در حال ویرایش برائت از مشرکان (بخش)

==آیه برائت==
در [[قرآن]] و [[سنت پیامبر]](ص) <ref>الکافی، ج2، ص125.</ref> دشمنی با دشمنان خدا و [[مسلمانان]]، همواره کنار دوستی با دوستان او آمده است.
بیشترین توجه قرآن به موضوع برائت، به ابلاغ [[آیات برائت]] از مشرکان در روزگار [[پیامبر اسلام(ص)]] در [[موسم حج]] سال نهم ق. مربوط می‌شود.<ref>الکشاف، ج2، ص242-245؛ جوامع الجامع، ج2، ص36.</ref>

در این سال که جنگ‌های مسلمانان با [[کافران]] و دشمنان به پایان رسیده بود و مردم مناطق [[طائف]]، [[حجاز]]، [[تهامه]]، [[نجد]] و بسیاری از قبائل جنوب [[شبه جزیره|جزیره العرب]] به اسلام گرویده بودند. در چنین شرایطی نزول آیات آغازین [[سوره توبه]]،افزون بر روشن کردن شالوده معنوی دولت اسلامی و بیان ایده و عقیده توحیدی آن و رویارویی با کسانی که به ستیز با این رویکرد برمی‌خاستند، <ref>حیاة محمد، ص296-297؛ ابعاد سیاسی و اجتماعی حج، ص106-107.</ref> تاکیدی بود بر [[وحدت]] و یکپارچگی مسلمانان و پاسداری از تازه مسلمانان در برابر تبلیغات [[مشرکان]] و ستمگران.

پیمان‌شکنی‌های گوناگون مشرکان از دیگر عوامل نزول آیات برائت بود. پیامبر(ص) پیش از [[فتح مکه]] به ویژه [[غزوه تبوک]]، با شماری از قبایل عرب از جمله [[بنی‌مدلج]]، <ref>السیرة النبویه، ج2، ص434؛ الطبقات، ج2، ص7؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص66.</ref>  [[بنی‌نضیر]]، [[بنی‌قریظه]]، [[بنی‌قینقاع]]، <ref>اعلام الوری، ج1، ص157-158؛ امتاع الاسماع، ج1، ص69؛ نک: انساب الاشراف، ج1، ص371؛ المغازی، ج1، ص176.</ref>  [[بنی‌عادیاء]]، <ref>فتوح البلدان، ص44؛ معجم البلدان، ج2، ص67.</ref>  [[ایله]]<ref>فتوح البلدان، ص67.</ref> و نیز طایفه‌های [[خزاعه]]، <ref>انساب الاشراف، ج1، ص79-80؛ المغازی، ج2، ص781-782؛ تفسیر فرات کوفی، ص162.</ref> [[قریش]]<ref>الطبقات، ج2، ص74؛ انساب الاشراف، ج1، ص439-440؛ السنن الکبری، ج9، ص232-233؛ السیرة النبویه، ج4، ص851-852.</ref> و [[مسیحیان نجران]]<ref>الطبقات، ج1، ص219-220؛ فتوح البلدان، ص72-73.</ref> پیمان‌های صلح و ترک نبرد بست؛ اما بسیاری از آنان پیمان خویش را نقض کردند. افزون بر این، منافقانی از جمله [[جدّ بن قیس]]<ref>السیرة النبویه، ج4، ص944.</ref> و قبایلی چون [[مزینه]]، <ref>الطبقات، ج1، ص222.</ref>  [[جهینه]]، <ref>الکامل، ج6، ص46؛ اسد الغابه، ج1، ص217.</ref>  [[اشجع]]، <ref>الطبقات، ج1، ص234.</ref>  [[غفار]]<ref>اسد الغابه، ج2، ص118.</ref> و [[اسلم]]<ref>المغازی، ج3، ص1075.</ref> که در جامعه اسلامی می‌زیستند و متعهد به اطاعت از پیامبر(ص) بودند، در [[نبرد تبوک]] از همراهی مسلمانان سر باز زدند و برای نرفتن به نبرد عذر آوردند و با یاری نرساندن به لشکر مسلمانان، پیمان خویش درباره کمک به رسول خدا در برابر دشمنان و کافران را نقض کردند.<ref>التفسیر الکبیر، ج15، ص523؛ جامع البیان، ج10، ص77؛ زاد المسیر، ج3، ص301-302؛ بحارالانوار، ج21، ص205.</ref>

===نزول آیه برائت===

پیش از سال نهم ق. در موارد گوناگون، خداوند مسلمانان را از گرایش و اعتماد به مشرکان، [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] و بستن پیمان همکاری با آنان پرهیز داده و در آیات گوناگون قرآن کریم، بر ضرورت روی‌گردانی از مشرکان و بیان سرنوشت شوم آن‌ها تاکید نموده بود (برای نمونه: [[سوره انعام]]، 106؛ [[سوره توبه]]، 5؛ [[سوره قصص]]، 87؛ [[سوره فتح]]، 6؛ [[سوره بینه]]، 6).

با این حال، وضعیت سیاسی و اجتماعی [[شبه جزیره]] و ارتباط مسلمانان و مشرکان در پی فتح مکه چنان گشت که اعلان برائت از سوی پیامبر(ص) امری ناگزیر و ضروری به شمار آمد تا از اعتماد بیجای مسلمانان به مشرکان و کافران پیمان‌شکن پیشگیری شود و زمینه گسترش و پایداری اسلام فراهم آید.

بر اثر عوامل یاد شده، در [[ذی‌حجه]] سال نهم ق. که [[سال برائت]] نامیده شد، در پی پایان یافتن نبرد تبوک<ref>الطبقات، ج2، ص125-128؛ زاد المسیر، ج3، ص314.</ref> و به گفته برخی، در اول [[شوال]] همان سال، آیات آغازین سوره توبه نازل شد: {{قلم رنگ|سبز|(بَرَاءَةٌ مِنَ اللهِ وَرَسُولِهِ اِلَیالَّذِینَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُـشْرکِینَ... اَنَّ اللهَ بَرِیءٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ وَرَسُولُهُ...)}}  (سوره توبه، 1-3)<ref>التفسیر الکبیر، ج15، ص524.</ref> و برائت از مشرکان پیمان‌شکن را اعلام نمود.

===مامور رساندن آیات برائت===

بر پایه گزارش منابع، در پی نزول آیات یاد شده، پیامبر(ص) آیات برائت را به [[ابوبکر]] سپرد تا به مکه برود و بر حاجیان بخواند؛ اما دیری نگذشت که [[جبرئیل]] نازل شد و دستور داد آیات یاد شده را تنها خود پیامبر یا فردی از اهل وی ابلاغ کند. از این‌رو، [[علی(ع)]] آیات را در [[ذوالحلیفه]] از ابوبکر گرفت<ref>نک: تفسیر عیاشی، ج2، ص73-74؛ مجمع البیان، ج5، ص6؛ تفسیر قرطبی، ج8، ص67-68.</ref> و در روز [[حج اکبر]] (10 ذی‌حجه) برای مردم خواند.<ref>جامع البیان، ج10، ص85-86؛ مجمع البیان، ج5، ص7.</ref>

===دستورات ابلاغیه برائت===

بر پایه ابلاغیه برائت، ورود مشرکان به [[مسجدالحرام]] و حج گزاردن آنان ممنوع شد. نیز [[طواف با بدن برهنه]] که از بدعت‌های ناپسند شماری از قبایل عرب و قریش بود، <ref>سیره ابن اسحق، ج2، ص75؛ السیرة النبویه، ج1، ص130-131؛ الروض الانف، ج1، ص249-250.</ref> ممنوع گشت.
به آنان که با پیامبر(ص) پیمانی نداشتند، چهار ماه مهلت داده شد<ref>البدایة و النهایه، ج5، ص44-45؛ مجمع البیان، ج5، ص7.</ref> تا یا [[اسلام]] بیاورند و یا از [[سرزمین وحی]] بیرون روند.<ref>نک: معانی القرآن، ج1، ص420؛ البدایة و النهایه، ج5، ص44-45؛ جوامع الجامع، ج2، ص37-38.</ref>