در حال ویرایش اشراف حسنی (بخش)

===با عباسیان===
تا پیش از حکمرانی اشراف در حرمین، خطبه به نام [[بنی‌عباس|عباسیان]] خوانده می‌شد. با نفوذ [[فاطمیان]] و در دهه‌های نخست حکومت اشراف، عباسیان نفوذ خود در [[حجاز]] را از دست دادند. با تسلط [[آل بویه]] بر [[بغداد]]، آنان برای استوار ساختن موقعیت خود کوشیدند تا نامشان در خطبه مکه و [[ایام الحج|موسم حج]] یاد شود و در این جهت به رقابت با [[اخشیدیان]] برخاستند که آن هنگام در [[حجاز]] نفوذ داشتند. دو [[امیر الحاج|امیرالحاج]] اعزام شده<ref group="یادداشت">ابوالحسن محمد بن عبدالله و ابوعبدالله احمد بن عمر بن یحیی.</ref> از سوی معزالدوله [[آل بویه|بویهی]]، در سال ۳۴۲ق. در مکه با سپاه اخشیدیان که برای دفاع از موقعیت این دولت، همراه کاروان حاجیان مصر آمده بودند، درگیر شدند و با چیرگی بر آن‌ها، به نام معزالدوله بویهی خطبه خواندند.<ref>. الکامل، ج8، ص509؛ اتحاف الوری، ج2، ص398.</ref> درگیری میان آنان در سال بعد نیز به پیروزی سپاه اعزامی آل بویه و خواندن خطبه به نام ایشان انجامید.<ref>. تجارب الامم، ج6، ص195.</ref>

با قدرت یافتن فاطمیان، آل بویه به منزله حامیان دستگاه خلافت عباسی، به رقابت با فاطمیان روی آوردند. ابواحمد موسوی، پدر شریف رضی، امیرالحاج اعزامی از [[عراق]] در مکه، به نام خلیفه عباسی و سلطان بویهی خطبه خواند.<ref>. الکامل، ج8، ص647.</ref> در سال ۳۶۷ق. و پس از استقرار عضدالدوله بویهی در [[بغداد]]، وی در نخستین گام برای نفوذ ورزیدن در مکه، کاروانی به آن‌جا فرستاد که امیرالحاج آن ابواحمد موسوی بود و از او خواست به نام وی خطبه بخواند. حکمران مکه به درخواست ابواحمد پاسخ مثبت داد و به نام عضدالدوله و خلیفه عباسی خطبه خواند. اما سال بعد خطبه را به نام خلیفه فاطمی خواندند.<ref>. تاریخ ابن خلدون، ج4، ص130.</ref> در پی آن، حکمران بویهی برای استوار ساختن موقعیت خود، به اقداماتی همچون اصلاح راه عراق به مکه، تقسیم مبالغ هنگفت میان خاندان‌های با نفوذ مکه و همسایگان<ref>. البدایة و النهایه، ج11، ص295.</ref> و حفر چاه‌هایی در مسیر حاجیان پرداخت.<ref>. شذرات الذهب، ج4، ص389.</ref> با روی کار آمدن سلطان آلب ارسلان سلجوقی به سال ۴۶۳ق. حکمران مکه به سود قدرت بیشتر تغییر سیاست داد و خطبه را به نام عباسیان و آلب ارسلان خواند. او نیز هدایایی برای حکمران مکه فرستاد و به وی وعده داد تا در صورت حفظ وضع موجود، سالانه ۱۰,۰۰۰ دینار برای وی مقرری بفرستد.<ref>. الکامل، ج10، ص161؛ البدایة و النهایه، ج12، ص99؛ تاریخ ابن خلدون، ج3، ص581.</ref>

در سال ۴۸۴ق. سلطان سلجوقی در اوج قدرت مصمم شد مکه را به قلمرو خود بیفزاید تا برای همیشه به سلطه فاطمیان بر آن‌جا پایان دهد. بدین منظور، هم‌زمان سپاهی به فرماندهی امیر ترشک به حجاز فرستاد. این سپاه بر مدینه و مکه چیره گشت؛ ولی با مردم مکه به زشتی رفتار کرد. سال بعد حکمران مکه برای دادخواهی به بغداد آمد.<ref>. الکامل، ج10، ص204؛ تاریخ ابن خلدون، ج5، ص14.</ref> مرگ ناگهانی ملکشاه و آشفتگی اوضاع پس از او باعث شد خطبه به نام ایشان خوانده نشود؛ ولی در سال‌های بعد دیگر بار خطبه به نام فاطمیان خوانده شد.<ref>. تاریخ ابن خلدون، ج4، ص134.</ref>

به سال ۳۹۶ق. القادر عباسی در نامه‌ای از شریف ابوالفتوح خواست تا اجازه دهد مردم عراق برای زیارت [[کعبه|خانه خدا]] عازم مکه شوند. ابوالفتوح با این شرط که خطبه به نام الحاکم خلیفه فاطمی خوانده شود، با اعزام حاجیان عراق موافقت کرد.<ref>. تاریخ ابن خلدون، ج‏4، ص130-131؛ خلاصة الکلام،
ص18.</ref> بر پایه گزارشی، شریف قتادة بن ادریس خود را از خلیفه عباسی، الناصر لدین الله، برای خلافت شایسته‌تر می‌دانست.<ref>. النجوم الزاهره، ج6، ص250؛ الاعلام، ج5، ص189.</ref> خلیفه عباسی با دادن وعده‌هایی، او را به بغداد دعوت کرد؛ ولی قتاده ترسید و از کوفه به حجاز بازگشت.<ref>. عمدة الطالب، ص141؛ اتحاف الوری، ج3، ص17.</ref> در پی سوء قصد نافرجام به قتاده و بدگمانی وی به عباسیان، او به قتل حاجیان عراقی و بد رفتاری با آنان پرداخت. اما سپس از خلیفه عذرخواهی کرد<ref>. الکامل، ج12، ص297؛ العقد الثمین، ج7، ص47-48.</ref> و این حاکی از مصلحت‌اندیشی او بود.

حسن بن قتاده نیز به سال ۶۱۸ق. با توطئه برادرش راجح و آقباش، امیرالحاج خلیفه عباسی الناصر لدین الله، روبه‌رو شد. وی پس از آگاهی از این اتحاد، فرمان داد تا راه‌های ورودی مکه را به روی حاجیان عراقی بستند و به آن‌ها حمله کردند و آقباش را کشتند.<ref>. شفاء الغرام، ج2، ص199؛ اتحاف الوری، ج3، ص30؛ منائح الکرم، ج2، ص288.</ref>