در حال ویرایش بنی‌عباس (بخش)

===دوره امین و مامون===

علویان از اختلافات پیش آمده میان [[امین عباسی|امین]] و [[مامون]] استفاده نمودند و دست به کوشش‌هایی زدند. از مهم‌ترین این کوشش‌ها، قیام [[محمد بن ابراهیم طباطبا]]، به فرماندهی [[ابوالسرایا]]، در کوفه بود.

علویان با این قیام که در آغاز خلافت مامون به سال 199ق. رخ داد، همراهی کردند. این قیام حدود 10 ماه (199-200ق.) به درازا کشید و مناطقی گسترده را فرا‌گرفت. ابن طباطبا، رهبر این قیام، به‌طور ناگهانی درگذشت و ابوالسرایا به جای وی محمد بن محمد بن زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب(ع) را که هنوز در سنین کودکی بود، به رهبری برگزید. ابوالسرایا طی چند لشکرکشی عباسیان را در شهرهای کوفه، [[مداین]] و [[واسط]] شکست داد و این شهرها را تصرف کرد.

او [[حسین افطس]] را امیر مکه کرد و وی را به عنوان [[امیر الحاج]] تعیین نمود<ref>الکامل، ج6، ص305.</ref> و [[محمد بن سلیمان]] را نیز برای کارگزاری به سوی مدینه فرستاد.<ref>التاریخ الشامل، ج2، ص90.</ref> علویانی که بر [[حجاز]] و [[یمن]] حاکم بودند، پس از مرگ ابوالسرایا به سال 200ق. با [[محمد بن جعفرصادق]] معروف به دیباج بیعت کردند.

انتصاب خلیفه علوی در مکه، قدرت مامون را تهدید می‌کرد. از این‌رو، مامون برای رویارویی با او لشکری به فرماندهی [[عیسی جلودی]] به مدینه فرستاد. این لشکر از محمد بن جعفرصادق شکست خورد. در نبردی دیگر در اواخر سال 200ق. محمد بن جعفرصادق اسیر شد؛ اما پیروان او تسلیم نشدند و حجاز و یمن در تصرف علویان باقی ماند.<ref>الکامل، ج6، ص311؛ تاریخ ابن خلدون، ج3، ص305-306؛ تاریخ الاسلام، ج13، ص76، 79؛ ج14، ص347-348.</ref> 

[[پرونده:نقشه جهان در دوره امام رضا(ع).jpg|بندانگشتی|نقشه جهان در دوره امام رضا(ع)]]
====ولایت‌عهدی امام رضا====

مامون در این دوره، برای خنثا کردن کوشش علویان حجاز و تفرقه افکندن میان آنان، [[امام رضا(ع)]] را به ولایت‌عهدی برگزید و به سال 200ق. امام را از مدینه به مرو آورد. امام رضا(ع) در موافقتی که در ذیل عهدنامه نوشت، کوشش مامون را در جبران ظلم‌هایی که پیشتر بر علویان رفته بود، ستود.<ref>کشف الغمه، ج2، ص277.</ref> 

مامون دستور داد در همه شهرها، در خطبه‌ها، ولایت‌عهدی امام رضا یاد شود. از جمله در مدینه، عبدالجبار بن سعید مساحقی چنین کرد.<ref>مقاتل الطالبیین، ص564-565؛ الارشاد، ج2، ص262.</ref> 

مامون با این ترفند توفیق یافت تا قیام‌های علویان را خاموش کند. سپس به سوی بغداد حرکت کرد و به سال 203ق. در طوس امام رضا(ع) را مسموم نمود.<ref>عیون اخبار الرضا، ج2، ص236-237.</ref> البته سیاست مامون این بود که حمایت شخصیت‌های برجسته علوی را به خود معطوف نماید.

====محدود کردن امام جواد====

از این‌رو، مبالغی به [[امام جواد(ع)]]پرداخت و دختر خود‌ [[ام الفضل]] را به [[ازدواج]] او درآورد.<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص454.</ref> نیز [[فدک]] را به محمد بن یحیی بن حسین بن زید بن علی بن حسین(ع) و محمد بن عبدالله بن حسن بن علی بن حسین(ع) تحویل داد.<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص469.</ref> 

در دوران امامت امام جواد(ع) (202-220ق.) محدودیت‌هایی که از جانب خلفای عباسی برای امامان شیعه برقرار شده بود، ادامه یافت. به سال 220ق. امام جواد(ع) از مدینه به بغداد احضار شد.<ref>الارشاد، ج2، ص289؛ المناقب، ج4، ص384.</ref> محدودیت‌هایی که حاکمان عباسی برای وی به کار می‌بستند، کوشش‌های تبلیغی او را کاهش می‌داد. در این‌حال، وی از طریق وکلای خود به اداره امور شیعیان می‌پرداخت.<ref>سازمان وکالت، ج1، ص73.</ref>