در حال ویرایش اوقات نماز (بخش)

==نماز ظهر==

با توجه به [[آیات]] 238 [[سوره بقره]] و 78 [[سوره اسراء]] و روایت‌های مربوط به آن‌ها<ref>الکافی، ج3، ص271.</ref> [[نماز ظهر]] نخستین نماز واجب یاد شده در آیه 78 اسراء/17 و اولین نمازی بوده که [[پیامبر(ص)]] به ‌جا آورده ‌است.<ref>نک: فقه الرضا، ص100؛ مواهب الجلیل، ج2، ص11؛ مغنی المحتاج، ج1، ص121.</ref> 

به باور همه فقیهان [[امامی]]<ref>المقنعه، ص92؛ مختلف الشیعه، ج2، ص6؛ العروة الوثقی، ج2، ص248.</ref> و [[اهل سنت]]<ref>المغنی، ج1، ص378؛ بدائع الصنائع، ج1، ص122؛ بدایة المجتهد، ج1، ص79.</ref> آغاز وقت نماز ظهر، زوال خورشید است؛ یعنی لحظه‌ای که سایه هر چیز به کم‌ترین مقدار خود رسد و به طرف مشرق آغاز به افزایش کند.<ref>المقنعه، ص92؛ مغنی المحتاج، ج1، ص121؛ کشاف القناع، ج1، ص294.</ref> مهم‌ترین دلیل این حکم آیه 78 اسراء/17 است: {{قلم رنگ|سبز|اَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ اِلی‌ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ}} مقصود از واژه [[دلوک|دُلُوکِ]] در این آیه، زوال است<ref>العین، ج5، ص329؛ معجم مقاییس اللغه، ج2، ص297، «دلک. </ref> ؛ چنان‌که احادیث<ref>الکافی، ج3، ص271؛ الاستبصار، ج1، ص246-247؛ السنن الکبری، ج1، ص365.</ref> و منابع تفسیری بدان تصریح کرده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج6، ص281؛ تفسیر قرطبی، ج10، ص303؛ المجموع، ج3، ص25.</ref> 
===پایان وقت نماز ظهر===
درباره پایان وقت نماز ظهر در فقه اسلامی اختلاف نظر دیده می‌شود. به باور مشهور فقیهان امامی، وقت نماز ظهر تا هنگام لازم برای ادای چهار رکعت پیش از غروب ‌خورشید ادامه دارد.<ref>مسائل الناصریات، ص189؛ غنیة النزوع، ص69؛ المعتبر، ج2، ص30.</ref> پشتوانه آنان آیه 78 اسراء/17<ref>غنیة النزوع، ص70؛ موسوعة الامام الخوئی، ج11، ص90.</ref> و تفاسیر ناظر به معنای «دلوک» و «[[غسق]]» در آیه<ref>غنیة النزوع، ص70؛ مختلف الشیعه، ج2، ص12.</ref> و احادیثی از [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق(ع)]]<ref>من لا یحضره الفقیه، ج1، ص216؛ التهذیب، ج2، ص19؛ الاستبصار، ج1، ص260.</ref> است. اما درباره غروب، فقیهان امامی اختلاف نظر دارند: بیشتر آن‌ها از میان رفتن سرخی مشرق ([[حمره مشرقیه]]) را نشانه غروب دانسته‌اند.<ref>المعتبر، ج2، ص51؛ ذکری، ج2، ص340؛ الروضة البهیه، ج1، ص485.</ref> اما شماری دیگر غروب را به معنای نهان شدن قرص خورشید شمرده‌اند.<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص74؛ العروة الوثقی، ج2، ص248.</ref> برخی نیز بر آنند که غروب با نهان‌شدن قرص خورشید انجام می‌شود؛ اما نشانه آن، ناپدید شدن سرخی در اُفق شرعی است.<ref>المقنعه، ص93؛ النهایه، ص59.</ref> 

بیشتر فقیهان اهل سنت و‌ اندکی از فقیهان امامی برای انتهای وقت نماز ظهر به دو گونه وقت (اختیاری و اضطراری) باور دارند.<ref>المقنعه، ص94؛ الخلاف، ج1، ص271.</ref> [[حنبلی|حنبلیان]]،<ref>کشاف القناع، ج1، ص296؛ المغنی، ج1، ص382؛ الشرح الکبیر، ابن قدامه، ج1، ص430.</ref> [[شافعی|شافعیان]]،<ref>مختصر المزنی، ص11؛ المجموع، ج3، ص21؛ مغنی المحتاج، ج1، ص121.</ref> [[مالکی|مالکیان]]<ref>مواهب الجلیل، ج2، ص13؛ بدایة المجتهد، ج1، ص79؛ رساله ابن ابی زید، ص91.</ref> و‌ اندکی از امامیان<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص72.</ref> پایان وقت اختیاری نماز ظهر را زمانی دانسته‌اند که طول سایه شاخص به‌اندازه خودش افزایش یابد. وقت اضطراری نیز تا غروب خورشید ادامه دارد.<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص72؛ بدایة المجتهد، ج1، ص84؛ المجموع، ج3، ص24.</ref> پشتوانه آنان شماری از روایات است.<ref>سنن ابی داود، ج1، ص97؛ سنن الترمذی، ج1، ص100؛ السنن الکبری، ج1، ص364.</ref> اما مشهور حنفیان به پشتوانه احادیثی دیگر<ref>مسند احمد، ج2، ص121؛ صحیح البخاری، ج1، ص139؛ سنن الترمذی، ج4، ص230.</ref> وقت نماز ظهر را تا زمانی دانسته‌اند که سایه هر چیز دو برابر شود<ref>المبسوط، سرخسی، ج1، ص143؛ بدائع الصنائع، ج1، ص122-123.</ref> و به وقت اضطراری برای نماز ظهر باور ندارند.<ref>بدایة المجتهد، ج1، ص84.</ref> فقیهان امامی به پشتوانه احادیث<ref>الکافی، ج3، ص276؛ من لا یحضره الفقیه، ج1، ص216؛ الاستبصار، ج1، ص246.</ref> وقت اختصاصی نماز ظهر را از آغاز زوال تا هنگام خواندن چهار رکعت نماز شمرده‌اند.<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص72؛ السرائر، ج1، ص200؛ نهایة التقریر، ج1، ص86.</ref> 

===وقت فضیلت نماز ظهر===
فقیهان امامی وقت فضیلت نماز ظهر را از زوال تا هنگامی که سایه هر چیز معادل طول آن افزوده شود، دانسته‌اند.<ref>تذکرة الفقهاء، ج2، ص302؛ الروضة البهیه، ج1، ص484.</ref> مالکیان بر آنند که خواندن نماز ظهر در آغاز وقت بهتر است، جز در [[نماز جماعت]] که کمی تاخیر [[استحباب]] دارد.<ref>الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج1، ص180.</ref> شافعیان و حنبلیان نیز اول وقت را جز در گرمای طاقت‌فرسا برتر دانسته‌اند.<ref>الام، ج1، ص91؛ المغنی، ج1، ص397-398؛ کشاف القناع، ج1، ص296.</ref> حنفیان در صورت صاف بودن آسمان، در زمستان ‌گزاردن نماز در اول وقت و در تابستان یا در صورت ابری بودن آسمان، تاخیر‌انداختن نماز ظهر را مستحب شمرده‌اند.<ref>تحفة الفقهاء، ج1، ص102-103؛ بدائع الصنائع، ج1، ص125.</ref> پشتوانه این سخنان، برخی احادیث است.<ref>صحیح مسلم، ج1، ص430، 446؛ مسند احمد، ج2، ص238.</ref>