در حال ویرایش جمعه خونین (بخش)

==پیامدها==
دولت [[ایران]] در نخستین واکنش خود، جمعه شب کاردار [[عربستان]] در [[تهران]] را به وزارت امور خارجه فرا خواند و اعتراض شدید جمهوری اسلامی را نسبت به چنین حادثه‌ای اعلام کرد.<ref>کیهان، 10/5/1366.</ref> [[آل سعود|سعودی‌ها]] ایرانیان را به اغتشاش متهم کردند. به ادعای آنها، میان زائرانِ خشمگین کشورهای دیگر و زائران ایرانی به خاطر راه‌بندان و مسدود شدن راه‌ها درگیری به وجود آمده بود.<ref>آنسوی حج خونین، ص36-37؛ کشتار مکه و آینده حرمین، ص27-28.</ref> در پی این رویداد، پس از مدتی روابط دیپلماتیک میان دو دولت به‌طور کامل قطع شد.

در پی کشتار مکه، دو کنفرانس درباره اداره و حاکمیت [[حرمین]] در موسم [[حج]] برگزار شد. در نخستین کنفرانس که از تاریخ ۲۳ تا ۲۷ نوامبر۱۹۸۷م. در تهران تشکیل شده بود، صدها مهمان از ۴۳ کشور شرکت کردند. کنفرانس مربوطه تحت پوشش گسترده خبری داخل ایران و بعضاً خارجی قرار گرفت.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص100.</ref> در این کنفرانس،<ref group="یادداشت">این کنفرانس پنج روز به طول انجامید و قطعنامه‌های پرشماری در آن صادر شد.</ref> اعلام شد که [[حرمین]] باید توسط جمعی از عالمان مبارز و متعهد اداره شود.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص100.</ref> شش هفته بعد، کنفرانس دیگری در لندن از سوی مؤسسه مسلم، از ۶ تا ۹ ژانویه ۱۹۸۸م. تشکیل شد که مسئله آینده [[حرمین]] را مورد بررسی قرار داد.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص101.</ref> 

در مقابل، سازمان کنفرانس اسلامی با استناد به فتوای مجمع فقهای سازمان، تظاهرات در موسم حج را نامشروع دانسته و اقدام عربستان در کشتار حاجیان را مشروع شمرد. به باور برخی، اعلام این نظر تحت تأثیر نفوذ عربستان بوده است.<ref>کشتار مکه و آینده حرمین، ص101-102.</ref>