در حال ویرایش جاهلیت (بخش)

==جاهلیت در قرآن==
در قرآن تعابیر {{قلم رنگ|سبز|﴿ظنَّ الجاهلیة﴾}} ([[سوره آل‌عمران]]، آیه 154)، {{قلم رنگ|سبز|﴿حُکمَ الجاهلیة﴾}} ([[سوره مائده]]، آیه 50)، {{قلم رنگ|سبز|﴿تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الاولَی﴾}} ([[سوره احزاب]]، آیه 33) و {{قلم رنگ|سبز|﴿حَمِیَّةَ الْجَاهِلِیَّةِ﴾}} ([[سوره فتح]]، آیه 26) در نکوهش جاهلیت به‌کار رفته است. بر پایه آیه 154 سوره آل‌‏عمران در [[غزوه بدر]]، کسانی به وعده یاری خداوند و پیروزی گمان نیک نداشتند و در درون خود نوعی [[کفر]] و تکذیب دعوت پیامبر(ص) <ref>تفسیر قرطبی، ج4، ص242-243.</ref> یعنی «گمان‌ورزی جاهلیت» را نهان می‌کردند.<ref>البحر المحیط، ج3، ص392.</ref> در پیوند با گزارش‌های تاریخی که عرب جاهلی، الله‏ را فقط آفریننده می‏‌دانست و او را در زندگی دارای نقش دیگری نمی‌شمرد،<ref>الاصنام، ص33.</ref> این آیه معنای «ظن جاهلیت» به عنوان بخشی از دین جاهلی را روشن می‌کند.

در آیه 33 سوره احزاب از [[زنان پیامبر(ص)]] خواسته شده تا در خانه‏‌های خود بمانند و از نشان دادن زیبایی‌‏های خویش به دیگران که خودنمایی جاهلیت نخستین است، خودداری کنند. برخی گفته‌اند که موضوع این آیه، کیفیت پوشش زنان نیست؛ بلکه درباره زنانی است که زیورهایی را بر خود بسته، در راه رفتن، برای مردان نمایان می‌کردند.<ref>المراة العربیه، ص108-109.</ref> در گزارشی، جاهلیت نخستین را زمانی میان مسیح تا بعثت نبوی دانسته‌اند.<ref>احکام القرآن، ابن عربی، ج3، ص1537.</ref> مشابه این مفهوم در متون سیره با تعبیر «زیّ الجاهلیه» کاربرد داشته است.<ref>اسد الغابه، ج1، ص177.</ref> 

آیه 26 سوره فتح پافشاری [[قریش]] بر حذف «الرحیم» و عنوان «رسول الله» ‏ از پیمان‏‌نامه [[صلح حدیبیه]] را حمیّت جاهلیت خوانده است.<ref>جامع البیان، ج26، ص134-135؛ التبیان، ج9، ص334.</ref> بر اساس گزارشی دیگر، قریش که خود را متولی امور مکه می‌دانست، حضور مقتدرانه پیامبر(ص) در [[مراسم حج]] را نشانه ضعف و ننگ خود می‏‌شمرد.<ref>مجمع البیان، ج9، ص210.</ref> قرآن این باور آن‌ها را که سنتی نیاکانی بود، نکوهش کرد.

در تفسیر آیه 45 سوره مائده گفته‌اند که مردم عرب در [[قصاص]] به جای یک نفر، جان دو تن یا به جای یک چشم، دو چشم را می‌گرفتند.<ref>احکام القرآن، ابن عربی، ج2، ص625.</ref> قرآن این «حکم جاهلیت» را بد شمرده و از پیامبر(ص) خواسته است تا [[وحی]] و «حکم الله» را معیار رفتار قرار دهد. شان نزول‌ها نیز به این رویارویی داوری جاهلی و داوری وحیانی اشاره دارند.<ref>جامع البیان، ج5، ص212؛ اسباب النزول، ص108-109؛ زاد المسیر، ج2، ص287.</ref> استناد به این آیه در بیان تقابل احکام جاهلیت و اسلام، در رخدادهای پس از رحلت پیامبر(ص) مانند دفاع [[حضرت زهرا(س)]] از حق ارث خود به چشم می‌خورد.<ref>احقاق الحق، ج19، ص166.</ref>