در حال ویرایش اندونزی (بخش)

==حج در دوره استعمار هلند==

در سال‌های پیش و پس از جنگ جهانی دوم و در دوره حکومت هلند بر‌ اندونزی، مدیریت امور داخلی و نیز شرکت کشتیرانی کنگسی ـ تیگا سامان‌دهی حج را برعهده داشتند. این شرکت از سه شرکت کشتیرانی هلندی تشکیل شده بود. سفر با این کشتی‌ها حدود 14 تا 17 روز به طول می‌انجامید. بر پایه قرارداد 1911م. کشتی‌های حج باید دارای وسائل لازم برای نجات و امور پزشکی می‌بودند. از آن میان، کشتی‌های هلندی بهترین و مجهز‌ترین کشتی‌های حمل و نقل حاجیان معرفی می‌شدند.<ref>تاریخ الحج، ص81؛‌ اندونزی امروز، ش14، ص12.</ref> نمایندگان شرکت‌های بزرگ کشتیرانی به روستاها و شهرهای گوناگون می‌رفتند و با بستن قراردادی با داوطلبان حج، همه امور مربوط به حج همچون حمل و نقل و اسکان زائران و حتی آشنایی با مناسک حج را عهده‌دار می‌شدند. اما به دلیل ناراحتی‌های بسیار زائران از این روش، تشکیلات منظمی با نام شورای حاجیان‌ اندونزی تاسیس شد تا همه امور مربوط به حج درون و بیرون کشور را سازما‌‌ن‌دهی کند.<ref>اندونزی امروز، ش14، ص12.</ref> 

===نظام سهمیه‌بندی حج===
حکومت هر سال شمار حاجیان را معین می‌کرد و این شمار نسبت به سال‌های پیش از جنگ جهانی دوم رو به فزونی بود و بدین رو پس از سال 1945م. نظام سهمیه‌بندی اجرا گشت. بر پایه ‌گزارشی، در میان سال‌های 1852 تا 1858م. تنها نیمی از حاجیانی که از آسیای دور به مکه می‌رفتند، توان بازگشت به کشور خویش را داشتند. مرگ در سفر حج یا فروخته شدن به عنوان [[برده]]، گمانه‌زنی‌های حاکمان هلندی در سبب این امر بود. حاجیان این کشورها گاه دو سال در مکه و مدینه توقف می‌کردند. [[محمدحسین فراهانی]] در سفرنامه خود به حاجیان جاوه توجه کرده و شمار آن‌ها را میان هشت تا بیست هزار تن برشمرده و شمار دقیق آن‌ها را در حج سال 1885م./1302ق. دوازده هزار تن یاد کرده است.<ref>سفرنامه میرزا محمدحسین فراهانی، ص165-166.</ref> 

حاجیان‌ اندونزی و جاوه در موسم حج در شمال غربی مکه ساکن بودند. شمار این حاجیان بر پایه ‌گزارش [[بتنونی]]، به سال 1910م./ 1328ق. حدود 15000 تن ‌بوده است.<ref>الرحلة الحجازیه، ص40.</ref> به ‌گزارش کتاب [[الرحلة السریه]]، یک پنجم ساکنان مکه را جاویان تشکیل می‌دادند که میان 14 تا 16 هزار تن بوده‌اند. البته در این ‌گزارش، به حاجیان جاوه بیشتر با نام کشور مالزی اشاره شده است.<ref>الرحلة السریه، ص147.</ref> شمار حاجیان جاوه به سال 1923م./1341ق. حدود 34 هزار تن و به سال 1930م. حدود 35 هزار تن ‌گزارش شده است.<ref>افادة الانام، ج4، ص512؛ افادة الانام، ج5، ص245.</ref> این شمار در سال 1937م./1355ق. با کاهش فراوان به حدود 15 هزار تن رسیده است.<ref>یابانی فی مکه، ص128.</ref> در میان سال‌های 1935 تا 1945م. شمار حاجیان بسیار کاهش یافته که دلیل آن را بیم دولت هلند از تاثیر حج بر کارهای انقلابی و سیاست‌های هلند در برابر حج بیان کرده‌اند.<ref>طرق الحج الآسیویه، ص368.</ref> 

اگرچه‌ اندونزی به سال 1945م. اعلان جمهوریت کرد، تا سال 1949م. که هنوز هلند استقلال آن‌ها را نپذیرفته بود، حج این کشور همچنان برعهده مدیریت امور داخلی و شرکت کشتیرانی هلندی بود. گاه که دولت جمهوری‌ اندونزی قصد ارسال هیئت یا گروهی به حج داشت، با موضع‌‌گیری هلندی‌ها و مدیریت امور داخلی روبه‌رو می‌شد؛ زیرا بر پایه قانون مصوب 1922م. تنها مدیریت امور داخلی و شرکت کشتیرانی مجوز سازما‌‌ن‌دهی و اعزام به حج را داشت.<ref>میقات حج، ش59، ص161، «سیاست‌های دولت هلند درباره حج. </ref> سهمیه حج به سال 1946م. از جانب دولت هلند 3000 تن اعلام شد و هزینه هر تن با توجه به مدت اقامتش در مکه و مدینه، از 1800 تا 2100 فلوره هلند متفاوت بود.<ref>میقات حج، ش59، ص165.</ref> 

بر پایه ‌گزارشی، هرسال مطوفان جاوی از مکه به جاوه رفته، حاجیان جاوی را با خود به مکه می‌آوردند. دولت هلند در جده کنسولگری داشت و هر حاجی ملزم به پرداخت سه ریال هلندی به کنسولگری بود که از ریال فرانسه یک قروش و نیم زیادتر و سه ریالش برابر با 18 هزار [[دینار]] بود. حاجیان جاوه پیش از عزیمت به حج، مبلغی را به حکومت شهر خود می‌دادند و دست‌خطی به عنوان رسید دریافت می‌کردند. این حاجیان در پی رسیدن به [[حجاز]]، به کنسولگری می‌رفتند و آن مبلغ را به تدریج دریافت می‌کردند. کنسولگری نیز در برابر این کار، مبلغی را از حاجیان دریافت می‌کرد.<ref>سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص165-166.</ref> 

به سال 1946م. سهمیه حج‌ اندونزی 3000 تن اعلام شد. اما به دلیل تبلیغات گسترده جمهوری‌خواهان بر ضد دولت هلند، فقط حدود 100 تن برای آن ثبت نام کردند. سهمیه حج به سال 1947م. به دلیل وجود مشکلات در تامین ارز مورد نیاز و به درخواست مدیریت امور مالی از 5000 تن به 4000 تن کاهش یافت. از این افراد 3000 سهمیه به‌ اندونزی شرقی، 500 سهمیه به کالیمانتان و 500 سهمیه به شهرهای زیر حاکمیت هلند در جاوه و سوماترا اختصاص یافته بود. هزینه حج این سال نسبت به سال پیش، به دلیل کاهش مدت اقامت حاجیان در مکه و مدینه و همچنین کاهش [[مالیات حج]]، حدود 29 استرلینگ هلند کاهش یافت. همانند سال‌های گذشته، مدیریت امور حج در این سال نیز به دست مدیریت امور داخلی و شرکت کشتیرانی کنگسی‌ـ تیگا بود، با این تفاوت که برخی مسؤولیت‌های محلی از جمله حل و فصل امور حج و ارتباط میان مردم و شرکت کشتیرانی، به دست مؤسسه‌های منطقه‌ای بود. بر خلاف سال پیش، شمار خواستاران حج در این سال بسیار بیشتر از سهمیه اعلام شده بود. گسترش تحولات مثبت منطقه‌ای و افزایش همکاری دولت هلند را می‌توان از دلیل‌های این استقبال دانست.<ref>میقات حج، ش59، ص160-179، «سیاست‌های دولت هلند درباره حج. </ref> 

===ارسال هیات===
ارسال هیاتی با نام [[امیر الحاج]] به [[عربستان]] به سال 1947م. برای سرپرستی حاجیان‌ اندونزی شرقی، از دیگر کارهای حکومت هلندی‌ اندونزی بود. هدف از این کار، اعتبارافزایی آنان به دولت خویش در میان مسلمانان‌ اندونزی و‌ اندونزیایی‌های ساکن مکه بود که دولت‌ اندونزی شرقی را حکومتی تشریفاتی و مسیحی می‌دانستند. برخی سیاستمداران و بزرگان با این کار مخالفت کردند و خواستار به تاخیر‌انداختن این کار و یا تغییر نام این هیات شدند. بدین رو، نام آن به «رئیس بدهة الشرف» تغییر یافت. از دیگر مشکلات پیش روی این هیات، نپذیرفتن آن از سوی دولت عربستان به دلیل‌های مالی و سیاسی بود؛ زیرا هزینه‌های اقامت آن بر عهده دولت عربستان قرار می‌گرفت. در این سال، همچنین پادشاه کالیمانتان غربی به عربستان سفر کرد و مورد استقبال رسمی این کشور قرار گرفت.<ref>میقات حج، ش59، ص160-173.</ref> به سال 1948م. دولت هلندی‌ اندونزی مجوز اعزام حدود 9000 تن را صادر کرد که بیشترشان از‌ اندونزی شرقی و کالیمانتان بودند. از جاوه و مناطق زیر حاکمیت هلند در سوماترا، شماری‌اندک به [[حج]] اعزام شدند. در همین سال، دولت جمهوری‌ اندونزی نیز برای ارتباط با دیگر کشورهای اسلامی و همچنین دیگر مناطق زیر حاکمیت هلند و در نتیجه رفع سوء تفاهم‌های موجود، هیاتی چهار نفره را به حج فرستاد. سهمیه اعلام شده به سال 1949م. برابر با8600 تن بود که همچون سال گذشته، بیشتر حاجیان از کالیمانتان و‌ اندونزی شرقی بودند و از جاوه و سوماترا شماری‌اندک به حج اعزام شدند.<ref>میقات حج، ش59، ص160-180.</ref>