دمشق، یکی را برگزیند. وی بازگشت به موطن خویش را پذیرفت؛ اما به درخواست حکومت، بار دیگر حبس گردید. وی در طول مدت حبس آزادانه به ترویج عقاید خویش ادامه می‌داد.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۴۵-۴۶.</ref> 

ابن‌ تیمیه در سال ۷۰۹ق. به اسکندریه رفت و در آن‌جا هشت ماه اقامت کرد. به ادعای برخی، علت این سفر توطئه برای نابودی وی بود.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۴۹-۵۰.</ref> وی در سال ۷۱۳ق. با شنیدن خبر خطر حمله [[سلطان محمد خدابنده|محمد خدابنده]] اولجایتو (حکومت: ۷۰۳-۷۱۶ق) به شام، همراه [[ملک ناصر]] عازم دمشق گردید و با منتفی شدن خطر، در آن‌جا به قصد تدریس اقامت گزید. رابطه گرم میان وی با ملک ناصر نیز چندان پایدار نماند و در سال ۷۱۹ق. ملک ناصر در حکمی از وی خواست تا از [[فتوا|فتوای]] خود در مسئله‌ای در زمینه [[طلاق]] دست بردارد.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۹۷؛ شذرات الذهب، ج۸، ص۹۳.</ref> او بر اثر برخی فتاوایش در سال ۷۲۰ق. بیش از پنج ماه در قلعه دمشق زندانی شد.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۹۷.</ref> بار دیگر در ششم [[شعبان]] ۷۲۶ق. به دستور ملک ناصر، این بار به سبب فتوایش در مسئله حرمت سفر به قصد [[زیارت]] قبر پیامبر، محبوس گشت. در نیمه شعبان قاضی دمشق دستور بازداشت پیروانش را صادر کرد.<ref>البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۱۲۳.</ref> وی در شب بیستم [[ذی قعده]] سال ۷۲۸ق. در زندان از دنیا رفت.<ref>العقود الدریه، ص۶۳؛ البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۱۳۷.</ref> جنازه وی را تشییع نمودند و اشعاری در مدح او سرودند.<ref>مسالک الابصار، ج۵، ص۷۰۳؛ البدایة‌ و النهایه، ج۱۴، ص۱۳۶.</ref> 

ابن‌ تیمیه بر تمام مخالفت‌ها و نزاع‌های خود برچسب جهاد ضدّ [[بدعت|بدعت‌های]] رایج زمان می‌زد و رد این‌گونه افکار را وظیفه هر دانشمندی می‌خواند.<ref>الاعلام العلیه، ص۳۴.</ref> اما خود هیچ اعتراضی به کارهای ظالمانه حکمرانان نکرد.<ref>ابن تیمیة حیاته عقائده، ص۸۳.</ref> برخورد آشتی‌آمیز وی با هواداران [[خاندان اموی]] و تقدیس‌گران [[یزید بن معاویه|یزید]] و نامیدن ایشان به [[اهل‌ سنت]] و جماعت و فرقه منجیه<ref>الوصیة الکبری، ص۵.</ref> بیانگر میزان صحت ادعای وی است.