در حال ویرایش ایوبیان (بخش)

==ایوبیان و حرمین شریفین==

سال‌ها در [[حرمین]] خطبه به نام فاطمیان خوانده می‌شد. صلاح‌الدین در پی تسلط بر مصر، نفوذ خود را به حجاز و حرمین شریفین نیز رساند و توانست با دادن امتیازاتی به اشراف حاکم بر [[مکه]] و [[مدینه]]، آنان را قانع کند تا برای خلفای عباسی خطبه بخوانند.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص93 به بعد؛ تاریخ مکه، ص280.</ref>موکب حج عراق که سالیانی متوقف مانده بود، دیگر بار به راه افتاد<ref>شفاء الغرام، ج2، ص351-364.</ref>و این مقدمه‌ای برای نفوذ بیشتر خلافت عباسی در حرمین شد.

===نفوذ ایوبیان در مدینه===

اشراف حاکم بر حرمین که خود شیعه زیدی بودند، از سقوط فاطمیان اسماعیلی رضایت نداشتند؛ زیرا در برخی اعتقادات با آنان شریک بودند و «المعز لدین الله» چهارمین خلیفه فاطمی زمینه حکومت سادات حسنی را بر مکه فراهم کرده بود. اما برای حفظ منافع خود، ناچار به همکاری با ایوبیان شدند و برای آن‌ها و خلفای عباسی [[دعا]] خواندند.<ref>سفرنامه حجاز، ص179-180.</ref>نفوذ ایوبیان در مدینه پیش از مکه آغاز شد و سادات حسینی حاکم بر مدینه، از مدت‌ها پیش با روی گرداندن از فاطمیان، مراوداتی گسترده با صلاح‌الدین ایوبی یافته بودند.<ref>تاریخ امراء المدینه، ص248-252.</ref>[[ابن‌جبیر]] در سفرنامه‌اش به تفصیل درباره تشریفات خطبه جمعه و شیوه دعا برای خلیفه عباسی و سلطان ایوبی در مکه سخن گفته است.<ref>سفرنامه ابن جبیر، ص133-135.</ref>

===دریافت مالیات===

تا چند دهه، نفوذ عباسیان و ایوبیان به دعای منابر مکه و مدینه محدود می‌شد و اشراف مکه برای حفظ اقتدار و منافع خود، به ویژه در دوره مُکثِر و داود بن عیسی و قتادة بن ادریس، مستقل رفتار کردند و رسوم خود را قدرتمندانه اجرا نمودند و حتی مکس یا مکوس ([[مالیات حج]]) را از حاجیان مصر و [[عراق]] و دیگر جای‌ها دریافت می‌کردند. ایوبیان نیز چاره‌ای جز پذیرش این وضع نداشتند. حتی یک‌بار که صلاح‌الدین خواستار لغو این مالیات شد، در برابر، پرداخت مقداری فراوان گندم و وجه نقد را تعهد کرد.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص365.</ref>لغو این مالیات، محبوبیتی فراوان را برای صلاح‌الدین نزد حاجیان بیت‌الله در پی داشت.<ref>سفرنامه ابن جبیر، ص134.</ref>پس از سال 620ق. شُرَفا به سبب درگیری‌های درونی در مکه و نیز برخورد با سادات حسینی حاکم بر مدینه<ref>تاریخ امراء المدینه، ص254.</ref>و جابه‌جایی پیاپی قدرت، تضعیف شدند و از این‌رو، گاه تابع ایوبیان مصر و گاهی پیرو ایوبیان یمن یا شام بودند.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص315-318.</ref>

===نفوذ ایوبیان بر مکه و مدینه===

به تدریج، مکه و مدینه زیر نفوذ ایوبیان قرار ‌گرفت. [[طغتکین بن ایوب]] برادر صلاح‌الدین که در مسیر حرکت به یمن برای جانشینی برادرش توران شاه، وارد شبه جزیره حجاز شد، میان سال‌های 578 تا 581ق. بر مکه و مدینه چیره گشت. او عبارت «حی علی خیر العمل» را که از هنگام فاطمیان رایج شده بود، <ref>تاریخ مکه، ص274.</ref> از اذان حذف کرد.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص314.</ref>همچنین ‌یک دارالضرب در مکه ساخت که به نام برادرش صلاح‌الدین سکه می‌زد.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص314.</ref>

===دفع حمله رینالد===

به سال 578ق. یکی از برادر‌زادگان صلاح‌الدین ایوبی، حمله رینالد، سردار صلیبی، به مدینه را که از سمت [[دریای سرخ]] صورت گرفته بود، دفع کرد.<ref>مکة مکرمه، مدینة منوره، ص158.</ref>همچنین صلاح‌الدین 12 تن از پیران حافظ قرآن را برای خدمت‌گزاری و محافظت از [[حرم نبوی]] به کار گمارد و برای آنان مستمری تعیین کرد و به اشراف مدینه که از فاطمیان رو گردانده و به عباسیان گرایش یافته بودند، کمک‌های فراوان کرد.<ref>تاریخ امراء المدینه، ص249.</ref>

===حج گزاردن حاکم حلب===

به سال 611ق. [[عیسی بن عادل ایوبی]]، حاکم [[حلب]]، به حج رفت. وی همراه با حج گزاردن، چندین کار عمرانی انجام داد و کمک‌های مالی فراوان به فقیران کرد.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص369-370.</ref>امیر مدینه، سالم بن مهنا حسینی، از او استقبال نمود و وی را در منزل خود اسکان داد و سپس او را تا مکه همراهی کرد.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص397.</ref>عیسی هنگام ورود به مکه، با بی‌حرمتی قتاده، از اشراف، روبه‌رو شد و از این‌رو، مدتی بعد، در حمله قتاده به مدینه، لشکریانی را به یاری سالم فرستاد که شکستی سخت را به قتاده وارد آوردند.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص397.</ref>

===اختلاف میان جانشینان صلاح‌الدین===

پس‌ از مرگ‌ صلاح‌الدین، دیری‌ نپایید که‌ میان‌‌ جانشینانش اختلاف‌ افتاد و اوضاع‌ آشفته شد و افراد خاندان ایوبی به ستیز برای دستیابی به قدرت و رهبری این خاندان پرداختند.<ref>دولت ایوبیان، ص209.</ref>بدین‌سان، حکومت ایوبیان دچار سستی گشت. اما سرانجام سیف‌الدین‌ عادل‌ برادر صلاح‌الدین که‌ به حاشیه رانده‌ شده‌ بود، به ‌تدریج‌ و با درایت‌ خاص‌، حکومت‌ دمشق‌ و مصر را از آن‌ِ خود ساخت‌ و توانست وحدتی‌ در قلمرو ایوبیان پدید آورد.<ref>دولت ایوبیان، ص207-220.</ref>پس از عادل، دیگر بار اختلاف‌ها و نبردهای درونی میان حاکمان ایوبی از سر گرفته شد و این وضع موجب زوال اقتدار و مشروعیت‌ و پشتوانه مردمی‌ ایوبیان شد تا سرانجام این سلسله هم‌زمان با زوال عباسیان، به دست [[مغول]] از میان رفت.