در حال ویرایش برائت از مشرکان (بخش)

==برائت از مشرکان و حج==

در دیدگاه طرفداران برائت از مشرکان، با توجه به عدم اختصاص برائت از دشمنان خدا به مکان و زمانی خاص، حرم و ایام حج با توجه به همایش بزرگ مسلمانان، مناسب‌ترین موقعیت برای ابراز برائت از مستکبران به شمار می‌آید.<ref>میقات حج، ش30، ص216-228، «برائت از مشرکین از دیدگاه امام خمینی. </ref>

تعابیر قرآنی {{قلم رنگ|سبز|(قِیَامًا لِلنَّاسِ)}} (سوره مائده، 97)؛  {{قلم رنگ|سبز|(مثابةً للناسِ و اَمْناً)}} (سوره بقره، 125)؛  {{قلم رنگ|سبز|(وُضِعَ للناس)}} ([[سوره آل‌عمران]]، 96)؛  {{قلم رنگ|سبز|(مُبَارَکًا وَهُدًی لِلْعَالَمِینَ)}} (سوره آل‌عمران، 96) را که به ماهیت و نقش اجتماعی حج و [[خانه خدا]] اشاره می‌کند، <ref>المیزان، ج14، ص369.</ref>  می‌توان با توجه به تغییر مصداق‌های آن و به تناسب احوال جوامع اسلامی و نیازهای روز، بر برائت از مشرکان به منزله یکی از نمودهای کارکرد اجتماعی حج تطبیق کرد. نیز تعابیر روایی مانند جهاد ضعیفان و قلمداد شدن حج از عوامل تقویت [[دین]]<ref>نک: التهذیب، ج5، ص22.</ref> را می‌توان اشاره به بُعد سیاسی حج و موضوع برائت از مشرکان دانست.

===سیره پیامبر(ص)===

برائت از شرک و نمودهای آن در مسیر هدف کلی [[توحید]]، گذشته از مبانی قرآنی، میان [[پیامبران]] گذشته به ویژه ابراهیم(ع) پیشینه داشته و در روزگار پیامبر(ص) نیز در مناسکی همچون [[رمی جمرات]] ادامه یافته است.<ref>نک: علل الشرائع، باب177، ص437.</ref> از این‌رو، پیامبر اسلام(ص) در دوره مکه از فرصت حج برای گسترش [[اسلام]] و طرد [[شرک]] بهره می‌گرفتند.<ref>نک: الطبقات، ج8، ص7؛ فتح الباری، ج1، ص60.</ref>

آیه 3 سوره توبه، برائت را به ویژه در[[ایام حج]] و سرزمین حرم مورد تاکید قرار داده است. در گزارش‌های دیگر آمده که [[رسول خدا(ص)]] در مواردی همچون خطبه‌های [[منا]] و [[عرفه]] و نیز [[غدیر خم]] در «[[حجة الوداع]]» با تاکید بر ابعاد سیاسی حج، به ابراز برائت از مشرکان پرداخت.<ref>نک: السیرة النبویه، ج4، ص1022-1025؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص102-109.</ref>

===سیره امامان(ع)===

در پی رحلت ایشان نیز اعلان و اظهار برائت از دشمنان خدا در حج ادامه یافت و دامنه آن به برائت و بیزاری از حاکمان ظالم گسترش یافت. از این‌رو، [[امامان شیعه]] بارها در همایش [[مسلمانان]] در حج، همراه معرفی مستکبران و حاکمان جور، مردم را به دوری و بیزاری از آن‌ها فرا‌ می‌خواندند.

'''امام حسین:''' [[امام حسین(ع)]] با بهره‌گیری از فرصت حج، در جمع [[صحابه]] و [[تابعان]] به افشاگری درباره [[معاویه]] و کوشش‌های نادرست او پرداخت<ref>کتاب سلیم بن قیس، ص787؛ الاحتجاج، ج2، ص18-19؛ بحار الانوار، ج33، ص181-182.</ref> و مسلمانان را از او پرهیز داد.<ref>نک: الاحتجاج، ج2، ص18-19.</ref>

به سال 60ق. نیز هنگامی که ایشان در پی خودداری از بیعت با [[یزید]] از [[مدینه]] بیرون آمد، با انتخاب مکه، مخالفت خویش با یزید و خلافت او را در ایام حج به آگاهی مسلمانان رساند.<ref>سیره پیشوایان، ج9، ص11؛ زندگانی چهارده معصوم، ج7، ص38.</ref>

'''امام سجاد''': [[امام سجاد(ع)]] در کنار [[کعبه]] به [[هشام بن عبدالملک]] که طاغوت آن روزگار بود، بی‌اعتنایی کرد و سخنانی گفت<ref>نک: المناقب، ج3، ص306-307.</ref> که نشان‌دهنده اعتراض به وی و بیزاری از او بود.

'''سیره امامان دیگر''': بر پایه گزارش‌هایی، امامان [[امام باقر|باقر]]<ref>میقات حج، سال1، ش4، ص11، «بهره گیری از ابعاد سیاسی حج. </ref>و [[امام صادق|صادق]]<ref>مناقب اهل البیت، ص268.</ref> و [[امام کاظم|کاظم]] <ref>المناقب، ج3، ص427-429.</ref> با بهره‌گیری از فرصت حج به گونه‌ای اعتراض خود را به حکومت‌های ظالمانه دوران خویش ابراز کردند.

===دیدگاه مخالفان برائت===

در برابر، برخی به دلایل زیر با برگزاری مراسم برائت از مشرکان مخالفت کرده‌اند:

*ا. برائت از مشرکان به روزگار پیامبر(ص) اختصاص داشته است و در این دوران مصداق ندارد.
*ب. این مراسم از مصداق‌های [[جدال در حج]] به شمار می‌رود که در آیه {{قلم رنگ|سبز|(وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ)}} (سوره بقره، 197) از آن نهی شده است.<ref>مبانی دینی و سیاسی برائت از مشرکین، ص162؛ البرائة من المشرکین، ص232-251.</ref>
*ج. سیره پیامبر(ص) در مراسم حج جز تلبیه و نیایش نبوده است.
*د. شعار دادن بر ضد دشمنان و فریاد زدن با اهداف حج سازگار نیست و معصیت به شمار می‌رود.<ref>البرائة من المشرکین، ص232-251.</ref>

در پاسخ به این اشکالات، می‌توان گفت: افزون بر این که اعلان بیزاری از مشرکان و مفسدان، در قرآن و سیره پیامبر(ص) و [[امامان معصوم]]، ریشه دارد، عمومیت برائت در قرآن و سنت، مانع از تخصیص آن به دوره تاریخی مشخص است و برای پیشگیری از بازگشت [[کفر]] و شرک در شکل‌های گوناگون آن و نیز حفظ [[وحدت]] و یکپارچگی مسلمانان باید برائت متناسب با هر روزگار ادامه یابد.<ref>در راه برپایی حج ابراهیمی، ص166.</ref>

همچنین مفهوم برائت با جدال به معنای ستیز با طرف مقابل و دفع او با دلیل یا شبه دلیل، <ref>الکلیات، ص353، «جدل. </ref>از نظر مصداق و احکام متفاوت است.
شماری از منابع روایی<ref>الکافی، ج4، ص338؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص328؛ البرهان، ج1، ص427.</ref> و تفسیری<ref>تفسیر ابن ابی حاتم، ج1، ص348-349؛ التبیان، ج2، ص164؛ تفسیر ابن کثیر، ج1، ص407.</ref> نیز جدال ممنوع را به گونه‌هایی دیگر تفسیر کرده‌اند که هیچ یک شامل برائت از مشرکان نمی‌شود.

===گسترش دامنه برائت===

برخی برآنند که گرچه پیمان‌شکنی و دشمنی مشرکان با مسلمانان و برائت از مشرکان مکه و [[حجاز]] در آغاز اسلام به [[شبه جزیره]] محدود می‌شد، با گسترش اسلام و فراگیر شدن ستم و دشمنی‌های مستکبران در برابر مسلمانان سراسر جهان، برائت از آنان نیز از لحاظ زمان و مکان گسترش می‌یابد.<ref>حج27، ص85؛ میقات حج، ش25، ص35، 38-40، «مبانی دینی برائت از مشرکین. </ref>