در حال ویرایش امارت مکه در دوره امویان

در دوره ۹۲ ساله امویان (حکومت: 41-132ق) خلیفه‌های اموی، امیران شهر را بر می‌گزیدند. تنها [[عبدالله بن زبیر]] (حک: 64-73ق) به مدت نُه سال مرکز خلافت خود را در شهر مکه قرار داد.<ref>تاریخ طبری، ج5، ص494، 582؛ مروج الذهب، ج4، ص303.</ref> همچنین برهه‌ای کوتاه در سال 139ق، [[خوارج ازارقه]]، مکه را تسخیر کردند و [[ابوحمزه خارجی]] بر آن شهر تسلط یافت.<ref>انساب الاشراف، ج9، ص289-290.</ref>  

امویان معمولا خویشاوندانشان را برای این مسؤولیت برمی‌گزیدند؛ حضور رقبا و برخی فعالان سیاسی در مکه، اهتمام امویان به این شهر را دوچندان کرده بود. حکومت مکه در دوران اموی، از مدینه جدا بود. البته گاه شهرهای پیرامونی مکه مانند [[طائف]] و [[جده]]، به امارت مکه ضمیمه می‌شدند.

در دوران بنی‌امیه، برخی امیران مکه فردی با عنوان [[حاجب]] برمی‌گزیدند ‌که کارش مراقبت از اموال او در سرزمین‌های فتح شده و نیز انتقال شکایات بود. نیز ‌تعدادی نیروی شامی در اختیار داشت تا در [[ابطح]]، جایی میان [[منا]] و مکه، مراقب اوضاع باشد. همچنین کاتبانی داشت که بخشش‌های مردم را ثبت و ضبط می‌کرد. نیز در این روزگار، ساختمانی ویژه بیت المال کنار ‌دارالندوه ساخته شد. برخی امیران مکه در این دوران کسانی را به نیابت از خود در قضاوت و برگزاری نماز جماعت به کار می‌گرفتند. نیز سازمان بَرید و راه ارتباطی مکه با شام به عنوان مرکز خلافت را گسترش دادند.<ref>تاریخ مکه، سباعی، ص126.</ref>

در دوران حکومت معاویه بن ابی‌سفیان، اولین خلیفه اموی (حکومت:‌ 41-60ق)، برادرش [[عتبة بن ابی‌سفیان]] و [[مروان بن حکم]] امیران مکه بوده‌اند.  

در دوران خلافت [[یزید]] (حکومت: 61-64ق)، افرادی مانند [[عمرو بن سعید بن عاص]]، حارث بن خالد بن عاص مخزومی و ولید بن عتبة بن ابی‌سفیان، امارت مکه را به دستور یزید به عهده داشته‌اند.  

پس از مرگ یزید در سال ۶۴ق، مردم مکه با [[عبدالله بن زبیر]] به عنوان خلیفه بیعت کردند و او تا سال 73ق. این شهر را مرکز خلافت خود قرار داد.<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص255-267؛ التنبیه و الاشراف، ص266-272؛ تاریخ مکه، سباعی، ص106.</ref>  

عبدالملک بن مروان حاکم وقت اموی، نخست نیروهای عبدالله بن زبیر در عراق را شکست داد<ref>تاریخ مکه، سباعی، ص98-100.</ref> و پس از آن، [[حجاج بن یوسف ثقفی]] را مأمور شکست دادن عبدالله بن زبیر در مکه کرد. حجاج مکه را بیش از هشت ماه محاصره کرد<ref>تاریخ‌ طبری، ج6، ص175؛ المنتظم، ج6، ص124.</ref> و پس از آن کعبه و [[مسجدالحرام]] را به منجنیق بسته و ابن زبیر را به قتل رساند. بنابراین، در سال ۷۳ق. دیگر بار امویان بر حجاز و مکه حاکم شدند.<ref>المعارف، ص396-397؛ جمهرة انساب العرب، ص146.</ref>  

آل مروان (حکومت: ۶۵-۱۳۲ق)، تا پایان حکومت بنی‌امیه، ۲۱ نفر را بر مکه امیر کردند.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص199-206؛ تاریخ مکه، سباعی، ص107.</ref> از ویژگی‌های این دوره، وا‌گذاری مکه به شخصیت‌های توانمند نظامی سیاسی و حاکمان برجسته محلی است.  

امیران و برخی از رویدادهایی که در دوران حاکمان بنی‌امیه از آل مروان رخ داد چنین است:

امیرانی که در دوره عبدالملک بن مروان (حکومت: ۶۵-۸۶ق)، بر مکه حکومت کردند چنین‌اند:

در زمان امارت خالد بن عبدالله قسری، نخستین بار صف‌های نماز جماعت به صورت دایره‌وار پیرامون کعبه تشکیل شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص65.</ref> سبّ امام علی(ع) بر منبر،<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج15، ص256.</ref> و برخورد تند او با [[عبدالله بن شیبه]]، از پرده‌داران کعبه، برای گشودن در کعبه به هنگام نامعمول از اقدامات او است.<ref>تاریخ مکه، سباعی، ص132.</ref> وی عراقی‌ها را به دستور ولید بن عبدالملک از مکه اخراج کرد.<ref>تاریخ طبری، ج6، ص464، 485.</ref>  

جدایی ‌انداختن میان مردان و زنان در حال [[طواف]]،<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص20-21.</ref> [[تذهیب]] (طلاکاری) کعبه،<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص211.</ref> و ساختن برکه‌ای برای وضو گرفتن با جاری ساختن آب چاهی، از تلاش‌های او است. وی نخستین بار در رمضان کسی را روی [[کوه ابوقبیس]] گماشت که هنگام طلوع فجر، با صدای بلند مردم را از ادامه خوردن و آشامیدن باز‌دارد.<ref>تاریخ مکه، سباعی، ص130-131.</ref>

در دوران عمر بن عبدالعزیز (حکومت: 99-101ق)، امیران مکه اینچنین بودند: عبدالعزیز بن عبدالله بن خالد، محمد بن طلحة بن عبدالله، عروة بن عیاض نوفلی، عبدالله بن قیس بن مخرمه، و عثمان بن عبدالله بن سراقه را امیران مکه در این دوران دانسته‌اند.<ref name=":0" />

البته سخن طبری نشان می‌دهد که در خلافت عمر بن عبدالعزیز، تنها عبدالعزیز بن عبدالله امیر مکه بوده است.<ref name=":0">تاریخ طبری، ج6، ص522.</ref> عمر بن عبدالعزیز به عبدالعزیز بن عبدالله دستور داده بود تا مردم درهای خانه‌هایشان را به روی حاجیان باز بگذارند و از کرایه دادن آن‌ها خودداری کنند. همچنین خانه‌های ساخته شده در [[منا]] تخریب شوند. از این رو، مردم به صورت پنهانی خانه‌هایشان را اجاره می‌دادند.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص204.</ref>

در دوره ولید بن یزید (حکومت: 125-127ق)، یوسف بن محمد بن یوسف ثقفی امیر مکه و مدینه بود. او به دستور خلیفه، ابراهیم بن هشام بن عبدالملک<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص331.</ref> و برادرش محمد بن هشام را در مکه دستگیر کرد و به [[شام]] فرستاد و آن دو همراه خالد بن عبدالله قسری، از امیران پیشین مکه، بر اثر شلاق خوردن و شکنجه در سال 126ق. جان دادند.<ref>تاریخ طبری، ج7، ص226-227؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص331؛ تاریخ مکه، سباعی، ص109.</ref>  

از سال ۱۲۹ قمری، در دوران امارت عبدالواحد بن سلیمان، مکه و طائف مدتی به دست [[ابو حمزه خارجی]] افتاد. <ref>انساب الاشراف، ج9، ص289؛ تاریخ ابن خلدون، ج3، ص210.</ref>