در حال ویرایش بنگلادش (بخش)

==پیشینه حج‌گزاری==

درباره حج‌گزاری بنگلادشی‌ها و روابط و مناسبات آن‌ها با [[حرمین]]، تا پیش از آغاز دوره حاکمان مسلمان در سده سیزدهم م. آگاهی‌های معتبر در دست نیست.<ref>بنگلاپیدیا، ج10، «حج. </ref>

===شروع سفر حج===

پس از استقرار خواجه معین‌الدین چِشْتی (633ق.) عارف نامدار شبه قاره در این منطقه جنوب شرق آسیا، آشکارا از حج‌گزاری بنگالی‌ها نشان می‌توان یافت.

در آن هنگام، مردم با پای پیاده یا با الاغ و شتر به صورت کاروانی رهسپار [[حج]] می‌شدند و سفر آن‌ها ماه‌ها به درازا می‌کشید.<ref>مکه و مدینه از آن من، ص1-2؛ طرق الحج الاسیوی، ص67.</ref>

در این دوره، راه دریایی نیز به دلیل امنیت بیشتر و نزدیک‌تر بودن، برای سفر حج انتخاب می‌شد. در گزارش‌های تاریخی آمده است که حاکم داکا، شاه شجاع پسر دوم شاه جهان، به قصد حج‌گزاری راهی مکه شد و از راه دریایی به شبه جزیره عربستان رسید.<ref>بنگلاپیدیا، ج9، «شاه شجاع». </ref>

===ارسال هدایا به حرمین شریفین===

غیاث‌الدین سلطان بنگاله در 809ق. هدایا و صدقات مالی گسترده‌ای برای حرمین فرستاد و قاضیان و امامان و خطیبان حرمین را خلعت پوشاند.<ref>غایة المرام، ج2، ص277-278.</ref> برپایه گزارشی، همین سلطان در نوبتی دیگر هدایایی گرانبها برای [[حسن بن عجلان]] [[امیر مکه]] فرستاد که در آن خیمه‌ای برای سایه افکندن بر سر حاجیان نیز بود تا در صحن [[مسجدالحرام]] نصب شود.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص427.</ref>

در 813ق. گزارشی درباره فرستادن هدایا و صدقاتی از سوی غیاث‌الدین سلطان بنگاله به [[مکه]] در دست است.

===ساخت مدرسه در مکه و مدینه===

وزیر این سلطان به نام خان جهان موظف شد فردی به نام یاقوت غیاثی را مامور کند تا مدرسه‌ای در مکه نزدیک مسجدالحرام بسازد.

از این‌رو، دو خانه چسبیده به مسجد نزدیک [[باب ام‌هانی]] خریداری و ویران گشت و مدرسه‌ای دینی به نام مدرسه سلطان غیاث‌الدین ساخته شد. نیز باغ‌ها و بستان‌هایی خریداری و [[وقف]] این مدرسه شدند. در این مدرسه، بر پایه مذاهب چهارگانه اهل سنت، چهار مدرس در نوبت‌ها و جای ویژه خود، به‌تدریس معارف اسلامی و فقهی می‌پرداختند. بعدها این مدرسه به دست [[محمد بن برکات]] امیر مکه و با همکاری قاضی شافعی شهر، ویران شد.<ref>بلوغ القری، ج1، ص548.</ref>

افزون بر این، شاه بنگاله مدرسه‌ای در [[مدینه]] ساخت و برای مدینه و امیر آن سرزمین، هدایا و اموالی فرستاد که میان راه مورد دستبرد قرار گرفت.<ref>غایة المرام، ج2، ص283-285.</ref> درباره رباطی نزدیک مسجدالحرام که همین سلطان ساخته، در منابع پسین گزارشی آمده است.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص478.</ref>

در سال 832ق. جلال‌الدین محمد بن فندو، سلطان بنگال، اموال و هدایای فراوان برای مردم مکه و نیز امیر آن [[اشرف برسبای|اشرف بَرْسْبای]] فرستاد.<ref>اتحاف الوری، ج4، ص44-45.</ref> بعدها نیز همین شخص در فرستادن اموال و خیرات به مکه کوشا بود و پسرش نیز این رفتار را تداوم بخشید.<ref>اتحاف الوری، ج4، ص94-96.</ref>

===سختی تشرف به حج در قدیم===

در زمان‌های قدیم‌تر، به دلیل سختی و دوری راه، انجام حج از جانب مردم مناطق بنگال شرقی و غربی آسان نبود و حاجیانی بسیار به سرزمین وحی مشرف نمی‌شدند. کسانی که قصد تشرف به حج داشتند، به صورت گروهی و دسته‌جمعی به این سفر معنوی می‌پرداختند.

معمولاً خانواده‌ها و خانم‌ها در این‌گونه کاروان‌ها راه نمی‌یافتند، مگر این که تجهیزات لازم در این سفر پر مشقت را فراهم کرده باشند.<ref>طرق الحج الاسیوی، ص65.</ref> به احتمال بسیار، هر چهار یا پنج سال یک تن از هر منطقه این سرزمین می‌توانست به حج مشرف شود.

هرگاه مسلمانی برای [[مناسک حج]] آماده می‌شد، در طول یک یا دو ماه بستگانش برای دیدار و وداع به او سرمی‌زدند. مردم از سفر حج بیمناک بودند؛ زیرا مکه از این منطقه بسیار دور بود و حاجیان با طی مسافتی زمینی بسیار طولانی به آن‌جا می‌رسیدند.

هر فرد برای سفر حج باید ماه‌ها در سفر می‌بود و در برگشت نیز مخاطره‌هایی را به‌جان می‌خرید. بدین جهت، در این دوره بیشتر مسلمانان مستطیع نمی‌توانستند در عمر خود بیش از یک بار به حج مشرف شوند. در این میان، نور قطب العالم (درگذشت 1447/1449م) به پاس این که توانسته بود بیش از یک بار به حج مشرف شود، در تاریخ بنگلادش شهرت یافت.<ref>طرق الحج الاسیوی، ص65.</ref>

===خدمت حاکمان و امیران به حاجیان===

در کتاب تاریخ بنگال بزرگ آمده است که حاکمان بنگال و امیران آن‌ها هر سال افرادی را از مناطق گوناگون برای حج به مکه اعزام می‌نمودند. آن‌ها در [[ایام حج]] در [[حرمین]] دفاتری برقرار می‌کردند و در طول سال مدارس دینی را برای آموزش اسلام به افراد بنگالی زبان باز می‌گذاشتند. این مدارس با کمک ثروتمندان مسلمان بنگال تاسیس شده بود.<ref>تاریخ بنگال بزرگ، ص79.</ref>