در حال ویرایش بحث:استقبال حاجی (بخش)

== آداب استقبال در ایران ==
استقبال از حاجی پیشینه‌ای به درازای حج‌گزاری دارد.<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۴۵؛ وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۴۴۶-۴۴۷.</ref> در دوران گذشته، سختی راه و طولانی بودن سفر حج، بر اشتیاق مردم برای دوباره دیدن حاجی می‌افزود. در میان مسلمانان بسیاری از آیین‌های استقبال مشترک هستند؛ اما به فراخور فرهنگ و آداب ملل مختلف، تفاوت‌هایی نیز دارند.

یکی از آداب پیشواز، بیرون رفتن از شهر یا روستا است. استقبال‌کنندگان در فاصله چند صد متری تا چند کیلومتری محل سکونت حاجی، به تناسب شأن و جایگاه اجتماعی او، رسیدنش را انتظار می‌کشند. ضرب المثل فارسی «مشک خالی پرهیز آب؟» از رسمی کهن در استقبال از حاجیان حکایت دارد.<ref>شرح زندگانی من، عبدالله مستوفی، ج۳، ص۵۸۱؛ مجموعه مقالات، ج۲، ص۱۱۰۲.</ref> در این مراسم، اقوام و آشنایانی که می‌خواهند به حاجی ارادت ورزند، هنگام ورود او با مشک‌های آب که تا مکان استقبال حاجی حمل کرده‌اند، فریاد می‌زنند: «پرهیز آب». یعنی: مراقب باشید که با آب خیس نشوید. شمار حاملان مشک‌ها و مسافتی که پیش پای حاجی آب‌پاشی می‌شود، بیانگر میزان احترام و تکریم او است.

در مناطق گوناگون ایران، اقوام و آشنایان نزدیک در ایستگاه‌های پرواز به استقبال حاجی رفته، گاه مسافت‌های طولانی را برای رسیدن به فرودگاه می‌پیمایند. در برخی مناطق، چند روز پیش از بازگشت حاجی، شماری از نزدیکان او به تهران آمده، پس از دیدار با حاجی، یکی از جوانان همراه نشانه‌ای همچون عرقچین یا عمامه او، زودتر به شهر بازمی‌گردد و خبر بازگشت و سلامت وی را به خانواده او می‌دهد و پاداش می‌گیرد.<ref>مجموعه مقالات، ج۲، ص۱۰۸۴.</ref> 

===چاووش‌خوانی===
چاووش‌خوانی از دیگر آداب استقبال از حاجیان و زائران است. چاووش‌خوانان نقشی ویژه و خاطره‌انگیز دارند. آن‌ها اشعاری در تهییج مردم به سفرهای زیارتی و فراهم کردن اسباب و لوازم سفر می‌خوانند. از این سروده‌ها می‌توان نوع وسایل سفر حاجیان را دریافت. آنان در پیشواز حاجیان، از جانب زائران، اشعاری برای استقبالکنندگان می‌خوانند که از بازگشت ایشان به وطن و نیابتشان از مردم در زیارت، حکایت دارد. از جمله می‌توان به این نمونه‌ها اشاره کرد:

آمدند از راه حج و رویشان دارد شرف

از طواف کعبه و پیغمبر و شاه نجف


حاجیان از حرم امن خدا آمده‌اند

شادمان در وطن از سعی و صفا آمده‌اند

شکر بسیار خدا را که به ایران عزیز

حاجیان از حرم امن خدا آمده‌اند



معمولاً در میان هر دوبیتی که خوانده می‌شود، همراهان اشعاری از این‌گونه می‌خوانند و با صدای بلند صلوات می‌فرستند:<ref>مجموعه مقالات، ج۲، ص۱۰۸۲-۱۰۹۶.</ref>

نشود ناطقه‌ای لال به هنگام ممات

آن زبانی که فرستد به محمد صلوات

نشود خسته و درمانده و هم بی‌حرکات 

آن زبانی که فرستد به محمد صلوات

===عطرافشانی===
عطرافشانی با عود و عنبر و اسپند، آب‌پاشی کوچه‌ها، قرائت قرآن، نصب پارچه‌نوشته‌هایی با مضمون آرزوی قبولی حج و خوشامدگویی از جانب اعضای خانواده و دوستان و آشنایان، از آدابی هستند که کم و بیش در همه جا انجام می‌شود. در بعضی از شهرها نخل‌ها یا کوچه‌ها را با شاخ و برگ درختان تزیین می‌کنند یا داربست‌های چوبی در کوچه و خیابان نصب می‌نمایند که طاق نصرت خوانده می‌شوند و معمولاً با قالی و گل و آیینه و قرآن زینت می‌یابند.

قربانی کردن گوسفند و گاو و شتر به شکرانه بازگشت حاجی و هم‌هنگام با پیشواز او در مناطق گوناگون ایران رواج دارد. در مناطقی از آذربایجان، به نشانه شادمانی، گوسفندان آماده ذبح را با حنا تزیین می‌کنند.