در حال ویرایش اناشید الحاج بوی منثون (بخش)

==محتوای کتاب==
این کتاب از‌ اندک منابعی است که درباره چگونگی حج مسلمانان اسپانیا در این دوران آگاهی‌هایی به دست می‌دهد و اهمیت آن نیز از همین‌رو است.<ref>Bulletin (British Society for Middle Eastern Studies)، Vol. 14، No. 1 (1987) ،The Moriscos and the Hajj،p21-23.</ref> 

===گزارش چگونگی حج مسلمانان اسپانیا===
بر پایه آن‌چه در این کتاب آمده، [[سفر حج]] مسلمانان اسپانیایی، به طریق دریایی از سواحل‌ اندلس به سوی شمال [[آفریقا]] و سپس [[مصر]] و پیوستن به [[کاروان حج مصر]] انجام می‌پذیرفته است. نویسنده از شهر منسون (monzon) به سوی بندر والنسیا (valencia) حرکت کرده و از آن‌جا به قصد اسکندریه سوار بر کشتی شده است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص35.</ref> وی در این سفر تنها نبوده و تعدادی دیگر از مسلمانان او را به قصد حج همراهی می‌کرده و شماری از بازرگانان نیز در کشتی حضور داشته‌اند.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص42.</ref> 

کشتی با سپری کردن عرض دریای مدیترانه به [[تونس]] رسیده و سپس در نزدیکی ساحل شمال آفریقا به سوی اسکندریه حرکت کرده و در برخی بنادر لنگر‌ انداخته است. شاعر از شهرهای بندری تونس مانند حَمامات، هِراکله، مُنَستیر، مَهدیه، صَفاقُس، و جَربَه گذشته و به وصف برخی از این شهرها پرداخته است. برای مثال، از بزرگی و جمعیت فراوان تونس و نیز از پوشش گیاهی جربه سخن رانده است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص34-39.</ref> 

کشتی آنان در میانه راه گرفتار طوفانی سخت شد و مسافران برای نجات خود ناچار به بیرون ریختن همه کالاهای خویش شدند و در پی نجات از مهلکه، تا رسیدن به بندری بر سر راه، غذای باقی مانده را جیره‌بندی کردند.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص44.</ref> 

===گزارش از شهر قاهره===
با رسیدن نویسنده به اسکندریه، سفر وی تا قاهره از راه زمینی ادامه یافت.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص46.</ref> او قاهره را شهری زیبا و پرجمعیت یافته و از روشنایی شبهای قاهره به دلیل فراوانی چراغ‌ها سخن گفته است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، 47-48.</ref> وی که در‌ اندلس ناچار به پنهان کردن عبادات خود بوده، از فزونی مساجد در قاهره اظهار شگفتی کرده و شمار مساجد را 36هزار دانسته است که اغراق‌آمیز به‌نظر می‌رسد.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص48-50.</ref> وی از دیدار خود از اهرام مصر و مساجد ابن طولون، الازهر، الغوریه، آرامگاه [[شافعی]] و مشهد نفیسه دختر [[حسن بن زید بن حسن(ع)]] (145-208ق)<ref>نک: مرشد الزوار، ج2، ص108؛ معجم البلدان، ج5، ص142؛ الاعلام، ج8، ص44.</ref> که نویسنده به اشتباه او را دختر [[امام حسین(ع)]] دانسته، سخن رانده است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص48-49.</ref> 

===گزارش کاروان حج مصر===
[[امیر الحاج]] مصر پیش از حرکت سه روز در محلی به نام برکه چادر می‌زد تا همه حاجیان جمع شوند و سپس کاروانی بزرگ که نویسنده شمار افراد آن را 100 هزار تن برشمرده، همراه با 25 شتر زینت شده با جواهرات که پیشاپیش کاروان حرکت می‌کردند، راهی [[مدینه]] می‌شد و در میانه راه کاروان حلب نیز به آنان می‌پیوست.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص57-58.</ref> هنگام ورود کاروان به [[مکه]]، [[شریف مکه]] با گروهی سوار بر اسبان تزئین شده و همراه نوازندگان طبل به استقبال کاروان و امیر الحاج مصر که حامل [[پرده کعبه]] بود، می‌آمدند.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص64-65.</ref> 

===گزارش مکه===
در مکه و مدینه، نویسنده جز این‌که احساسات درونی خود را در گرامیداشت [[حرمین شریفین]] به نظم درآورده<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص66؛ اناشید الحاج بوی منثون، ص108.</ref> گزارشی کوتاه از بناها و مکان‌های مقدس حرمین ارائه کرده است. سفر او گویا دیرزمانی پس از بازسازی [[مسجدالحرام]] (1576م./ 984ق.) در دوران [[سلطان سلیم دوم]] (974-982ق./ 1566-1574م.) و [[سلطان مراد سوم|سلطان مراد سوم عثمانی]] (928-1003ق./ 1574-1594م.) انجام شده است.<ref>درباره بازسازی مسجد در این دوران، نک: الاعلام باعلام بیت الله الحرام، ص395-429؛ تاریخ عمارة المسجدالحرام، ص82-96.</ref> او گزارشی از ساختمان مسجدالحرام به دست داده و از گلدسته‌های (ماذنه) آن سخن رانده<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص67.</ref> و شمار ستون‌های بخش مسقف حرم را 700 و شمار درهای مسجد را 39 یاد کرده است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص68.</ref> وی همچنین به شب‌زنده‌داری مردم در مسجدالحرام و 900 چراغ که مسجد را در طول شب روشن می‌کرده، اشاره نموده است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص68.</ref> ترتیب نماز مذاهب از دیگر مسائلی است که مورد توجه شاعر‌ اندلسی قرار گرفته است. نمازهای یومیه را نخست [[امام شافعی]]، سپس [[امام حنفی]]، آن‌گاه [[امام مالکی]] و سرانجام [[امام حنبلی]] برپا می‌کرده‌اند. امام جمعه نیز شافعی بوده است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص81-82.</ref> 

شاعر در مکه به زیارت برخی مکان‌های مقدس از جمله خانه‌های [[حضرت خدیجه|خدیجه]]<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص91.</ref> ، [[ابوبکر]]<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص92.</ref> ، [[علی(ع)]] و آسیاب [[فاطمه(س)]]<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص92.</ref> رفته و از کوه‌های [[ابوقبیس]] و [[کوه ثور|ثور]] دیدن کرده و از جبل [[عرفه]]، صدای [[منا]] و وادی هلاکت [[اصحاب فیل]] سخن رانده است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص94-95؛ اناشید الحاج بوی منثون، ص97؛ اناشید الحاج بوی منثون، ص100؛اناشید الحاج بوی منثون، ص106.</ref> 

===گزارش مدینه===
آگاهی‌هایی که نویسنده از مدینه به دست داده، بسیار‌ اندک است. وی در وصف مسجد مدینه تنها به وجود [[قبر عمر]] و [[قبر ابوبکر|ابوبکر]] در جوار [[قبر پیامبر]] و وجود مدفن حضرت فاطمه پایین پای ایشان اشاره کرده و از قبر [[ابراهیم بن محمد|ابراهیم]] پسر [[پیامبر(ص)]] که به گفته او بیرون از مسجد در [[قبرستان بقیع|بقیع]] قرار داشته، سخن گفته است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص108-110</ref> . او قبر [[مالک بن انس]] را به اشتباه درون [[مسجدالنبی]] دانسته، در حالی که قبر وی در بقیع است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص110.</ref> 

===گزارش از مسیحیت===
آگاهی نویسنده از [[مسیحیت]] که حاصل زندگی وی در اسپانیای آن روزگار است، ویژگی ممتازی به سفرنامه او داده است. حاصل این آگاهی، توجه او به برخی زیارتگاه‌های مشترک میان مسلمانان و مسیحیان است. نمونه آن‌ها درختی است در مصر که شاعر به زیارت آن رفته است. طبق داستان‌های مسیحی، این درخت در زمان فرار [[حضرت مریم]] از دست [[یهودیان]]، برای او شکافته شده و او در آن پناه گرفته است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص52.</ref> نمونه دیگر، ابراز افسوس و احساس گناه نویسنده از زیارت نکردن [[بیت المقدس]] که زیارت هر دو گروه مسیحیان و مسلمانان را نشانه برتری آن دانسته است، [[وادی صابات]] که محشر در آن واقع خواهد شد و نیز [[طور سینا]] در بازگشت به مصر است.<ref>اناشید الحاج بوی منثون، ص115-116؛ اناشید الحاج بوی منثون، ص118.</ref>