در حال ویرایش تبوک
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
| سیاسی = | | سیاسی = | ||
}} | }} | ||
'''تَبوک''' ناحیهای در شمال کشور [[عربستان]] که از شمال به کشور [[اردن]] محدود میشود و | '''تَبوک''' ناحیهای است در شمال کشور [[عربستان]] که از شمال به کشور [[اردن]] محدود میشود و شهر تبوک نیز در آن قرار گرفته است. تبوک امروزه یکی از استانهای عربستان است. تبوک بر سر راه [[حج]] شامیان در مسیر [[شام]] به [[مدینه]] قرار داشت. این منطقه همچنین در سال نهم هجرت شاهد لشکرکشی بزرگ مسلمانان از مدینه برای مبارزه با اتحادیه عربهای تحت حمایت روم بود که به [[غزوه تبوک]] شهرت یافت. | ||
== نام == | == نام == | ||
در | در نامگذاری تبوک اختلاف است. برخی این نام را برگرفته از سخن [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] درباره چشمهای در آن سرزمین دانستهاند.<ref>الصحاح، ج4، ص1576-1577؛ النهایه، ج1، ص162، «بوک. </ref> اما بعضی به استناد روایتی از [[معاذ بن جبل]]، تبوک را نام این چشمه پیش از حضور رسول خدا در تبوک<ref>ملء العیبه، ج1، ص9.</ref> دانستهاند.<ref>الموسوعة العربیة العالمیه، ج6، ص86.</ref> [[بطلمیوس]] در کتاب جغرافیای خود، آن را «تپوا» خوانده است.<ref>المفصل، ج7، ص251.</ref> | ||
== غزوه تبوک == | == غزوه تبوک == | ||
{{اصلی|غزوه تبوک}} | {{اصلی|غزوه تبوک}} | ||
در رجب سال نهم | در رجب سال نهم هجرت [[حضرت محمد (ص)|پیامبر]] با سپاهی بزرگ از مردم مدینه راهی تبوک شد. به پیامبر خبر رسیده بود که برخی قبایل شمال جزیره العرب با اتحاد با دولت روم در پی حمله به مدینه هستند.<ref>تاریخ پیامبر اسلام، ص ۵۱۰</ref> | ||
==مسجدهای راه تبوک== | ==مسجدهای راه تبوک== | ||
{{اصلی|مسجدهای راه تبوک}} | {{اصلی|مسجدهای راه تبوک}} | ||
نقاطی که پیامبر در این سفر از [[مدینه]] تا تبوک در آنها نماز خوانده بود بعدها مسجد شد. برخی از بیست مسجد در این مسیر نام بردهاند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%DB%B3-%DB%B4.pdf&page=824 موسوعه مرآةالحرمین، ج۴، ص]۸۲۴</ref> | |||
==جغرافیای تبوک== | ==جغرافیای تبوک== | ||
تبوک نام یک | تبوک نام یک وادی در شمالیترین نقطه [[حجاز]] بین سرزمین [[حجر|حِجر]] و [[شام]] است.<ref name=":0">صورة الارض، ج1، ص32؛ معجم ما استعجم، ج1، ص12؛ نک: معجم البلدان، ج2، ص219.</ref> برخی این سرزمین را بخشی از قلمرو شام دانستهاند.<ref name=":1">فتوح البلدان، ج1، ص71؛ تاریخ یعقوبی، ج2، ص67؛ التنبیه و الاشراف، ص230.</ref> این وادی در 4 منزلی حجر، 6 منزلی [[مدین|مَدین]]، 12منزلی [[مدینه]] و 11منزلی [[دمشق]] و در میانه راه مدینه و دمشق قرار دارد.<ref name=":2">معجم البلدان، ج2، ص14؛ المسالک و الممالک، عزیزی، ص22.</ref> نام تبوک در منابع اسلامی به سبب غزوهای که در اواخر زندگانی [[پیامبر(ص)]] در آن جا رخ داد، مشهور گشت. | ||
== یادگارهای تاریخی تبوک == | == یادگارهای تاریخی تبوک == | ||
خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
چاه [[ثمود]] که [[ناقه صالح(ع)]] باید از آب آن مینوشید، در سرزمین حجر و در مسیر همین وادی قرار دارد.<ref>المسالک و الممالک، اصطخری، ص20.</ref> حِسمی در شمال غربی و شَرَورَی در شمال شرقی تبوک، از کوههای این منطقه هستند.<ref>معجم البلدان، ج2، ص14، 258؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص403.</ref> | چاه [[ثمود]] که [[ناقه صالح(ع)]] باید از آب آن مینوشید، در سرزمین حجر و در مسیر همین وادی قرار دارد.<ref>المسالک و الممالک، اصطخری، ص20.</ref> حِسمی در شمال غربی و شَرَورَی در شمال شرقی تبوک، از کوههای این منطقه هستند.<ref>معجم البلدان، ج2، ص14، 258؛ مراصد الاطلاع، ج1، ص403.</ref> | ||
چشمه | چشمه معروفی در تبوک قرار داشت با نام [[موله|مُولَه]] که به برکت پیامبر(ص) پرآب شد و تا 1367 قمری همچنان پرآب بود و ساکنان و حاجیان از آن استفاده میکردند.<ref>المعجم الجغرافی للبلاد العربیه، ج3، ص1291.</ref> قلعه تبوک که این چشمه در آن قرار دارد، دیواری که پیامبر بر آن تکیه داد، <ref>المسالک و الممالک، اصطخری، ص20؛ جغرافیای حافظ ابرو، ج1، ص215.</ref> و [[مسجد توبه]] (که [[عمر بن عبدالعزیز]] (حک: 99-101ق.) به سال 99ق. آن را در جایی ساخت که پیامبر 10 شب در آن نماز گزارده بود)<ref>التعریف بما آنست، ص201؛ بهجة النفوس، ج1، ص633؛ وفاء الوفاء، ج3، ص179.</ref> از آثار اسلامی به جا مانده در این سرزمین هستند. | ||
==راه حج شام== | ==راه حج شام== | ||
{{بیشتر|راههای تاریخی حج}} | {{بیشتر|راههای تاریخی حج}} | ||
راه حج کاروان شام از تبوک میگذشت.<ref>الخراج و صناعة الکتابه، ص85؛ الاماکن، ص127؛ معجم البلدان، ج3، ص212.</ref> | راه حج کاروان شام از تبوک میگذشت.<ref>الخراج و صناعة الکتابه، ص85؛ الاماکن، ص127؛ معجم البلدان، ج3، ص212.</ref> آن را پنجمین منزل این راه در پی حرکت از شام شمردهاند.<ref>الاعلاق النفیسه، ص183؛ المسالک و الممالک، ابنخرداذبه، ص150؛ بغیة الطلب، ج8، ص3602.</ref> [[محمد بن رشید|محمد بن رُشید]] (م. 721ق.) و [[صلاح الدین صفدی]] (م. 764ق.) و [[ابنبطوطه]] (م. 779ق.) از تبوک دیدار کرده و از سنت ورود حاجیان به تبوک با شمشیرهای برهنه با اقتدا به رفتار پیامبر در غزوه تبوک، گزارش دادهاند.<ref>ملء العیبه، ج1، ص7؛ رحلة ابنبطوطه، ج1، ص347-348؛ شمال الحجاز، ج1، ص88.</ref> | ||
به گزارشی، حاجیان چهار روز کنار چشمه تبوک استراحت میکردند و سپس با برداشتن آب کافی از این چشمه، آماده حرکت به سوی [[مکه]] میشدند.<ref>رحلة ابنبطوطه، ج1، ص347.</ref> تبوک استراحتگاه حاجیان بود و [[عثمانیها]] قلعههایی برای استراحت حاجیان در آنجا ساختند که به [[حصن حجاج|حِصن حُجاج]] معروف است.<ref>فی شمال غرب الجزیره، ص443؛ الموسوعة العربیة العالمیه، ج6، ص90.</ref> | |||
== وضعیت امروزین == | == وضعیت امروزین == | ||
امروزه ناحیه | امروزه ناحیه تبوک بزرگترین منطقه در شمال عربستان است<ref>المعجم الجغرافی للبلاد العربیه، ج1، ص314.</ref> که به مرکزیت شهر تبوک<ref>شمال الحجاز، ج1، ص83؛ المعجم الجغرافی للبلاد العربیه، ج1، ص116.</ref> یکی از 13 ناحیه پادشاهی سعودی است و از پنج استان [[املج]]، [[حقل|حَقل]]، [[وجه|وَجه]]، [[ضباء|ضَباء]]، [[تیماء]] و دهها روستا تشکیل شده است.<ref>الموسوعة العربیة العالمیه، ج6، ص85.</ref> | ||
راههای آسفالت متعدد، این شهر را به دیگر شهرها پیوند داده و در این میان، راه تبوک به مدینه به مسافت 700<ref>شمال الحجاز، ج1، ص84-85.</ref> و به نقلی 674<ref>الموسوعة العربیة العالمیه، ج6، ص87.</ref> کیلومتر مهمترین راه آسفالت تبوک به شمار میرود. | راههای آسفالت متعدد، این شهر را به دیگر شهرها پیوند داده و در این میان، راه تبوک به مدینه به مسافت 700<ref>شمال الحجاز، ج1، ص84-85.</ref> و به نقلی 674<ref>الموسوعة العربیة العالمیه، ج6، ص87.</ref> کیلومتر مهمترین راه آسفالت تبوک به شمار میرود. |