در حال ویرایش برمکیان (بخش)

==شخصیت‌های برجسته خاندان==

خاندان برمکیان دارای شخصیت‌های برجسته‌ای بود که دارای مناصب مختلف در حکومت‌ها بودند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

===خالد بن برمک===

[[خالد بن برمک|خالد]] پسر برمک مشهور به [[ابوالبرامکه]] به سال 90ق. زاده شد.<ref>البلدان، ابن فقیه، ص618؛ تاریخ دمشق، ج16، ص8؛ وفیات الاعیان، ج1، ص332؛ الاعلام، ج2، ص295.</ref> وی مورد احترام امویان به‌ویژه فرزندان عبدالملک، هشام و [[مسلمة بن عبدالملک|مسلمه]]، بود.

'''هواداری از عباسیان''': با ورود وی به جرگه هواداران عباسیان و نشان دادن لیاقت در موارد گوناگون چون گردآوری پول برای عباسیان در دوره دعوت پنهان برای قیام عباسیان،<ref>الکامل، ج5، ص363.</ref> شرکت در سرکوب مخالفان در طوس به فرمان [[ابومسلم]] به سال130ق.،<ref>تاریخ طبری، ج7، ص389؛ تجارب الامم، ج3، ص293.</ref> مجاب کردن حکمران [[طبرستان]] به هواداری از قیام عباسیان به سال 131ق.،<ref>اخبار الدولة العباسیه، ص333.</ref> تصدی سمت خزانه‌داری، گردآوری و ثبت غنائم در پیکارهای [[قحطبة بن شبیب]] در قم و اصفهان و خراسان در همان سال<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص343؛ اخبار الدولة العباسیه، ص349.</ref> و نقش به‌سزایش در قدرت یافتن عباسیان.

'''مناصب خالد در حکومت سفاح''': [[سفاح]] نخستین خلیفه عباسی (حک: 132-136ق.) اداره امور غنائم را به خالد واگذاشت.<ref>الوزراء و الکتاب، ص59؛ الکامل، ج5، ص445.</ref> او با لیاقت و کاردانی توانست سرپرستی دیوان خراج برای گردآوری مالیات‌ها و دیوان جند برای اثبات انتساب سربازان به لشکر و پرداخت حقوق ایشان را نیز عهده‌دار شود.<ref>الوزراء و الکتاب، ص59.</ref> با وجود خودداری خالد از پذیرش عنوان وزیر و اعتقاد به بد یمن بودن آن به سبب قتل [[ابوسلمه خلال]]،<ref>الفخری، ص153.</ref> وی همه کارهای وزیر را انجام می‌داد. از‌این‌رو، برخی منابع از او با عنوان وزیر یاد کرده‌اند.<ref>الوزراء و الکتاب، ص59؛ وفیات الاعیان، ج1، ص332.</ref> 

'''وزارت خالد در حکومت منصور''': وزارت منصور (حک: 136-158ق.) نیز از جمله مناصبی بود که به سال 136ق. به خالد واگذار شد که یک سال و‌ اندی عهده‌دار آن بود تا این که [[سلیمان بن وهب موریانی|ابوایوب سلیمان بن وهب موریانی]]، نخستین وزیر منصور، به قصد دور کردن خالد از پایتخت و تصدی منصب او، پیشنهاد اعطای ولایت فارس به خالد را داد و خالد چندین سال بر [[فارس]] حکم راند.<ref>الوزراء و الکتاب، ص65.</ref> منصور همچنین حکومت [[طبرستان]] و [[موصل]] را در سال 148ق. به وی بخشید که ثروت فراوانی برایش به ارمغان آورد.<ref>البلدان، ابن فقیه، ص574، 579؛ الکامل، ج5، ص585.</ref> 

'''وفات خالد''': به سال 163ق. خالد و برادرانش سلیمان و حسن،‌ هارون را در نبرد با رومیان همراهی کردند.<ref>تاریخ طبری، ج8، ص146.</ref> سرانجام خالد که به خوش‌رفتاری و سیاست‌مداری شهرت داشت، در [[جمادی الاولی]] سال 165ق. درگذشت.<ref>وفیات الاعیان، ج1، ص332.</ref> 

===یحیی برمکی===

دومین شخص برجسته این خاندان، [[یحیی برمکی|یحیی]] بود. وی در سال آخر حکومت منصور عهده‌دار ولایت آذربایجان بود.<ref>الکامل، ج6، ص16.</ref> 
او از سوی [[مهدی عباسی]] (حک: 158-169ق.) مسؤول تربیت و تعلیم‌ [[هارون عباسی|هارون]] شد<ref>تاریخ طبری، ج8، ص140؛ وفیات الاعیان، ج6، ص221.</ref> و بعدها نقشی به‌سزا در به تخت نشاندن وی ایفا کرد.<ref>نک: تاریخ یعقوبی، ج2، ص406؛ تاریخ طبری، ج8، ص232؛ الکامل، ج6، ص99.</ref> 

'''مقتدرترین وزیر عباسی''': هارون به پاس این خدمات به سال 170ق. با بخشیدن مُهر خویش به وی، حکم او را در سراسر قلمرو حکومتش نافذ ساخت،<ref>تاریخ طبری، ج8، ص233.</ref> به گونه‌ای که امور حکومتی با تدبیر یحیی، مقتدرترین وزیر در سراسر دوره عباسیان، شکل می‌گرفت.

برپایه برخی از گزارش‌ها، وی نخستین کسی بود که در نامه‌ها عبارت «و اساله ان یصلی علی محمد عبده و رسوله» را افزود و کتابی نیز در این‌باره نوشت.<ref>الوزراء و الکتاب، ص114.</ref> آورده‌اند که وی از منصور خواست با توجه به نماز خواندن [[حضرت علی(ع)]] در ایوان مدائن، از ویران کردن آن خودداری کند.<ref>تاریخ طبری، ج7، ص651؛ الفخری، ص154؛ تاریخ ابن خلدون، ج3، ص247.</ref> 

همچنین هنگامی که‌ هارون [[فضل بن یحیی]] را مامور سرکوب شورش [[یحیی بن عبدالله علوی]] کرد، یحیی برمکی به فرزندش فضل هشدار داد که از ریختن خون فرزند رسول خدا خودداری کند و با توجه به این که برمکیان متهم به [[تشیع]] هستند، قضیه را با مصالحه فیصله دهد.<ref>تاریخ طبری، ج8، ص289؛ وفیات الاعیان، ج1، ص334؛ تاریخ حبیب السیر، ص237.</ref> خود نیز به علوی یاد شده کمک مالی کرد.<ref>الوزراء و الکتاب، ص157.</ref> 

'''شرکت در گرفتاری امام کاظم''': [[شیخ مفید]]، یحیی را به دست داشتن در گرفتاری [[امام موسی بن جعفر(ع)]] متهم می‌کند. به گفته وی، یحیی به جهت رقابت با [[محمد بن اشعث]] و با آگاهی از امامی بودن وی، از گرفتاری معیشتی [[اسماعیل بن علی]]، نواده [[امام صادق(ع)]] سوء استفاده کرد و با دادن هدایایی، وی را به بدگویی از امام نزد‌ هارون ترغیب کرد و همین به دستگیری و شهادت امام انجامید.<ref>الارشاد، ج2، ص237.</ref> 

''مسمومیت ادریس بن عبدالله'': مسمومیت و مرگ ادریس بن عبدالله، پایه‌گذار سلسله [[ادریسیان]]، نیز به یحیی نسبت داده شده است.<ref>مقاتل الطالبیین، ص407.</ref> 

===جعفر بن یحیی برمکی===

جعفر فرزند یحیی از دیگر شخصیت‌های برجسته برمکیان است که نزد‌ هارون بسیار محبوب بود. سیطره و نفوذ وی بر دستگاه خلافت نظیر نداشت.<ref>الوزراء و الکتاب، ص120-121.</ref> با توجه به این که هنگام مرگش در سال 187ق.<ref>وفیات الاعیان، ج1، ص336.</ref> و به گفته [[مسعودی]]، هنگام مرگ 45 سال داشت<ref>مروج الذهب، ج3، ص386.</ref> می‌توان گفت که زاده 143ق. بوده است.

'''مناصب و اقدامات حکومتی جعفر:''':به سال 176ق.‌ هارون ولایت بخش غربی قلمرو حکومت از شهر انبار تا شمال [[آفریقا]] را به جعفر بخشید.<ref>الوزراء و الکتاب، ص122.</ref> حکومت مصر در همان سال،<ref>الکامل، ج6، ص140.</ref> فرونشاندن اختلافات قبیله‌ای مردم [[شام]] به سال 180ق.،<ref>تاریخ طبری، ج8، ص262؛ الکامل، ج6، ص151-152.</ref> حکومت شامات و جزیره در همان سال،<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص410.</ref> فرماندهی نگهبانان ویژه خلیفه،<ref>الکامل، ج6، ص152.</ref> ریاست دیوان‌ مظالم برای رسیدگی به تخلفات کارگزاران حکومتی،<ref>الوزراء و الکتاب، ص131.</ref> تصدی خاتم برای مهر و امضای نامه‌های حکومتی و پیشگیری از جعل نامه،<ref>الوزراء و الکتاب، ص133.</ref> ریاست برید، وزارت، و نیز سپهسالاری<ref>تاریخ بیهقی، ج1، ص227.</ref> از جمله مناصب و اقدامات حکومتی وی بودند. وی یحیی بن عبدالله علوی را به سفارش پدر از زندان آزاد کرد. نیز [[عبدالله افطس علوی]] را که‌ هارون به وی سپرده بود، به قتل رساند.<ref>مقاتل الطالبیین، ص411.</ref> 

===فضل بن یحیی برمکی===

فضل، فرزند دیگر یحیی، به سال 147ق. زاده شد.<ref>وفیات الاعیان، ج4، ص36.</ref> او افزون بر داشتن جایگاه ویژه در دستگاه خلافت، از سوی‌ هارون، تربیت [[امین عباسی]] را عهده‌دار شد.<ref>وفیات الاعیان، ج4، ص28.</ref> 

'''مناصب حکومتی فضل''': به سال 176ق. ولایت بخش شرقی قلمرو عباسیان از نهروان تا ترکستان و [[آذربایجان]] و [[ارمنستان]]<ref>الوزراء و الکتاب، ص122؛ وفیات الاعیان، ج4، ص29.</ref> و به سال 178ق. حکومت خراسان نیز به او داده شد.<ref>تاریخ سنی ملوک الارض، ص170؛ وفیات الاعیان، ج4، ص29؛ الکامل، ج6، ص145.</ref> در سال 179ق. حکومت وی بر خراسان پایان یافت؛ ولی حکومت آذربایجان و ارمنستان همچنان برعهده وی بود.<ref>خلیفه و سلطان، ص90.</ref> 

'''خودداری فضل از قتل امام''': هنگامی که امام موسی بن جعفر(ع) در زندان‌ هارون بود،‌ هارون دستور قتل امام را به فضل ابلاغ کرد. فضل از انجام آن خودداری ورزید و مورد خشم‌ هارون قرار گرفت و تازیانه خورد.<ref>الارشاد، ج2، ص241؛ مقاتل الطالبیین، ص416.</ref> 

===دیگر برمکیان===

در منابع از برمکیان دیگری مانند معاویه<ref>البلدان، یعقوبی، ص46.</ref> و حسن و سلیمان فرزندان برمک،<ref>تاریخ طبری، ج8، ص146؛ البلدان، ابن فقیه، ص618-619؛ معجم البلدان، ج5، ص308.</ref> محمد فرزند خالد،<ref>تاریخ طبری، ج8، ص261.</ref> ابراهیم و موسی و محمد<ref>مروج الذهب، ج3، ص368؛ الوزراء و الکتاب، ص116.</ref> فرزندان یحیی و نوادگان برمکیان<ref>تاریخ طبری، ج8، ص437-438، 626.</ref> یاد شده است. اما به علت نقش کم‌رنگ ایشان در رویدادهای تاریخی، آگاهی‌های فراوان درباره آن‌ها ارائه نشده است.