در حال ویرایش استطاعت (بخش)

===استطاعت مالی===
در صورتی [[حج]] بر مکلف واجب است که وی توانایی مالی به جا آوردن حج و عمره را داشته باشد.<ref>قواعد الاحکام، ج1، ص403؛ العروة الوثقی، ج4، ص363؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص2083.</ref> توانایی مالی با فراهم شدن این موارد تحقق می‌یابد: 

۱. '''توشه سفر (زاد):''' مقصود از توشه سفر، نیازهای حج‌گزار در طول سفر مانند آب، غذا و لباس است.<ref>فتح العزیز، ج7، ص15؛ کتاب الحج، خوئی، ج3، ص41.</ref> همچنین به باور بیشتر فقیهان، افزون بر هزینه رفتن و اقامت، داشتن هزینه بازگشت از سفر نیز شرط است.<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص53؛ کشاف القناع، ج2، ص449؛ مستند الشیعه، ج11، ص24.</ref> برخی از فقیهان اهل سنت، داشتن توشه سفر را شرط ندانسته‌اند.<ref>تحفة الفقهاء، ج1، ص389؛ مواهب الجلیل، ج3، ص448.</ref> 

فقیهان امامی<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص53؛ جواهر الکلام، ج17، ص253-254.</ref> و بسیاری از فقیهان [[اهل سنت]]<ref>فتح العزیز، ج7، ص12؛ کشاف القناع، ج2، ص451-452.</ref> برخی از اموال ضروری را از شمول ارزیابی استطاعت مالی اشخاص بیرون دانسته و فروش این اموال را برای هزینه کردن در راه حج واجب ندانسته‌اند؛ از جمله مسکن، خدمتکار، وسیله سواری، وسایل منزل، لباس‌ها و زیورآلات، سلاح، و کتاب‌های علمی مورد نیاز.<ref>کتاب الحج، خوئی، ج1، ص97-98؛ تحریر الوسیله، ج1، ص373-374؛ بدائع الصنائع، ج2، ص122.</ref>

۲. '''وسیله سفر (راحله):''' در تحقق استطاعت مالی، داشتن مرکب و وسیله برای سفر نیز شرط است؛<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص110؛ جامع المقاصد، ج3، ص126-127؛ روضة الطالبین، ج2، ص277-278.</ref> برخی بر آنند که داشتن وسیله برای کسانی که وطن آنان به مکه نزدیک است<ref>المجموع، ج7، ص90؛ العروة الوثقی، ج4، ص363.</ref> و حتی برای ساکنان مکه<ref>حاشیة رد المحتار، ج2، ص506؛ العروة الوثقی، ج4، ص364.</ref> نیز شرط است.

به گفته سید محمدرضا گلپایگانی، مرجع تقلید شیعه، امروزه اگر مسافرت به [[مکه]] از مکانی دور جز با اتومبیل یا هواپیما ممکن نباشد و این وسایل در دسترس نباشند، استطاعت حاصل نمی‌شود.<ref>مناسک الحج، گلپایگانی، ص16.</ref>

۳. '''رجوع به کفایت:''' به نظر برخی از فقیهان امامی،<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص5؛ مستند الشیعه، ج11، ص37.</ref> داشتن هزینه زندگی یا حرفه یا کسب و کار مناسب پس از بازگشت از سفر حج نیز از شرایط استطاعت مالی است. برخی از فقیهان اهل سنت نیز داشتن هزینه زندگی تا یک ماه پس از بازگشت را شرط حصول استطاعت شمرده‌اند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص163.</ref>در برابر، شماری از فقیهان امامی<ref>المعتبر، ج2، ص756؛ مختلف الشیعه، ج4، ص5؛ جواهر الکلام، ج17، ص309.</ref> این شرط را نمی‌پذیرند. بیشتر فقیهان اهل سنت نیز چنین شرطی را در آثار خود نیاورده‌اند. 

۴. '''داشتن نفقه خانواده و عیال:''' به نظر فقیهان شیعه<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص53؛ الحدائق، ج14، ص123.</ref> و اهل سنت،<ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص163؛ فتح العزیز، ج7، ص12؛ کشاف القناع، ج2، ص451.</ref> شرط دیگر استطاعت مالی، داشتن نفقهٔ خانواده و دیگر کسانی است که هزینه زندگی آنان بر عهده حج‌گزار است.