در حال ویرایش بحرین (بخش)

==تاریخ سیاسی==

پیش از [[اسلام]]، بحرین جزئی از قلمرو [[امپراتوری ایران]] (فارس) بود<ref>فتوح البلدان، ص85؛ معجم البلدان، ج1، ص444.</ref>و رئیس عرب این منطقه را ایرانیان انتخاب می‌کردند.<ref>الرده، ص148؛ الفتوح، ج1، ص38.</ref>جمعیت بحرین ترکیبی از عرب مانند قبایل [[عبدالقیس]]، [[بکر بن وائل]] و [[تمیم]] از زیر مجموعه‌های عرب شمالی و ایرانیان بود و در میان ایشان افزون بر آیین پرستش اسب، دین‌‏های [[یهود]]، [[مجوس]] (زرتشتی) و [[مسیحیت]] رواج داشت.<ref>فتوح البلدان، ص85؛ تاریخ یعقوبی، ج1، ص202.</ref>
[[پرونده:عکس-نامه-پیامبر-به-منذر-بن-ساوی-پادشاه-بحرین-300x227.jpg|بندانگشتی|نامه پیامبر(ص) به پادشاه بحرین منذر بن ساوی]]
===دوران پیامبر===
[[پیامبر(ص)]] به‌سال هشتم ق. پیش از [[فتح مکه]]، [[علاء بن عبدالله حضرمی]] را با نامه‌‏ای نزد [[منذر بن ساوی تمیمی]] فرستاد که از سوی ایرانیان بر بحرین حکومت داشت و مردم آن سرزمین را به پذیرش [[اسلام]] یا پرداخت [[جزیه]] فراخواند. با مسلمان شدن منذر، اُسیبَخت/ سیبخت، ‌مرزبان ایرانی هجر، ‌و عرب‌های ساکن در بحرین و نیز برخی مردم غیرعرب، اسلام آوردند و [[اهل کتاب]] آن دیار با پذیرفتن جزیه با علاء حضرمی سازش کردند<ref>انساب الاشراف، ج12، ص55-56؛ فتوح البلدان، ص85.</ref>و رسول خدا منذر را در پادشاهی بحرین باقی نهاد.<ref>نک: السیرة النبویه، ج2، ص576؛ الطبقات، ج1، ص211؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص122.</ref>شماری از پژوهشگران از تبادل نامه‌های متعدد میان بحرینی‌های هجر و دیگر مناطق بحرین با پیامبر(ص) یاد کرده و به گردآوری آن‌ها پرداخته‏‌اند.<ref>مجموعة الوثائق السیاسیه، ص150-159؛ مکاتیب الرسول، ج2، ص379-383.</ref>نیز منابع از کار‌گزاری علاء و [[ابان بن سعید اموی]] به‌عنوان کار‌گزاران پیامبر بر بحرین یاد کرده‌اند.<ref>الطبقات، ج1، ص216؛ ج4، ص267؛ انساب الاشراف، ج2، ص190؛ ‌ فتوح البلدان، ص88.</ref>با رحلت پیامبر(ص) گروه‌‏هایی از بحرینی‌ها همانند بکر بن وائل [[مرتد]] شدند؛ اما عبدالقیسی‌ها بر مسلمانی خود پابرجا ماندند.<ref>الرده، ص147-148؛ الفتوح، ج1، ص37-38؛ المنتظم، ج4، ص83.</ref>

===دوران امویان و عباسیان===
بر پایه ‌گزارش‌هایی، بحرین و عمان در دوران [[امویان]] (حک: 41-132ق.) زیر نظر والیان [[حجاز]] بودند.<ref>حجاز در صدر اسلام، ص240.</ref>در این دوره، بحرین مدتی از پایگاه‌های [[خوارج]] شد. اما به‌تدریج آنان به مناطق شرقی و دورتر قلمرو اسلامی همانند کرمان و سیستان عقب رانده شدند. در دوران [[عباسیان]] (حک: 132-656ق.) بحرین حدود دو سده از پایگاه‌های [[قرامطه]] بود. شاید از این رو است که [[اصطخری]] آن سرزمین را «دیار القرامطه» نامیده است.<ref>المسالک و الممالک، اصطخری، ص23.</ref>آنان شاخه‌ای از [[اسماعیلیان]] بودند که در پی اختلاف با عبیدالله مهدی، خلیفه فاطمی برای رهبری اسماعیلیان، از آن‌ها جدا شدند.<ref>نهایة الارب، ج25، ص227-228؛ اتعاظ الحنفاء، ج1، ص167.</ref>

[[ابوسعید جنابی]] و در پی او ابوطاهر قرمطی از جمله حاکمان قرمطی بحرین بودند.<ref>اخبار القرامطه، ص400-401؛ نهایة الارب، ج25، ص235-236؛ نهایة الارب، ج25، ص296؛ سیاست‌نامه، ص279.</ref>قرمطیان از سال 294ق. به کاروان‌های حاجیان هجوم بردند<ref>تاریخ طبری، ج11، ص22؛ تاریخ الاسلام، ج22، ص16؛ الکامل، ج6، ص432.</ref>و به غارت کاروان‌های حج پرداختند.<ref>اخبارالقرامطه، ص31-54؛ القرامطه، ص405-406.</ref>ابوطاهر از خلیفه عباسی خواست که بصره و اهواز را به او [[اقطاع]] دهد تا از غارت کاروان‌های حج دست بردارد؛ اما خلیفه نپذیرفت.<ref>القرامطه، ص406.</ref>سرانجام به سال 327ق. با میانجیگری [[عمر بن یحیی علوی|ابوعلی عمر بن یحیی علوی]]، نقیب [[علویان]]، در ازای پرداخت مبالغی از سوی خلافت عباسی و نیز دریافت مالیات از حاجیان از جانب قرمطیان بحرین، دیگر بار [[سفر حج]] ممکن شد.<ref>المنتظم، ج13، ص378؛ تاریخ الاسلام، ج24، ص53، 55؛ تاریخ مکه، ص226.</ref>

===یورش قرمطیان بحرین به مکه===
از دیگر کارهای ناپسند قرمطیان بحرین، یورش به [[مکه]] و کندن [[حجرالاسود]] و انتقال آن به احساء، از شهرهای بحرین، با هدف از میان بردن [[حرمت کعبه]] بود.<ref>سیاست‏نامه، ص280.</ref>آنان گمان می‌کردندکه با این کار، در بحرین نیز همانند مکه [[مراسم حج]] برپا می‌شود و هدف آنان برآورده می‌گردد.<ref>سفرنامه ناصر خسرو، ص144.</ref>حاکم مکه با تعقیب قرمطیان کوشید تا آنان را متقاعد کند که در برابر دریافت همه اموال مکیان، حجرالاسود را به‌جای خود برگردانند؛ اما توفیق نیافت و در نبرد با قرمطیان به قتل رسید.<ref>الکامل، ج7، ص54؛ البدایة و النهایه، ج11، ص161.</ref>سرانجام آنان در پی تهدید [[فاطمیان]] و با میانجیگری برخی، حجرالاسود را پس از 22 سال به مکه برگرداندند.<ref>الکامل، ج7، ص234.</ref>

===دولت‌های شیعی===
بحرین در سده‌های پسین و در پی نابودی قرمطیان، شاهد روی کار آمدن چند دولت شیعی مذهب بود. سلسله عیونی منتسب به عبدالقیس (حک: 466-642ق.)، [[بنی‌العصفور]]<ref>اطلس شیعه، ص425.</ref> (حک: 620-700ق.)، و [[بنی‌جروان]] (حک: 705ق.) از آن شمار هستند.<ref>الدرر الکامنه، ج1، ص83؛ اخبار القرامطه، ص56.</ref>[[آل جبر]] نیز از خاندانی بودند که در سده نهم ق. بر این سرزمین حکومت کردند. حکومت آنان به دست [[عثمانی]] از میان رفت. ترکان از سال 962 تا 1080ق. بر بحرین چیره شدند.<ref>اطلس شیعه، ص425.</ref>نیز [[صفویان]] (حک: 907-1135ق.) در دوران شاه عباس اول، با اخراج پرتغالی‌ها (1062م.) از جزایر خلیج فارس، بر بخشی بزرگ از بحرین چیره شدند.<ref>اطلس شیعه، ص426؛ تاریخ اجتماعی ایران، ج2، ص418؛ دانشنامه تاریخ، ج2، ص227.</ref>

با ضعیف شدن حکومت عثمانی، دولت شیعی [[بنی‌خالد]] در بحرین بر کار آمد و با توسعه‌طلبی [[آل سعود]] به‌رویارویی پرداخت. به سال 1331ق. بحرین زیر سیطره [[عبدالعزیز]]، بنیان‌‌گذار دولت سعودی، درآمد. آل سعود و [[وهابیان]] در دوره اول حکومت‌شان، برای نابودی کامل [[امامیه]] که از هنگام نابودی قرمطیان در این منطقه غلبه یافته بودند، بسیار کوشیدند. اما با حمله عثمانی‌ها به نجد و شکست سعودی‌ها، شیعیان فرصت تجدید مدارس و مکان‌های مذهبی خود را یافتند و از قطیف، احساء و برخی مناطق دیگر بحرین، دانشوران بسیار برخاستند.<ref>اطلس شیعه، ص425-426.</ref>حضور برخی از خاندان سادات همانند آل حاجی و آل سید خلیفه و آل جمازی (از بازماندگان [[امام کاظم(ع)]]) در گرایش مردم بحرین به [[تشیع]]، نقشی چشمگیر داشته است.<ref>اطلس شیعه، ص431.</ref>

حضور شیعه در بحرین، به سده اول ق. بازمی‌گردد. سکونت قبایلی همانند عبدالقیس که همیشه به تشیع شهرت داشتند، در تشیع بحرینی‌ها نقشی برجسته داشت. این قبیله در [[نبرد جمل]] (36ق.) [[امام علی(ع)]] را همراهی کردند.<ref>الجمل، ص158؛ الغارات، ج2، ص784.</ref>وجود مزار [[صعصعة بن صوحان عبدی]]، از [[صحابه]] و یاران مخلص امام علی(ع) در بحرین که بحرینی‌ها به زیارت وی می‌روند و نیز مزار [[رشید هجری]]، از دیگر صحابه ویژه آن امام، و همچنین پیشینه حکومت‌های دیرپای شیعی در این سرزمین، مؤید تشیع مردم آن است.<ref>اطلس شیعه، ص435.</ref>این سرزمین از دیرباز از مراکز مهم شیعی بوده و دانشوران شیعه بسیار از آن برخاسته‌اند.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج11، ص415.</ref>[[عبدالله بن علی بحرانی|شیخ عبدالله بن علی البحرانی]]<ref>الذریعه، ج18، ص107؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج2، ص162.</ref> (درگذشت 1148ق.)، [[احمد بن عبدالله بحرانی|شیخ احمد]] بن [[عبدالله بن متوج بحرانی]]<ref>امل الآمل، ج2، ص16؛ اعیان الشیعه، ج3، ص13.</ref> (درگذشت 820ق.)، [[احمد بن علی بحرانی|شیخ کمال‌الدین ابوجعفر احمد بن علی بحرانی]]، <ref>اعیان الشیعه، ج3، ص43.</ref> و [[ابن میثم بحرانی]] (درگذشت 679ق.) شارح نهج‌البلاغه از آن جمله هستند.<ref>اعیان الشیعه، ج1، ص136.</ref>
[[پرونده:930325-bahrain-02.JPG|بندانگشتی|شهرهای بحرین]]