در حال ویرایش حج جاهلی (بخش)

==پیشینه==
اصطلاح حج، اگرچه امروزه تنها به زیارت [[کعبه]] در [[مکه]] گفته می‌شود، ولی در دوره [[جاهلیت]]، در مورد زیارت دیگر خانه‌های خدایان نیز به کار می‌رفت. این خانه‌ها، دارای [[حجابت|پرده‌دار]] و متولی بوده و در آن‌ها [[قربانی]] و [[طواف]] انجام می‌شد؛<ref>الروض الانف، ج1، ص355.</ref> مانند حج «بیتُ اللات»، «بیت العُزی»، «بیت مَناة»، «بیت ذی الخَلْصة» و «بیت نَجران».<ref>السیرة النبویه، ج1، ص83ـ87.</ref> هر قبیله‌ای حج خانه‌ای را که مقدس می‌شمرد، به جا می‌آورد و بُتش را در آن قرار داده، زیارتش می‌کرد و مراسم ویژه قربانی، طواف و [[تلبیه]] به جا می‌آورد.<ref>المفصل، ج11، ص351.</ref>

بر پایه روایت تاریخ‌نگاران، شخصی به نام «عمرو بن لُحی» بت‌های زیادی را از مکان‌های مختلف [[جزیرةالعرب|شبه جزیره]] و پیرامون آن به مکه آورده و در کعبه نصب کرده بود. با این کار، قبایل مختلف به حج مکه ترغیب شدند و کعبه بزرگترین تجمعگاه بت‌ها شد.<ref>اخبار مکه، ج1، ص100؛ المفصل، ج11، ص351.

به بهبود این صفحه کمک کنید

[[ویژه:Categories|رده‌ها]]</ref> افزون بر این، بازارهای موسمی همچون «ذی المَجاز»، «المَجَنة» و «عُکاظ» و مجالس ادبی در کنار کعبه در ایام حج برپا می‌شد.<ref>جزیرة العرب قبل الاسلام. ص661.</ref> هنگام فرا رسیدن موسم حج از سراسر مناطق شبه جزیره، [[شام]] و [[عراق]]، مردم با آیین‌های متفاوتی همچون مشرک، حنیفی، [[یهودیت|یهودی]] و [[مسیحیت|مسیحی]] با انگیزه‌های مختلف عبادی، تجاری یا فرهنگی به مکه می‌رفتند.<ref>مکه و مدینه فی الجاهلیه، ص146.</ref> بدین ترتیب کعبه نزد عامه جاهلیان مقام و منزلت ویژه‌ای یافت؛ تا جایی که به [[بیت‌الله|بیت الحرام]] سوگند یاد می‌شد؛ با این همه، شمار اندکی از عرب‌ها بودند که به حرمتِ حرم و ماه‌های حرام باور نداشتند؛ از جمله قبیله‌های «خَثْعم»، «طَی» و خاندان‌هایی از «قُضاعه» و «یشْکُر».<ref>کتاب الحیوان، ج7، 216؛ المحبر، ص319.</ref>

انجام مراسم حج بر اساس آداب و مناسک مخصوصی صورت می‌گرفت. قبیله‌ها، افزون بر مناسک مشترک و یکسان، برخی آداب ویژه و متناسب با قبیله و بت خود را نیز داشتند. به‌طور معمول «[[قریش]]» مناسک ویژه خود را داشت و سایر قبیله‌ها نیز مراسم ویژه خود را داشتند. با ظهور اسلام، حج با تعدیلات و تغییراتی روبرو شد و به آیین یکسان و مشترکی میان همه مسلمانان تبدیل شد.<ref>المفصل، ج11، ص353.</ref>