ویکی حج

در حال ویرایش بازسازی مسجدالنبی (بیبرس)

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:مسجد بیبرس،قاهره.png|File.png|270px|thumb|left|مسجد بیبرس در قاهره]]
[[پرونده:مسجد بیبرس،قاهره.png|File.png|270px|thumb|left|مسجد بیبرس در قاهره]]
'''بازسازی مسجدالنبی در دوران [[بیبرس بندقداری|بَیبَرس]]'''، سلطان [[ممالیک|مملوکی]] (658-676ق.)، از بازسازی‌های تاریخی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] در سده هفتم هجری است. در این بازسازی [[ضریح پیامبر|مقصوره‌ای]] در اطراف [[قبر نبوی]] ساخته شد که [[خانه فاطمه(س)|خانه حضرت فاطمه]](س) را نیز شامل می‌شد. همچنین [[محراب|محرابی]] مُجوّف (میان تهی) در مکان مصلای پیامبر ساخته شد، سقف قسمت شمالی کامل شد و [[منبر پیامبر|منبری]] نیز برای مسجد ارسال شد، [[گلدسته|مناره‌ها]]، درها و همه وسایل مسجد نیز تجدید شد. محوطه مسجد نیز با سنگ‌ریزه‌های [[وادی عقیق]] مفروش شد.
'''بازسازی مسجدالنبی در دوران بَیبَرس'''، سلطان مملوکی (658-676ق.)، از بازسازی‌های تاریخی مسجدالنبی در سده هفتم هجری است. در این بازسازی مقصوره‌ای در اطراف قبر نبوی ساخته شد که خانه حضرت فاطمه را نیز شامل می‌شد. همچنین محرابی مُجوّف (میان تهی) در مکان مصلای پیامبر ساخته شد، سقف قسمت شمالی کامل شد و منبری نیز برای مسجد ارسال شد، مناره‌ها، درها و همه وسایل مسجد نیز تجدید شد. محوطه مسجد نیز با سنگ‌ریزه‌های وادی عقیق مفروش شد.


==بازسازی دوران بیبرس==
==بازسازی دوران بیبرس==
[[بیبرس بندقداری|بیبرس]]، یکی از سلاطین سلسله مملوکی مصر، از همان آغاز رسیدن به قدرت در سال ۶۵۸ قمری بازسازی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] را در دستور کار قرار داد.<ref name=":0" /> او مصالح مورد نیاز را همراه نجارها و بناها و نیز طبیب و مباشران و هرآن‌چه لازم بود برای بازسازی مسجدالنبی ارسال کرد. همچنین دو تن از امیران خود «جمال الدین محسن الصالحی» و «شهاب الدین غازی الیعموری» را برای نظارت بر ساخت مسجد فرستاد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=202 عماره المسجد النبوی، ص 218]</ref>
بیبرس، یکی از سلاطین سلسله مملوکی مصر، از همان آغاز رسیدن به قدرت در سال ۶۵۸ قمری بازسازی مسجدالنبی را در دستور کار قرار داد.<ref name=":0" /> او مصالح مورد نیاز را همراه نجارها و بناها و نیز طبیب و مباشران و هرآن‌چه لازم بود برای بازسازی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] ارسال کرد. همچنین دو تن از امیران خود «جمال الدین محسن الصالحی» و «شهاب الدین غازی الیعموری» را برای نظارت بر ساخت مسجد فرستاد.<ref>عماره المسجدالنبوی، ص 218</ref>


در دوران او اقدامات زیر انجام شد:
در دوران او اقدامات زیر انجام شد:


===سفیدکاری===
===سفیدکاری===
در بازسازی این دوره، منظور زدودن آثار [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|آتش‌سوزی مسجدالنبی در 654 قمری]] (که در بازسازی‌های قبلی ترمیم نشده بود) دیوارها و ستون‌ها  سفیدکاری و رنگ‌آمیزی شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=202 عماره المسجد النبوی، ص 218]</ref>
در بازسازی این دوره، قسمت‌های جلوی مسجد مدنظر قرار گرفت و به منظور زدودن آثار [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|آتش‌سوزی مسجدالنبی در 654 قمری]] (که در بازسازی‌های قبلی ترمیم نشده بود) دیوارها و ستون‌ها  سفیدکاری و رنگ‌آمیزی شد.<ref name=":0">عماره المسجد النبوی، ص 218</ref>


===تکمیل بازسازی سقف===
===تکمیل بازسازی سقف===
در این زمان تعمیر سقف مسجد کامل شد. سقفی بالای سقف مسجد ساخته شد چنان‌که پیش از آن نیز بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=123 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 123]</ref> اما سقف شمالی فقط یک سقف داشت. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=80 المدینه المنوره، ص 80]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=123 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 123]</ref>همچنین قندیل‌هایی بر سقف مسجد قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=207 عماره المسجد النبوی، ص 223]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=208 عماره المسجدالنبوی، ص 224]</ref>
در این زمان تعمیر سقف مسجد کامل شد. سقفی بالای سقف مسجد ساخته شد چنان‌که پیش از آن نیز بود.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 137</ref> اما سقف شمالی فقط یک سقف داشت. <ref>مدینه منوره، ص 99</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 137</ref>همچنین قندیل‌هایی بر سقف مسجد قرار گرفت.<ref>عماره المسجد النبوی، ص 223-224</ref>


===ساخت منبر===
===منبر===
در سال 666 قمری بیبرس منبری برای مسجد فرستاد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=80 المدینه المنوره، ص 80]</ref> در این منبر چوبی، نهایت صناعت و ظرافت به‌کار گرفته شد و چوب صندل قرمز و زرد در آن استفاد شده‌ بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=208 عماره المسجدالنبوی، ص 224]</ref>
در سال 666 قمری بیبرس منبری برای مسجد فرستاد.<ref>مدینه منوره، ص 99</ref> در این منبر چوبی، نهایت صناعت و ظرافت به‌کار گرفته شد و چوب صندل قرمز و زرد در آن استفاد شده‌ بود.<ref>عماره المسجدالنبوی، ص 224</ref>


===بازسازی مناره‌ها===
===مناره‌ها===
در زمان بیبرس، [[گلدسته|مناره‌ها]]، درها، مخازن و همه اثاث مسجد، تجدید شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=123 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 123]</ref>
در زمان بیبرس، [[گلدسته|مناره‌ها]]، درها، مخازن و همه اثاث مسجد، تجدید شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 137</ref>
===رواق‌ها===
===رواق===


در قسمت شمالی چهار رواق ایجاد شد، در حالی‌که تعداد رواق‌ها در دوره عباسی 5 [[رواق]] بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=80 المدینه المنوره، ص 80]</ref>
در قسمت شمالی چهار رواق ایجاد شد، در حالی‌که تعداد رواق‌ها در دوره عباسی 5 [[رواق]] بود.<ref>مدینه منوره، ص 99</ref>


===محراب===
===محراب===
در این زمان در مکان مصلای پیامبر، [[محراب پیامبر|محرابی]] به شکل مجوف (توخالی)، ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=210 عماره المسجد النبوی، ص 226]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=211 عماره المسجد النبوی، ص 227]</ref>
در این زمان در مکان مصلای پیامبر، [[محراب پیامبر|محرابی]] به شکل مجوف (توخالی)، ساخته شد.<ref>عماره المسجد النبوی، ص 226-227</ref>


===مقصوره===
===مقصوره===
[[ضریح پیامبر|مقصوره‌ای]] از جنس چوب به ارتفاع 3/5 متر ساخته شد و در اطراف [[قبر پیامبر|قبر نبوی]]<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=80 المدینه المنوره، ص 80]</ref> و جایی که منسوب به [[خانه فاطمه(س)|خانه حضرت فاطمه(س)]] بود قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=124 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 124]</ref> این مقصوره دارای سه در بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=80 المدینه المنوره، ص 80]</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=215 عماره المسجد النبوی، ص 231]</ref>
[[مقصوره‌|مقصوره‌ای]] از جنس چوب به ارتفاع 3/5 متر ساخته شد و در اطراف قبر نبوی<ref>مدینه منوره، ص 99</ref> و جایی که منسوب به [[خانه حضرت فاطمه(س)]] بود قرار گرفت.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 137</ref> این مقصوره دارای سه در بود.<ref>مدینه منوره، ص 99</ref> <ref>عماره المسجد النبوی، ص 231</ref>


===مفروش کردن مسجد===
===فروش کردن مسجد===
در این دوره محوطه مسجد با سنگریزه‌های [[وادی عقیق]] موسم به حمره رمله، مفروش شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=216 عماره المسجد النبوی، ص 232]</ref>
در این دوره محوطه مسجد با سنگریزه‌های [[وادی عقیق]] موسم به حمره رمله، مفروش شد.<ref>عماره المسجد النبوی، ص 232</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۳۵: خط ۳۵:
* [[بازسازی مسجدالنبی]]
* [[بازسازی مسجدالنبی]]
* [[بیبرس بندقداری|بیبرس]]
* [[بیبرس بندقداری|بیبرس]]
* [[مسجد النبی|مسجدالنبی]]
* [[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک بحری)]]


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
{{منابع}}
* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
*'''عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001
* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م


[[رده:بازسازی مسجدالنبی]]
[[رده:بازسازی مسجدالنبی]]
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/بازسازی_مسجدالنبی_(بیبرس)»