در حال ویرایش بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
در این زمان دیوارها، ستونها، [[محراب|محراب]]<nowiki/>ها، منبر، سقف، مقصوره، بازسازی شد. گنبدی بالای سقف مسجد در راستای قبرنبوی ایجاد شد. همچنین بالای [[محراب عثمانی]] نیز گنبدی قرارگرفت. | در این زمان دیوارها، ستونها، [[محراب|محراب]]<nowiki/>ها، منبر، سقف، مقصوره، بازسازی شد. گنبدی بالای سقف مسجد در راستای قبرنبوی ایجاد شد. همچنین بالای [[محراب عثمانی]] نیز گنبدی قرارگرفت. | ||
==اقدامات قایتبای قبل از آتشسوزی== | ==اقدامات قایتبای قبل از آتشسوزی== | ||
بازسازی در این دوره، در سال 879ه/75-1474م، آغاز شد و تا سال 880ه.ق ادامه یافت. سپس به مدت یک سال وقفه ایجاد شد و پس از آن در جمادی الاول 881ه، کار بازسازی از سر گرفته شد و در شوال 881 به اتمام رسید.<ref> | بازسازی در این دوره، در سال 879ه/75-1474م، آغاز شد و تا سال 880ه.ق ادامه یافت. سپس به مدت یک سال وقفه ایجاد شد و پس از آن در جمادی الاول 881ه، کار بازسازی از سر گرفته شد و در شوال 881 به اتمام رسید.<ref>مدینه منوره، ص 102</ref> | ||
===ناظر بنا=== | ===ناظر بنا=== | ||
ناظر معماری در این دوره، شمس الدین بن زمن و سپس شرف الدین انصاری بود. او پس از مدت کوتاهی فوت کرد و به سبب نقایصی که در نظارت شمس الدین زمن وجود داشت، کار دیگری در مسجد انجام نگرفت.<ref> | ناظر معماری در این دوره، شمس الدین بن زمن و سپس شرف الدین انصاری بود. او پس از مدت کوتاهی فوت کرد و به سبب نقایصی که در نظارت شمس الدین زمن وجود داشت، کار دیگری در مسجد انجام نگرفت.<ref>مدینه منوره، ص 102</ref> | ||
===بازسازی طیسالهای (879-880ه)=== | ===بازسازی طیسالهای (879-880ه)=== | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
* طاقهای مشرف بر [[صحن]] در جهت شرقی و سقف [[رواق]] تخریب شد. | * طاقهای مشرف بر [[صحن]] در جهت شرقی و سقف [[رواق]] تخریب شد. | ||
* ستونها از سرب ساخته شد | * ستونها از سرب ساخته شد | ||
* دیوار شرقی بعد از مأذنه شمال شرقی (سنجاریه) از اساس ویران و دوباره ساخته شد.<ref> | * دیوار شرقی بعد از مأذنه شمال شرقی (سنجاریه) از اساس ویران و دوباره ساخته شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 141</ref><ref>مدینه منوره، ص 102</ref> | ||
* در پی و اساس مأذنه شمال شرقی اصلاحاتی انجام شد و مطالح و نوع خاک آن تغییر یافت. | * در پی و اساس مأذنه شمال شرقی اصلاحاتی انجام شد و مطالح و نوع خاک آن تغییر یافت. | ||
* پی دیوار شرقی از گل و آهک و شن ریخته شد. | * پی دیوار شرقی از گل و آهک و شن ریخته شد. | ||
* سقف مسجد در جهت شرقی نیز به همراه گچکاریهای روی سنگها از داخل و خارج مرمت شد.<ref> | * سقف مسجد در جهت شرقی نیز به همراه گچکاریهای روی سنگها از داخل و خارج مرمت شد.<ref>مدینه منوره، ص 102</ref> | ||
===بازسازی سال 881ه از جمادی الاول تا شوال=== | ===بازسازی سال 881ه از جمادی الاول تا شوال=== | ||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
* سقف روضه و بخشی از سقف غربی منبر ارتفاع بیشتری یافت: ساخت اول آن عبارت بود از پل های چوبی که سقف زیرین همسطح سرستونها روی آنها قرارداشت و سقف بالایی نیز متکی بر پلهای چوبی بود که بر ستونهای سنگی بالای سرستونها تکیه داشت. | * سقف روضه و بخشی از سقف غربی منبر ارتفاع بیشتری یافت: ساخت اول آن عبارت بود از پل های چوبی که سقف زیرین همسطح سرستونها روی آنها قرارداشت و سقف بالایی نیز متکی بر پلهای چوبی بود که بر ستونهای سنگی بالای سرستونها تکیه داشت. | ||
* پلهای چوبی به طاقهایی از آجر بدل شد، مانند طاقهای [[صحن]]. در نتیجه سقف این قسمت نسبت به قسمتهای سقف جناح جنوبی ارتفاع بیشتری یافت.<ref> | * پلهای چوبی به طاقهایی از آجر بدل شد،<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 141</ref> مانند طاقهای [[صحن]]. در نتیجه سقف این قسمت نسبت به قسمتهای سقف جناح جنوبی ارتفاع بیشتری یافت.<ref>مدینه منوره، ص 102</ref> | ||
* سقف پایینی رواق شرقی، شرق قبر نبوی بین باب جبرئیل و باب النساء و نیز سقف زیرین جلوی قبر نبوی در جهت جنوبی و نیز برخی اجزای سقف جناح شمالی مرمت شد. | * سقف پایینی رواق شرقی، شرق قبر نبوی بین باب جبرئیل و باب النساء و نیز سقف زیرین جلوی قبر نبوی در جهت جنوبی و نیز برخی اجزای سقف جناح شمالی مرمت شد. | ||
* در شعبان 881ه برخی دیوارها به منظور از بین بردن آثار [[آتشسوزی اول در مسجدالنبی|آتشسوزی سال 654ه.ق]] از داخل قبر نبوی، ویران شد | * در شعبان 881ه برخی دیوارها به منظور از بین بردن آثار [[آتشسوزی اول در مسجدالنبی|آتشسوزی سال 654ه.ق]] از داخل قبر نبوی، ویران شد | ||
* سقف داخلی غرفه ارتفاع بیشتری یافت و دیوارهای داخلی از سنگ ساخته شد | * سقف داخلی غرفه ارتفاع بیشتری یافت و دیوارهای داخلی از سنگ ساخته شد | ||
* سطح قبر از محیط خارجی اطراف 1/5 ذراع(0/75 متر)، و از سطح مسجد حدود 3 ذراع(1/5 متر) پایینتر قرار گرفت. | * سطح قبر از محیط خارجی اطراف 1/5 ذراع(0/75 متر)، و از سطح مسجد حدود 3 ذراع(1/5 متر) پایینتر قرار گرفت. | ||
* ساختن دیوارها در شعبان 881ه آغاز شد<ref> | * ساختن دیوارها در شعبان 881ه آغاز شد<ref>مدینه منوره، ص 103</ref> | ||
* بهجای سقف چوبی، گنبد داخلی ساخته شد که در ساختمان سنگ بازالت بهکار رفته بود و رأس آن از سنگ آهک ساخته شد. این بنا در شوال 881ه پایان یافت. این همان گنبدی است که از به [[قبه الزرقاء]] یاد شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=421 وفاءالوفا، ج2، ص 421]</ref> | * بهجای سقف چوبی، گنبد داخلی ساخته شد که در ساختمان سنگ بازالت بهکار رفته بود و رأس آن از سنگ آهک ساخته شد. این بنا در شوال 881ه پایان یافت. این همان گنبدی است که از به [[قبه الزرقاء]] یاد شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=421 وفاءالوفا، ج2، ص 421]</ref> | ||
سمهودی با تحقیق و دقت در غرقه نبوی، عنوان میکند سطح مقطع آن مستطیل بوده و با ایجاد یک طاق ضربی در بخشی از آن سعی شد تا مقطع گنبد مربع باشد. | سمهودی با تحقیق و دقت در غرقه نبوی، عنوان میکند سطح مقطع آن مستطیل بوده و با ایجاد یک طاق ضربی در بخشی از آن سعی شد تا مقطع گنبد مربع باشد. | ||
در این زمان، مرمر حجره نبوی با استفاده از مرمر سفید و سرخ بازسازی شد. همچنین مرمر قبله و ردیف بالای آن و نیز [[ضریح|مقصوره]] چوبی اطراف قبر نبوی، بازسازی شد.<ref> | در این زمان، مرمر حجره نبوی با استفاده از مرمر سفید و سرخ بازسازی شد. همچنین مرمر قبله و ردیف بالای آن و نیز [[ضریح|مقصوره]] چوبی اطراف قبر نبوی، بازسازی شد.<ref>مدینه منوره، ص 103</ref> | ||
==اقدامات قایتبای بعد از آتشسوزی== | ==اقدامات قایتبای بعد از آتشسوزی== | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
بر اثر این آتش سوزی، منبر، مقصوره، اکثر طاقهای مسجد، ستونها از بین رفت. ثلث مأذنه اصلی نیز ویران شد و در آستانه فروپاشی قرارداشت. | بر اثر این آتش سوزی، منبر، مقصوره، اکثر طاقهای مسجد، ستونها از بین رفت. ثلث مأذنه اصلی نیز ویران شد و در آستانه فروپاشی قرارداشت. | ||
بنا بر گفته سمهودی، هیچ چیز جز گنبد داخلی روی قبر نبوی سالم نماند.<ref> | بنا بر گفته سمهودی، هیچ چیز جز گنبد داخلی روی قبر نبوی سالم نماند.<ref>مدینه منوره، ص 103</ref> | ||
===ناظران و کارگزارن معماری=== | ===ناظران و کارگزارن معماری=== | ||
پس از آتشسوزی، کار مرمت مسجد آغاز شد. دو گروه به این منظور راهی مدینه شدند، گروه اول حدود صد نفر شامل صنعتگر، مهندس، نجار، رنگرز، سنگتراش و آهنگر بودند. ناظر این معماری سیفی سنقر جمالی و برادرش شاهین جمالی بودند. | پس از آتشسوزی، کار مرمت مسجد آغاز شد. دو گروه به این منظور راهی مدینه شدند، گروه اول حدود صد نفر شامل صنعتگر، مهندس، نجار، رنگرز، سنگتراش و آهنگر بودند. ناظر این معماری سیفی سنقر جمالی و برادرش شاهین جمالی بودند. | ||
گروه دوم کارگزاران متشکل از بیش از سیصد صنعتگر بود که با مواد و مصالح لازم و با نظارت شمس الدین زمن که ناظر معماری قبل از آتشسوزی بود، از قاهره فرستاده شدند.<ref> | گروه دوم کارگزاران متشکل از بیش از سیصد صنعتگر بود که با مواد و مصالح لازم و با نظارت شمس الدین زمن که ناظر معماری قبل از آتشسوزی بود، از قاهره فرستاده شدند.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> | ||
===بازسازی مسجد و کیفیت آن=== | ===بازسازی مسجد و کیفیت آن=== | ||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
دیوار خارجی از [[باب جبرئیل]]، در جهت شرقی تا [[باب الرحمه (ابهامزدایی)|باب الرحمه]] در جهت غربی منهدم شد و دوباره دیوار و [[گلدسته|مأذنه]] ساخته شد. | دیوار خارجی از [[باب جبرئیل]]، در جهت شرقی تا [[باب الرحمه (ابهامزدایی)|باب الرحمه]] در جهت غربی منهدم شد و دوباره دیوار و [[گلدسته|مأذنه]] ساخته شد. | ||
ارتفاع دیوار نسبت به گذشته بیشتر شد.<ref> | ارتفاع دیوار نسبت به گذشته بیشتر شد.<ref>مدینه منوره، ص104</ref> | ||
====ستونها==== | ====ستونها==== | ||
ستونهای جدید ساخته شد که بالای آنها طاقهایی از آجر و بالای آن نیز سقفی از چوب قرار داشت<ref> | ستونهای جدید ساخته شد که بالای آنها طاقهایی از آجر و بالای آن نیز سقفی از چوب قرار داشت<ref>مدینه منوره، ص104</ref>. دو ستون به جهت شرقی غرفه نبوی اضافه شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> | ||
====گنبد==== | ====گنبد==== | ||
=====گنبد محراب===== | =====گنبد محراب===== | ||
این گنبد با پوشاندن دریچه بالای [[محراب]] دیوار جنوبی ایجاد شد.<ref> | این گنبد با پوشاندن دریچه بالای [[محراب]] دیوار جنوبی ایجاد شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> | ||
=====گنبد بزرگ بالای قبر===== | =====گنبد بزرگ بالای قبر===== | ||
پس از حریق دوم، گنبد بزرگی موازی حجره شریفه، ساخته شد. این گنبد از آجر ساخته و جایگزین [[قبه الزرقاء]] شد.<ref> | پس از حریق دوم، گنبد بزرگی موازی حجره شریفه، ساخته شد. این گنبد از آجر ساخته و جایگزین [[قبه الزرقاء]] شد.<ref>وفاءالوفا، ج2،ص 421</ref> | ||
در سالهای 2-891ه.ق گنبد بالای قبر پس از بازسازی مجدد دچار فرسودگی شد و این گنبد تخریب و دوباره ساخته شد.<ref> | در سالهای 2-891ه.ق گنبد بالای قبر پس از بازسازی مجدد دچار فرسودگی شد و این گنبد تخریب و دوباره ساخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> | ||
=====گنبدهای دیگر===== | =====گنبدهای دیگر===== | ||
در اطراف گنبد بالای قبر، بر سقف مسجد، سه گنبد دیگر نیز ایجاد شد.<ref> | در اطراف گنبد بالای قبر، بر سقف مسجد، سه گنبد دیگر نیز ایجاد شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> | ||
دو گنبد نیز مقابل باب السلام در داخل مسجد ساخته شد و [[باب السلام (ابهامزدایی)|باب السلام]] با مرمر سفید پوشیده شد.<ref> | دو گنبد نیز مقابل باب السلام در داخل مسجد ساخته شد و [[باب السلام (ابهامزدایی)|باب السلام]] با مرمر سفید پوشیده شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> | ||
====گسترش فضای مسجد==== | ====گسترش فضای مسجد==== | ||
در بازسازی این زمان و قرار گرفتن گنبد بزرگ برای مسجد، و تغییراتی که در ستونهای نگهدارنده گنبد ایجاد شد؛ فضای میان دیوار خارجی شرقی و بناهای نوساز، تنگ شد و لازمه آن ایجاد فضا به سمت عرض دیوار سابق بود<ref> | در بازسازی این زمان و قرار گرفتن گنبد بزرگ برای مسجد، و تغییراتی که در ستونهای نگهدارنده گنبد ایجاد شد؛ فضای میان دیوار خارجی شرقی و بناهای نوساز، تنگ شد و لازمه آن ایجاد فضا به سمت عرض دیوار سابق بود<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 145</ref>.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=421 وفاءالوفا، ج2، ص 421]</ref> در این افزایش مساحت، دیوار شرقی تخریب و به سمت [[باب جبرئیل]] توسعه یافت، اما باب جبرئیل تغییری نیافت بر جای خود ماند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=421 وفاءالوفا، ج2، ص 421]</ref> | ||
این افزایش مساحت در حدود 120 متر مربع، ذکر شدهاست.<ref> | این افزایش مساحت در حدود 120 متر مربع، ذکر شدهاست.<ref>المسجد النبوی عبرالتاریخ، ص 152</ref> | ||
====دریچه نور==== | ====دریچه نور==== | ||
در جوار گنبدها و مأذنه جنوب شرقی(رئیسیه)، چشمهای(دریچه) به منظور نوردهی و تهویه ساخته شد. | در جوار گنبدها و مأذنه جنوب شرقی(رئیسیه)، چشمهای(دریچه) به منظور نوردهی و تهویه ساخته شد. | ||
خزائن و پنجرههای هلالی در دیوار شرقی و جنوبی ساخته شد. قسمتهایی از دیوار که هم سطح و هم تراز پنجرهها بود با آجر بنا شد، درحالیکه بقیه دیوار از سنگ بازالت ساخته شده بود.<ref> | خزائن و پنجرههای هلالی در دیوار شرقی و جنوبی ساخته شد. قسمتهایی از دیوار که هم سطح و هم تراز پنجرهها بود با آجر بنا شد، درحالیکه بقیه دیوار از سنگ بازالت ساخته شده بود.<ref>مدینه منوره، 105-106</ref> | ||
علت ساخت پنجرهها این بود که طاقها نور داخل رواقها را کاهش میدادند، بعدها تمام پنجرههای دیوار جنوبی بجز پنجره واقع در منطقه محراب عثمانی، مسدود شد.<ref> | علت ساخت پنجرهها این بود که طاقها نور داخل رواقها را کاهش میدادند، بعدها تمام پنجرههای دیوار جنوبی بجز پنجره واقع در منطقه محراب عثمانی، مسدود شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> | ||
====محراب==== | ====محراب==== | ||
در سال 888ه.ق محرابی در جایگاه نماز [[پیامبر]] ساخته شد.<ref> | در سال 888ه.ق محرابی در جایگاه نماز [[پیامبر]] ساخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> | ||
محراب دیوار جنوبی (محراب عثمانی)، توسعه یافت و با مرمر رنگارنگ پوشیده شد.<ref> | محراب دیوار جنوبی (محراب عثمانی)، توسعه یافت<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> و با مرمر رنگارنگ پوشیده شد.<ref>مدینه منوره، ص 105</ref> | ||
====مقصوره==== | ====مقصوره==== | ||
مقصوره با پنجره هایی از مس در سال 888ه.ق ساخته شد.<ref> | مقصوره با پنجره هایی از مس در سال 888ه.ق ساخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 105</ref> این مقصوره، مانند مقصوره زمان [[بیبرس بندقداری|بیبرس]] گرداگرد مقبره نبوی و [[بیت فاطمه(س)]]، گزارده شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=387 وفاءالوفا، ج2، ص 387]</ref> این مقصوره، 4 در داشت: | ||
* دری در غرب روضه شریفه که باب الوفود یا بابالرحمه نام داشت و در جنوب این در شباک(پنجره) توبه قرارداشت. | * دری در غرب روضه شریفه که باب الوفود یا بابالرحمه نام داشت و در جنوب این در شباک(پنجره) توبه قرارداشت. | ||
* دری که در جنوب روضه شریفه قرار داشت | * دری که در جنوب روضه شریفه قرار داشت | ||
* دری در شرق روضه شریفه قرارداشت، که مردم از آن داخل میشدند | * دری در شرق روضه شریفه قرارداشت، که مردم از آن داخل میشدند | ||
* دری در شمال [[روضه شریفه]] قرار داشت، موسوم به باب الاغوات، که برای ورود اغوات(خدام حرم) بود.<ref> | * دری در شمال [[روضه شریفه]] قرار داشت، موسوم به باب الاغوات، که برای ورود اغوات(خدام حرم) بود.<ref>عماره المسجد النبوی، ص 346-347</ref> | ||
====منبر و جایگاه==== | ====منبر و جایگاه==== | ||
در همین سال منبر و دکهای(جایگاه) از مرمر ساخته شد. یکی از جایگاهها در رواقهای شرقی بین [[باب النساء|باب النسا]] و آخر مسجد نهاده شد و جایگاه دیگر در رواقهای غربی بین باب الرحمه و آخر مسجد قرار گرفت.<ref> | در همین سال منبر و دکهای(جایگاه) از مرمر ساخته شد. یکی از جایگاهها در رواقهای شرقی بین [[باب النساء|باب النسا]] و آخر مسجد نهاده شد و جایگاه دیگر در رواقهای غربی بین باب الرحمه و آخر مسجد قرار گرفت.<ref>مدینه منوره، ص 105</ref> | ||
====مسدود شدن راه ورودی مسجد از خارج آن به سمت دیوار جنوبی==== | ====مسدود شدن راه ورودی مسجد از خارج آن به سمت دیوار جنوبی==== | ||
راهی که از خارج مسجد مقابل [[خوخه عمر]] به رواق دوم از جهت دیوار جنوبی(طاق ضربی پایین مسجد) میرسید در ذیقعده 888ه.ق بسته شد.<ref> | راهی که از خارج مسجد مقابل [[خوخه ابوبکر|خوخه عمر]] به رواق دوم از جهت دیوار جنوبی(طاق ضربی پایین مسجد) میرسید در ذیقعده 888ه.ق بسته شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> | ||
====دیوار حجره نبوی==== | ====دیوار حجره نبوی==== | ||
دیوارهای قبر نبوی با مرمر پوشیده شد.<ref> | دیوارهای قبر نبوی با مرمر پوشیده شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> | ||
====ارتفاع سقف و رنگآمیزی آن==== | ====ارتفاع سقف و رنگآمیزی آن==== | ||
ارتفاع سقف مسجد از سطح مقبره نبوی 22ذاع(11متر) بود.<ref> | ارتفاع سقف مسجد از سطح مقبره نبوی 22ذاع(11متر) بود.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> | ||
کار سقف مسجد در اواخر رمضان 888ه.ق به پایان رسید.در ذیقعده 889ه.ق بهاءالدین ابی البقا بن جیعان با گروهی از رنگرزان، آنگاه که معماری مسجد روبه اتمام بود برای رنگ کردن سقف مسجد با لاجورد حضور یافتند.<ref name=":0"> | کار سقف مسجد در اواخر رمضان 888ه.ق به پایان رسید.در ذیقعده 889ه.ق بهاءالدین ابی البقا بن جیعان با گروهی از رنگرزان، آنگاه که معماری مسجد روبه اتمام بود برای رنگ کردن سقف مسجد با لاجورد حضور یافتند.<ref name=":0">مدینه منوره، ص 106</ref> | ||
====رواقها==== | ====رواقها==== | ||
هفت رواق در جهت جنوبی، چهار رواق در جهت غربی، سه رواق در جهت شرقی، چهار رواق در جهت شمالی وجود داشت.<ref> | هفت رواق در جهت جنوبی، چهار رواق در جهت غربی، سه رواق در جهت شرقی، چهار رواق در جهت شمالی وجود داشت.<ref>مدینه منوره، ص 107</ref> | ||
====مناره باب الرحمه==== | ====مناره باب الرحمه==== | ||
قایتبای در جوار دیوار غربی، مأذنه کوچکی نیز ساخت. این مأذنه پس از آن به مأذنه [[باب الرحمه (ابهامزدایی)|باب الرحمه]] شناخته شد.<ref> | قایتبای در جوار دیوار غربی، مأذنه کوچکی نیز ساخت. این مأذنه پس از آن به مأذنه [[باب الرحمه (ابهامزدایی)|باب الرحمه]] شناخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> | ||
====مناره جنوب شرقی==== | ====مناره جنوب شرقی==== | ||
مأذنه جنوب شرقی در بازسازی اول دوره قایتبای 77 ذراع(38/35متر) ارتفاع یافت. اما پس از حریق دوم و بازسازی مجدد ارتفاع آن به 100 ذراع(بیش از 50 متر) رسید. اما در این دوره نیز گنبد بالای مقبره نبوی و مأذنه جنوب شرقی دچار فرسودگی شد. بنابراین مأذنه تخریب و پی آن با بازالت ریخته شد، این همان مأذنه فعلی است. ارتفاع آن این بار به 120 ذراع(59/76متر) رسید.گنبد نیز منهدم و دوباره ساخته شد. این اعمال در در سال 92-891ه.ق انجام شد. ناظر این اقدامات شاهین جمالی بود.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> | |||
برای مأذنه رئیسیه، در دیوار غربی دری قرار داده شد. این در قبل از آن در دیوار شمالی قرار داشت.<ref>[ | برای مأذنه رئیسیه، در دیوار غربی دری قرار داده شد. این در قبل از آن در دیوار شمالی قرار داشت.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> | ||
====توصیف مناره==== | |||
در مأذنه قایتبای، مظاهر معماری مملوکی بحری و جرکسی و نیز بخشی از شاخصههای معماری [[ایوبیان|ایوبی]] قابل مشاهدهاست. | |||
مأذنه از چهار طبقه تشکیل شده، طبقه زیرین دارای قطع مربع و مرتفع است که به سه ردیف مقرنس ختم میشود و بالای آن شرفهای وجود دارد. | |||
در قسمت زیرین چهار شرفه کوچک قراردارد که واقع بر مقرنسهاست. مأذنه دارای درهایی است که طاق آنها مانند طاق پنجرههای مأذنههای مملوکی است. این پنجرهها از خارج در طاقنماهایی با طاق مثلث شکل قراردارد که دور این طاقنماها را «جِفت» متقاطعی فراگرفته است که در بالای طاق به شکل دایره درآمده و سپس در اطراف بدنه مأذنه ادامه دارد.<ref>مدینه منوره، ص 107</ref> | |||
طبقه دوم هشت ضلعی و کم ارتفاع است. در وسط با جناغیهای به رنگ سفید و سرخ مزین شده بود. | |||
این جزء به سه ردیف مقرنس که بالای آن شرفه قراردارد ختم میشود. | |||
طبقه سوم، بالای جزء مذکور، قرارداشت. این طبقه با مقطع دایرهای بود که نسبت به طبقه دوم ارتفاع کمتری داشت. این طبقه نیزبه سه ردیف مقرنس متنهی میشد که حامل شرفه آخر بود. | |||
مأذنه به سپری منتهی میشود که بالای آن کلاه خودی قراردارد و بر سر آن فانوسی واقع شده است.<ref>مدینه منوره، ص 108</ref> کلاه خود بالای سپر از مشخصات معماری ایوبی است.<ref>مدینه منوره، ص 109</ref> | |||
اصول این نوع معماری در مأذنه [[مصر|مصری]] دیده میشود. جزء زیرین مربع و بالاتر از سقف مسجد است.<ref>مدینه منوره، ص 108</ref> | |||
===اصلاحات پایانی=== | ===اصلاحات پایانی=== | ||
در 19 صفر 898ه.ق صاعقهای به مسجد اصابت کرد و میزان خسارت اندک بود. سلطان قایتبای نیز در ربیع الثانی 898ه.ق امر به مرمت خرابیها داد.<ref> | در 19 صفر 898ه.ق صاعقهای به مسجد اصابت کرد و میزان خسارت اندک بود. سلطان قایتبای نیز در ربیع الثانی 898ه.ق امر به مرمت خرابیها داد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
[[مسجد النبی|مسجدالنبی]]، [[قایتبای]]، [[محراب پیامبر]]، [[محراب عثمانی]]، [[گنبد مسجدالنبی]]، [[بازسازی مسجدالنبی]]، [[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک برجی)]] | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
خط ۱۶۹: | خط ۱۷۷: | ||
*'''المسجد النبوی عبرالتاریخ'''، محمدالسید الوکیل، جده، دارالمجتمع للنشر و التوزیع، 1406ه.ق | *'''المسجد النبوی عبرالتاریخ'''، محمدالسید الوکیل، جده، دارالمجتمع للنشر و التوزیع، 1406ه.ق | ||
* ''' | * '''تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ'''، ناجی محمدحسن القادر الانصاری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، مشعر | ||
* '''عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001 | * '''عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001 | ||
* ''' | * '''مدینه منوره، تحولات عمرانی و میراث معماری'''، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1372 | ||
* '''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی'''،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001 | * '''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی'''،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001 | ||
[[رده:بازسازی مسجدالنبی]] | [[رده:بازسازی مسجدالنبی]] |