در حال ویرایش بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
'''بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)'''، مهمترین اصلاحات [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] پس از [[آتش‌سوزی دوم در مسجدالنبی|آتش‌سوزی سال 886ه.ق]] بود.
'''بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)'''، مهمترین اصلاحات مسجدالنبی پس از حریق در دوره قایتبای انجام گرفت.
 
==اقدامات قایتبای قبل از حریق دوم==
بازسازی در زمان قایتبای به دو دوره قابل تقسیم است: قبل از آتش‌سوزی مسجد و بعد از آتش‌سوزی آن.
بازسازی در این دوره، در سال 879ه/75-1474م، آغاز شد و تا سال 880ه ادامه یافت. سپس به مدت یک سال وقفه ایجاد شد و پس از آن در جمادی الاول 881ه، کار بازسازی از سر گرفته شد و در شوال 881 به اتمام رسید.<ref>مدینه منوره، ص 102</ref>
 
مرحله قبل از آتش‌سوزی، با یک وقفه یک‌ساله ضمن انجام کار مواجه شد و پس از این مدت کار اصلاحات از سرگرفته شد.
 
در این مرحله بیشتر اصلاحات معطوف به روضه و قبر نبوی بود. در این زمان به‌جای سقف چوبی، بالای قبر نبوی گنبد داخلی ایجاد شد که با سنگ بازالت ساخته‌شده بود. در منابع از این گنید با عنوان [[قبه الزرقاء]] یاد شده است.
 
مرحله بعد از آتش‌سوزی، اقدامات و اصلاحات بعد از آتش گرفتن مسجد در اثر صاعقه را شامل می‌شود. بنا بر آن‌چه در منابع ذکر شده، بر اثر این آتش‌سوزی تنها چیزی که سالم مانده بود، گنبد روی مقبره نبوی بود.
 
در این زمان دیوارها، ستون‌ها، [[محراب|محراب‌‌]]<nowiki/>ها، منبر، سقف، مقصوره، بازسازی شد. گنبدی بالای سقف مسجد در راستای قبرنبوی ایجاد شد. همچنین بالای [[محراب عثمانی]] نیز گنبدی قرارگرفت.
==اقدامات قایتبای قبل از آتش‌سوزی==
بازسازی در این دوره، در سال 879ه/75-1474م، آغاز شد و تا سال 880ه.ق ادامه یافت. سپس به مدت یک سال وقفه ایجاد شد و پس از آن در جمادی الاول 881ه، کار بازسازی از سر گرفته شد و در شوال 881 به اتمام رسید.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=82 المدینه المنوره، ص 82]</ref>


===ناظر بنا===
===ناظر بنا===


ناظر معماری در این دوره، شمس الدین بن زمن و سپس شرف الدین انصاری بود. او پس از مدت کوتاهی فوت کرد و به سبب نقایصی که در نظارت شمس الدین زمن وجود داشت، کار دیگری در مسجد انجام نگرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=82 المدینه المنوره، ص 82]</ref>
ناظر معماری در این دوره، شمس الدین بن زمن و سپس شرف الدین انصاری بود. او پس از مدت کوتاهی فوت کرد و به سبب نقایصی که در نظارت شمس الدین زمن وجود داشت، کار دیگری در مسجد انجام نگرفت.<ref>مدینه منوره، ص 102</ref>


===بازسازی طی‌سال‌های (879-880ه)===
===بازسازی طی‌سال‌های (879-880ه)===


* طاق‌های مشرف بر [[صحن]] در جهت شرقی و سقف [[رواق]] تخریب شد.
* طاق‌های مشرف بر صحن در جهت شرقی و سقف رواق تخریب شد.  
* ستون‌ها از سرب ساخته شد
* ستون‌ها از سرب ساخته شد
* دیوار شرقی بعد از مأذنه شمال شرقی (سنجاریه) از اساس ویران و دوباره ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=127 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 127]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=82 المدینه المنوره، ص 82]</ref>
* دیوار شرقی بعد از مأذنه شمال شرقی(سنجاریه) از اساس ویران و دوباره ساخته شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 141</ref><ref>مدینه منوره، ص 102</ref>
* در پی و اساس مأذنه شمال شرقی اصلاحاتی انجام شد و مطالح و نوع خاک آن تغییر یافت.
* در پی و اساس مأذنه شمال شرقی اصلاحاتی انجام شد و مطالح و نوع خاک آن تغییر یافت.
* پی دیوار شرقی از گل و آهک و شن ریخته شد.
* پی دیوار شرقی از گل و آهک و شن ریخته شد.
* سقف مسجد در جهت شرقی نیز به همراه گچ‌کاری‌های روی سنگ‌ها از داخل و خارج مرمت شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=82 المدینه المنوره، ص 82]</ref>
* سقف مسجد در جهت شرقی نیز به همراه گچ‌کاری‌های روی سنگ‌ها از داخل و خارج مرمت شد.<ref>مدینه منوره، ص 102</ref>


===بازسازی سال 881ه از جمادی الاول تا شوال===
===بازسازی سال 881ه از جمادی الاول تا شوال===


بیشتر اقدامات این دوره معطوف به روضه و [[قبر نبوی]] بود.
بیشتر اقدامات این دوره معطوف به روضه و قبر نبوی بود.


* سقف روضه و بخشی از سقف غربی منبر ارتفاع بیشتری یافت: ساخت اول آن عبارت بود از پل های چوبی که سقف زیرین هم‌سطح سرستون‌ها روی آن‌ها قرارداشت و سقف بالایی نیز متکی بر پل‌های چوبی بود که بر ستون‌های سنگی بالای سرستون‌ها تکیه داشت.
* سقف روضه و بخشی از سقف غربی منبر ارتفاع بیشتری یافت: ساخت اول آن عبارت بود از پل های چوبی که سقف زیرین هم‌سطح سرستون‌ها روی آن‌ها قرارداشت و سقف بالایی نیز متکی بر پل‌های چوبی بود که بر ستون‌های سنگی بالای سرستون‌ها تکیه داشت.
* پل‌ها‌ی چوبی به طاق‌هایی از آجر بدل شد، مانند طاق‌های [[صحن]]. در نتیجه سقف این قسمت نسبت به قسمت‌های سقف جناح جنوبی ارتفاع بیشتری یافت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=83 المدینه المنوره، ص 83]</ref>
* پل‌ها‌ی چوبی به طاق‌هایی از آجر بدل شد،<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 141</ref> مانند طاق‌های صحن. در نتیجه سقف این قسمت نسبت به قسمت‌های سقف جناح جنوبی ارتفاع بیشتری یافت.<ref>مدینه منوره، ص 102</ref>
* سقف پایینی رواق شرقی، شرق قبر نبوی بین باب جبرئیل و باب النساء و نیز سقف زیرین جلوی قبر نبوی در جهت جنوبی و نیز برخی اجزای سقف جناح شمالی مرمت شد.
* سقف پایینی رواق شرقی، شرق قبر نبوی بین باب جبرئیل و باب النساء و نیز سقف زیرین جلوی قبر نبوی در جهت جنوبی و نیز برخی اجزای سقف جناح شمالی مرمت شد.
* در شعبان 881ه برخی دیوارها به منظور از بین بردن آثار [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|آتش‌سوزی سال 654ه.ق]] از داخل قبر نبوی، ویران شد
* در شعبان 881ه برخی دیوارها به منظور از بین بردن آثار حریق اول از داخل قبر نبوی ویران شد
* سقف داخلی غرفه ارتفاع بیشتری یافت و دیوارهای داخلی از سنگ ساخته شد
* سقف داخلی غرفه ارتفاع بیشتری یافت و دیوارهای داخلی از سنگ ساخته شد
* سطح قبر از محیط خارجی اطراف 1/5 ذراع(0/75 متر)، و از سطح مسجد حدود 3 ذراع(1/5 متر) پایینتر قرار گرفت.
* سطح قبر از محیط خارجی اطراف 1/5 ذراع(0/75 متر)، و از سطح مسجد حدود 3 ذراع(1/5 متر) پایینتر قرار گرفت.
* ساختن دیوارها در شعبان 881ه آغاز شد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=83 المدینه المنوره، ص 83]</ref>
* ساختن دیوارها در شعبان 881ه آغاز شد<ref>مدینه منوره، ص 103</ref>
* به‌جای سقف چوبی، گنبد داخلی ساخته شد که در ساختمان سنگ بازالت به‌کار رفته بود و رأس آن از سنگ آهک ساخته شد. این بنا در شوال 881ه پایان یافت. این همان گنبدی است که از به [[قبه الزرقاء]] یاد شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=421 وفاءالوفا، ج2، ص 421]</ref>
* به‌جای سقف چوبی، گنبد داخلی ساخته شد که در ساختمان سنگ بازالت به‌کار رفته بود و رأس آن از سنگ آهک ساخته شد. این بنا در شوال 881ه پایان یافت. این همان گنبدی است که از به قبه الزرقاء یاد شده است.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 157</ref>


سمهودی با تحقیق و دقت در غرقه نبوی، عنوان می‌کند سطح مقطع آن مستطیل بوده و با ایجاد یک طاق ضربی در بخشی از آن سعی شد تا مقطع گنبد مربع باشد.
سمهودی با تحقیق و دقت در غرقه نبوی، عنوان می‌کند سطح مقطع آن مستطیل بوده و با ایجاد یک طاق ضربی در بخشی از آن سعی شد تا مقطع گنبد مربع باشد.


در این زمان، مرمر حجره نبوی با استفاده از مرمر سفید و سرخ بازسازی شد. همچنین مرمر قبله و ردیف بالای آن و نیز [[ضریح|مقصوره]] چوبی اطراف قبر نبوی، بازسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=83 المدینه المنوره، ص 83]</ref>
در این زمان، مرمر حجره نبوی با استفاده از مرمر سفید و سرخ بازسازی شد. همچنین مرمر قبله و ردیف بالای آن و نیز مقصوره چوبی اطراف قبر نبوی، بازسازی شد.<ref>مدینه منوره، ص 103</ref>


==اقدامات قایتبای بعد از آتش‌سوزی==
==اقدامات قایتبای بعد از حریق دوم==
رمضان سال 886ه.ق مأذنه جنوب شرقی (رئیسیه) بر اثر اصابت صاعقه آتش گرفت و در اثر آن تمام مسجد دچار حریق شد.
رمضان سال 886ه.ق مأذنه جنوب شرقی(رئیسیه) بر اثر اصابت صاعقه آتش گرفت و در اثر آن تمام مسجد دچار حریق شد.


بر اثر این آتش سوزی، منبر، مقصوره، اکثر طاق‌های مسجد، ستون‌ها از بین رفت. ثلث مأذنه اصلی نیز ویران شد و در آستانه فروپاشی قرارداشت.
بر اثر این آتش سوزی، منبر، مقصوره، اکثر طاق‌های مسجد، ستون‌ها از بین رفت. ثلث مأذنه اصلی نیز ویران شد و در آستانه فروپاشی قرارداشت.


بنا بر گفته سمهودی، هیچ چیز جز گنبد داخلی روی قبر نبوی سالم نماند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=84 المدینه المنوره، ص 84]</ref>
بنا بر گفته سمهودی، هیچ چیز جز گنبد داخلی روی قبر نبوی سالم نماند.<ref>مدینه منوره، ص 103</ref>


===ناظران و کارگزارن معماری===
===ناظران و کارگزارن معماری===
پس از آتش‌سوزی، کار مرمت مسجد آغاز شد. دو گروه به این منظور راهی مدینه شدند، گروه اول حدود صد نفر شامل صنعتگر، مهندس، نجار، رنگرز، سنگتراش و آهنگر بودند. ناظر این معماری سیفی سنقر جمالی و برادرش شاهین جمالی بودند.
پس از حریق، کار مرمت مسجد آغاز شد. حدود صد نفر صنعتگر و مهندس و نجار و رنگرز و سنگتراش و آهنگر فرستاده شدند. ناظر این معماری سیفی سنقر جمالی و برادرش شاهین جمالی بودند.


گروه دوم کارگزاران متشکل از بیش از سیصد صنعتگر بود که با مواد و مصالح لازم و با نظارت شمس الدین زمن که ناظر معماری قبل از آتش‌سوزی بود، از قاهره فرستاده شدند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=84 المدینه المنوره، ص 84]</ref>
گروه دوم کارگزاران متشکل از بیش از سیصد صنعتگر بود که با مواد و مصالح لازم و با نظارت شمس الدین زمن که ناظر معماری قبل از حریق بود، از قاهره فرستاده شدند.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>


===بازسازی مسجد و کیفیت آن===
===بازسازی مسجد و کیفیت آن===
====گسترش فضای مسجد====
در بازسازی این زمان و قرار گرفتن گنبد بزرگ برای مسجد، و تغییراتی که در ستون‌های نگهدارنده گنبد ایجاد شد؛ فضای میان دیوار خارجی شرقی و بناهای نوساز، تنگ شد و لازمه آن ایجاد فضای به سمت عرض دیوار سابق بود<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 145</ref>.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 159</ref> در این افزایش مساحت دیوار شرقی تخریب و به سمت باب جبرئیل توسعه یافت، اما باب جبرئیل تغییری نیافت بر جای خود ماند.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 159</ref>
این افزایش مساحت در حدود 120 متر مربع، ذکر شده‌است.<ref>المسجد النبوی عبرالتاریخ، ص 152</ref>


====دیوارها====
====دیوارها====


دیوار خارجی از [[باب جبرئیل]]، در جهت شرقی تا [[باب الرحمه (ابهام‌زدایی)|باب الرحمه]] در جهت غربی منهدم شد و دوباره دیوار و [[گلدسته|مأذنه]] ساخته شد.
دیوار خارجی از باب جبرئیل، در جهت شرقی تا باب الرحمه در جهت غربی منهدم شد و دوباره دیوار و مأذنه ساخته شد.


ارتفاع دیوار نسبت به گذشته بیشتر شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=84 المدینه المنوره، ص84]</ref>
ارتفاع دیوار نسبت به گذشته بیشتر شد.<ref>مدینه منوره، ص104</ref>


====ستون‌ها====
====ستون‌ها====


ستون‌های جدید ساخته شد که بالای آن‌ها طاق‌هایی از آجر و بالای آن نیز سقفی از چوب قرار داشت<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=84 المدینه المنوره، ص84]</ref>. دو ستون به جهت شرقی غرفه نبوی اضافه شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=84 المدینه المنوره، ص 84]</ref>  
ستون‌های جدید ساخته شد که بالای آن‌ها طاق‌هایی از آجر و بالای آن نیز سقفی از چوب قرار داشت<ref>مدینه منوره، ص104</ref>. دو ستون به جهت شرقی غرفه نبوی اضافه شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>  


====گنبد====
====گنبد====
=====گنبد محراب=====


این گنبد با پوشاندن دریچه بالای [[محراب]] دیوار جنوبی ایجاد شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=84 المدینه المنوره، ص 84]</ref>
=====گنبد غرفه نبوی=====


=====گنبد بزرگ بالای قبر=====
گنبد مقبره نبوی، با پوشاندن دریچه بالای محراب دیوار جنوبی ایجاد شد. ستونی بر ستون‌های حامل گنبد اضافه شد و ستون جلوی محراب، در وسط ویران شد، گنبد بزرگی بر ستون‌های سنگی و طاق‌های آجری بر قبر نبوی ساخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> <ref>وفاءالوفا، ج2، ص157</ref>این همان قبه الخضراء است که جایگزین قبه الرزقاء شد.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 157</ref>


پس از حریق دوم، گنبد بزرگی موازی حجره شریفه، ساخته شد. این گنبد از آجر ساخته  و جایگزین [[قبه الزرقاء]] شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=421 وفاءالوفا، ج2، ص 421]</ref>
=====گنبد بیرونی=====


در سال‌های 2-891ه.ق گنبد بالای قبر پس از بازسازی مجدد دچار فرسودگی شد و این گنبد تخریب و دوباره ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=86 المدینه المنوره، ص 86]</ref>
با ساخت گنبد جدید بر غرفه نبوی، و کمبود فضای دیوار خارجی شرقی و سازه‌های جدید، دو ستون در جهت شرقی مسجد اضافه شد و سقف بین گنبد غرفه نبوی و دیوار جنوبی با گنبد بزرگی پوشانده شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> بدین معنا این گنبد سقف بیرونی مسجد را تشکیل می‌داد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>در سال‌های 2-891ه.ق گنبد بالای قبر پس از بازسازی مجدد دچار فرسودگی شد و این گنبد تخریب و دوباره ساخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref>


=====گنبدهای دیگر=====
=====گنبدهای دیگر=====


در اطراف گنبد بالای قبر، بر سقف مسجد، سه گنبد دیگر نیز ایجاد شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=84 المدینه المنوره، ص 84]</ref>
در اطراف گنبد بیرونی مسجد، سه گنبد دیگر نیز ایجاد شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>


دو گنبد نیز مقابل باب السلام در داخل مسجد ساخته شد و [[باب السلام (ابهام‌زدایی)|باب السلام]] با مرمر سفید پوشیده شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
دو گنبد نیز مقابل باب السلام در داخل مسجد ساخته شد و باب السلام با مرمر سفید پوشیده شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>
 
====گسترش فضای مسجد====
 
در بازسازی این زمان و قرار گرفتن گنبد بزرگ برای مسجد، و تغییراتی که در ستون‌های نگهدارنده گنبد ایجاد شد؛ فضای میان دیوار خارجی شرقی و بناهای نوساز، تنگ شد و لازمه آن ایجاد فضا به سمت عرض دیوار سابق بود<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=130 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 130]</ref>.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=421 وفاءالوفا، ج2، ص 421]</ref> در این افزایش مساحت، دیوار شرقی تخریب و به سمت [[باب جبرئیل]] توسعه یافت، اما باب جبرئیل تغییری نیافت بر جای خود ماند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=421 وفاءالوفا، ج2، ص 421]</ref>
 
این افزایش مساحت در حدود 120 متر مربع، ذکر شده‌است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE.pdf&page=152 المسجد النبوی عبرالتاریخ، ص 152]</ref>


====دریچه نور====
====دریچه نور====


در جوار گنبدها و مأذنه جنوب شرقی(رئیسیه)، چشمه‌ای(دریچه) به منظور نوردهی و تهویه ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 84]</ref>
در جوار گنبدها و مأذنه جنوب شرقی(رئیسیه)، چشمه‌ای(دریچه) به منظور نوردهی و تهویه ساخته شد.


خزائن و پنجره‌های هلالی در دیوار شرقی و جنوبی ساخته شد. قسمت‌هایی از دیوار که هم سطح و هم تراز پنجره‌ها بود با آجر بنا شد، درحالی‌که بقیه دیوار از سنگ بازالت ساخته شده بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، 85]</ref>
خزائن و پنجره‌های هلالی در دیوار شرقی و جنوبی ساخته شد. قسمت‌هایی از دیوار که هم سطح و هم تراز پنجره‌ها بود با آجر بنا شد، درحالی‌که بقه دیوار از سنگ بازالت ساخته شده بود.<ref>مدینه منوره، 105-106</ref>


علت ساخت پنجره‌ها این بود که طاق‌ها نور داخل رواق‌ها را کاهش می‌دادند، بعدها تمام پنجره‌های دیوار جنوبی بجز پنجره واقع در منطقه محراب عثمانی، مسدود شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
علت ساخت پنجره‌ها این بود که طاق‌ها نور داخل رواق‌ها را کاهش می‌دادند، بعدها تمام پنجره‌های دیوار جنوبی بجز پنجره واقع در منطقه محراب عثمانی، مسدود شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref>


====محراب====
====محراب====


در سال 888ه.ق محرابی در جایگاه نماز [[پیامبر]] ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
در سال 888ه.ق محرابی در جایگاه نماز پیامبر ساخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>


محراب دیوار جنوبی (محراب عثمانی)، توسعه یافت و با مرمر رنگارنگ پوشیده شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
محراب دیوار جنوبی که در زمان اشرف اینال ساخته شده بود( مکان محراب عثمانی در زمان سلیمان قانونی)<ref>مدینه منوره، ص 102</ref> توسعه یافت<ref>مدینه منوره، ص 104</ref> و با مرمر رنگارنگ پوشیده شد.<ref>مدینه منوره، ص 105</ref>


====مقصوره====
====مقصوره====


مقصوره با پنجره هایی از مس در سال 888ه.ق ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>  این مقصوره، مانند مقصوره زمان [[بیبرس بندقداری|بیبرس]] گرداگرد مقبره نبوی و [[خانه فاطمه(س)|بیت فاطمه(س)]]، گزارده شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=387 وفاءالوفا، ج2، ص 387]</ref> این مقصوره، 4 در داشت:  
مقصوره با پنجره هایی از مس در سال 888ه.ق ساخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 105</ref>  این مقصوره، مانند مقصوره زمان بیبرس گرداگرد مقبره نبوی و بیت فاطمه(س)، گزارده شد.<ref>وفاءالوفا، ج2، ص 159</ref> این مقصوره، 4 در داشت:  


* دری در غرب روضه شریفه که باب الوفود یا باب‌الرحمه نام داشت و در جنوب این در شباک(پنجره) توبه قرارداشت.
* دری در غرب روضه شریفه که باب الوفود یا باب‌الرحمه نام داشت و در جنوب این در شباک(پنجره) توبه قرارداشت.
* دری که در جنوب روضه شریفه قرار داشت  
* دری که در جنوب روضه شریفه قرار داشت  
* دری در شرق روضه شریفه قرارداشت، که مردم از آن داخل می‌شدند
* دری در شرق روضه شریفه قرارداشت، که مردم از آن داخل می‌شدند
* دری در شمال [[روضه شریفه]] قرار داشت، موسوم به باب الاغوات، که برای ورود اغوات(خدام حرم) بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%89_%D9%85%D9%86%D8%B0_%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%87_%D8%AD%D8%AA%D9%89_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83%D9%89.pdf&page=325 عماره المسجد النبوی، ص 347]</ref>
* دری در شمال روضه شریفه قرار داشت، موسوم به باب الاغوات، که برای ورود اغوات(خدام حرم) بود.<ref>عماره المسجد النبوی، ص 346-347</ref>


====منبر و جایگاه====
====منبر و جایگاه====


در همین سال منبر و دکه‌ای(جایگاه) از مرمر ساخته شد. یکی از جایگاه‌ها در رواق‌های شرقی بین [[باب النساء|باب النسا]] و آخر مسجد نهاده شد و جایگاه دیگر در رواق‌های غربی بین باب الرحمه و آخر مسجد قرار گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
در همین سال منبر و دکه‌ای(جایگاه) از مرمر ساخته شد. یکی از جایگاه‌ها در رواق‌های شرقی بین باب النسا و آخر مسجد نهاده شد و جایگاه دیگر در رواق‌های غربی بین باب الرحمه و آخر مسجد قرار گرفت.<ref>مدینه منوره، ص 105</ref>


====مسدود شدن راه ورودی مسجد از خارج آن به سمت دیوار جنوبی====
====مسدود شدن راه ورودی مسجد از خارج آن به سمت دیوار جنوبی====


راهی که از خارج مسجد مقابل [[خوخه عمر]] به رواق دوم از جهت دیوار جنوبی(طاق ضربی پایین مسجد) می‌رسید در ذیقعده 888ه.ق بسته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
راهی که از خارج مسجد مقابل خوخه عمر( خوخه ابوبکر) به رواق دوم از جهت دیوار جنوبی(طاق ضربی پایین مسجد) می‌رسید در ذیقعده 888ه.ق بسته شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref>


====دیوار حجره نبوی====
====دیوار و سقف حجره نبوی====


دیوارهای قبر نبوی با مرمر پوشیده شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>  
دیوارهای قبر نبوی با مرمر پوشیده شد و ارتفاع سقف مسجد از سطح آن به 22 ذراع(11متر) رسید.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref>  


====ارتفاع سقف و رنگ‌آمیزی آن====
====رنگ آمیزی سقف====


ارتفاع سقف مسجد از سطح مقبره نبوی 22ذاع(11متر) بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
کار سقف مسجد در اواخر رمضان 888ه.ق به پایان رسید.در ذیقعده 889ه.ق بهاءالدین ابی البقا بن جیعان با گروهی از رنگرزان، آن‌گاه که معماری مسجد روبه اتمام بود برای رنگ کردن سقف مسجد با لاجورد حضور یافتند.<ref name=":0">مدینه منوره، ص 106</ref>
 
کار سقف مسجد در اواخر رمضان 888ه.ق به پایان رسید.در ذیقعده 889ه.ق بهاءالدین ابی البقا بن جیعان با گروهی از رنگرزان، آن‌گاه که معماری مسجد روبه اتمام بود برای رنگ کردن سقف مسجد با لاجورد حضور یافتند.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>


====رواق‌ها====
====رواق‌ها====


هفت رواق در جهت جنوبی، چهار رواق در جهت غربی، سه رواق در جهت شرقی، چهار رواق در جهت شمالی وجود داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=86 المدینه المنوره، ص 86]</ref>
هفت رواق در جهت جنوبی، چهار رواق در جهت غربی، سه رواق در جهت شرقی، چهار رواق در جهت شمالی وجود داشت.<ref>مدینه منوره، ص 107</ref>


====مناره باب الرحمه====
====مناره باب الرحمه====


قایتبای در جوار دیوار غربی، مأذنه کوچکی نیز ساخت. این مأذنه پس از آن به مأذنه [[باب الرحمه (ابهام‌زدایی)|باب الرحمه]] شناخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
قایتبای در جوار دیوار غربی، مأذنه کوچکی نیز ساخت. این مأذنه پس از آن به مأذنه باب الرحمه شناخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref>


====مناره جنوب شرقی====
====مناره جنوب شرقی====


[[مناره رئیسیه|مأذنه جنوب شرقی]] در بازسازی اول دوره قایتبای 77 ذراع(38/35متر) ارتفاع یافت. اما پس از حریق دوم و بازسازی مجدد ارتفاع آن به 100 ذراع(بیش از 50 متر) رسید. اما در این دوره نیز گنبد بالای مقبره نبوی و مأذنه جنوب شرقی دچار فرسودگی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref> بنابراین مأذنه تخریب و پی آن با بازالت ریخته شد، این همان مأذنه فعلی است. ارتفاع آن این بار به 120 ذراع(59/76متر) رسید.گنبد نیز منهدم و دوباره ساخته شد. این اعمال در در سال 92-891ه.ق انجام شد. ناظر این اقدامات شاهین جمالی بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=86 المدینه المنوره، ص 86]</ref>
مأذنه جنوب شرقی در بازسازی اول دوره قایتبای 77 ذراع(38/35متر) ارتفاع یافت. اما پس از حریق دوم و بازسازی مجدد ارتفاع آن به 100 ذراع(بیش از 50 متر) رسید. اما در این دوره نیز گنبد بالای مقبره نبوی و مأذنه جنوب شرقی دچار فرسودگی شد. بنابراین مأذنه تخریب و پی آن با بازالت ریخته شد، این همان مأذنه فعلی است. ارتفاع آن این بار به 120 ذراع(59/76متر) رسید.گنبد نیز منهدم و دوباره ساخته شد. این اعمال در در سال 92-891ه.ق انجام شد. ناظر این اقدامات شاهین جمالی بود.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref>


برای مأذنه رئیسیه، در دیوار غربی دری قرار داده شد. این در قبل از آن در دیوار شمالی قرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=86 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
برای مأذنه رئیسیه، در دیوار غربی دری قرار داده شد. این در قبل از آن در دیوار شمالی قرار داشت.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>  


===اصلاحات پایانی===
====توصیف مناره====
 
در مأذنه قایتبای، مظاهر معماری مملوکی بحری و جرکسی و نیز بخشی از شاخصه‌های معماری ایوبی قابل مشاهده‌است.


در 19 صفر 898ه.ق صاعقه‌ای به مسجد اصابت کرد و میزان خسارت اندک بود. سلطان قایتبای نیز در ربیع الثانی 898ه.ق امر به مرمت خرابی‌ها داد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=86 المدینه المنوره، ص 86]</ref>
مأذنه از چهار طبقه تشکیل شده، طبقه زیرین دارای قطع مربع و مرتفع است که به سه ردیف مقرنس ختم می‌شود و بالای آن شرفه‌ای وجود دارد.


==جستارهای وابسته==
در قسمت زیرین چهار شرفه کوچک قراردارد که واقع بر مقرنس‌هاست. مأذنه دارای درهایی است که طاق آن‌ها مانند طاق پنجره‌های مأذنه‌های مملوکی است. این پنجره‌ها از خارج در طاق‌نماهایی با طاق مثلث شکل قراردارد که دور این طاق‌نماها را «جِفت» متقاطعی فراگرفته است که در بالای طاق به شکل دایره درآمده و سپس در اطراف بدنه مأذنه ادامه دارد.<ref>مدینه منوره، ص 107</ref>


* [[مسجد النبی|مسجدالنبی]]
طبقه دوم هشت ضلعی و کم ارتفاع است. در وسط با جناغی‌های به رنگ سفید و سرخ مزین شده بود.
* [[بازسازی مسجدالنبی]]
* [[محراب‌های مسجدالنبی]]
* [[محراب پیامبر]]
* [[محراب عثمانی]]
* [[گنبد مسجدالنبی]]
* [[بازسازی مسجدالنبی]]
* [[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک برجی)]]
* [[آتش‌سوزی دوم در مسجدالنبی]]


==پانویس==
این جزء به سه ردیف مقرنس که بالای آن شرفه قراردارد ختم می‌شود.
{{پانویس}}


==منابع==
طبقه سوم، بالای جزء مذکور، قرارداشت. این طبقه با مقطع دایره‌ای بود که نسبت به طبقه دوم ارتفاع کمتری داشت. این طبقه نیزبه سه ردیف مقرنس متنهی می‌شد که حامل شرفه آخر بود.
{{منابع}}


*'''المسجد النبوی عبرالتاریخ'''، محمدالسید الوکیل، جده، دارالمجتمع للنشر و التوزیع، 1406ه.ق
مأذنه به سپری منتهی می‌شود که بالای آن کلاه خودی قراردارد و بر سر آن فانوسی واقع شده است.<ref>مدینه منوره، ص 108</ref> کلاه خود بالای سپر از مشخصات معماری ایوبی است.<ref>مدینه منوره، ص 109</ref>


* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
اصول این نوع معماری در مأذنه مصری دیده می‌شود. جزء زیرین مربع و بالاتر از سقف مسجد است.<ref>مدینه منوره، ص 108</ref>


===اصلاحات پایانی===


* '''عماره المسجد النبوی منذ انشائه حتی نهایه العصر المملوکی'''، محمد هزاع الشهری، قاهره، مکتبه القاهره للکتاب، 2001
در 19 صفر 898ه.ق صاعقه‌ای به مسجد اصابت کرد و میزان خسارت اندک بود. سلطان قایتبای نیز در ربیع الثانی 898ه.ق امر به مرمت خرابی‌ها داد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref>


* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م


* '''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی'''،علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، ج2، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ه.ق -2001


[[رده:بازسازی مسجدالنبی]]
==پانویس==
{{پانویس}}
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/بازسازی_مسجدالنبی_(قایتبای)»