| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا
| | '''خانه فاطمه''' [[فاطمه دختر رسول الله|دختر رسول خدا]] از خانه‌های همجوار [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] در شهر [[مدینه]] بود. این خانه محل زندگی فاطمه زهرا بعد از ازدواج با [[علی بن ابیطالب]] بود. این خانه از مجموعه خانه‌های چسبیده به مسجدالنبی بود که هر یک محل سکونت یکی از [[امهات المؤمنین|همسران پیامبر اسلام]] بود. خانه فاطمه به [[خانه عایشه]] چسبیده بود. |
| | عنوان =
| |
| | تصویر = درب خانه فاطمه.jpg
| |
| | اندازه تصویر =
| |
| | پیوند تصویر =
| |
| | توضیح تصویر = دری معروف به در خانه فاطمه در [[مسجد النبی|مسجدالنبی]]
| |
| | نام‌های دیگر = خانه امام علی(ع)، خانه علی و فاطمه
| |
| | مکان = [[مدینه]]، [[مسجد النبی|مسجدالنبی]]
| |
| | کاربری =
| |
| | بزرگداشت نزد = [[شیعه|شیعیان]]
| |
| | وابسته به دین/مذهب = [[اسلام]]، [[شیعه]]
| |
| | باورها = محل احتمالی دفن حضرت فاطمه(س)
| |
| | آیین‌ها =
| |
| | احکام =
| |
| | زیارت کنندگان =
| |
| | بازدیدکنندگان =
| |
| | زمان پایه‌گذاری = صدر اسلام
| |
| | بنیانگذار =
| |
| | رویدادها = هجوم به خانه فاطمه(س)
| |
| | بازسازی‌ها =
| |
| | بازسازی کنندگان =
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی =
| |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا =
| |
| | گنجایش =
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | ویژگی‌ها =
| |
| | گنبدها =
| |
| | مناره‌ها =
| |
| | درها = دارای دو در: یکی به سوی مسجدالنبی و یکی به سوی کوچه
| |
| | رواق‌ها =
| |
| | صحن‌ها =
| |
| | ایوان‌ها =
| |
| | گرداننده =
| |
| | نهاد وابسته =
| |
| | نهاد نگهدارنده =
| |
| | مدیر =
| |
| | روحانی =
| |
| | نهادهای زیر مجموعه =
| |
| | ثبت در =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | تاریخ ثبت =
| |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی = 24.467665
| |
| | طول جغرافیایی = 39.611504
| |
| }}
| |
| '''خانه یا حجره فاطمه،''' خانه‌ای که [[حضرت فاطمه(س)|حضرت فاطمه]]، دختر [[پیامبر(ص)]] پس از ازدواج با [[امام علی(ع)]] در آن زندگی می‌کرد و کنار [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] و نیز کنار [[حجره رسول‌الله|خانه پیامبر و عایشه]] قرار داشت. این خانه امروزه از بین رفته و موقعیت کنونی آن داخل مسجدالنبی و درون محدوده [[حجره پیامبر|حجره]] و [[قبر پیامبر|مرقد پیامبر(ص)]] قرار گرفته است.
| |
|
| |
|
| در منابع تاریخی خانه دیگری نیز در [[مدینه]] کنار [[بقیع|قبرستان بقیع]] برای [[امام علی(ع)]] ذکر شده است. درباره اینکه رخدادهای پس از رحلت پیامبر، در خانه فاطمه به وقوع پیوسته یا در [[خانه امام علی (مدینه)|خانه دوم امام علی]] اختلاف‌نظر است.
| | این خانه امروزه از بین رفته است و موقعیت کنونی آن داخل [[حجره پیامبر|حجره]] و مرقد پیامبر (ص) است. در منابع آمده که علی(ع) در مدینه دو خانه داشت یکی چسبیده به مسجدالنبی و دیگری در [[بقیع]]. درباره اینکه رخدادهای پس از رحلت پیامبر اکرم در خانه فاطمه به وقوع پیوسته یا در [[خانه امام علی (مدینه)|خانه دوم امام علی]] در بقیع اختلاف نظر وجود دارد. |
| | ==مکان خانه فاطمه== |
| | خانه فاطمه (س) - که به [[خانه امام على(ع)]] نيز شناخته مي‌شود - پشت خانه پيامبر (ص) ([[خانه عايشه]]) قرار داشت.<ref>. تاريخ و آثار اسلامى مكه و مدينه، ص203؛ تاريخ مكة المشرفة، ص 270.</ref> در پشت اين خانه از جهت شمال، [[ستون تهجد]]<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47 , 58؛ تعمير و توسعه مسجد شريف نبوى، ص81؛ تاريخ مكة المشرفة، ص 270.</ref> و در کنار آن ستون، [[محراب تهجد]] قرار داشت<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47.</ref> كه رسول خدا (ص) در آن مكان شبزندهداری می‌کرد و نماز شب می‌خواند<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47.</ref> و اكنون ضلع شمالى ضريح پيامبر (ص) است.<ref>. آثار اسلامى مكه و مدينه، ص 219.</ref> |
|
| |
|
| خانه فاطمه(س) در مسجدالنبی، یکی از مکان‌های احتمالی دفن حضرت فاطمه است.
| | اگر کسي محراب تهجد بايستد، سمت چپ او [[باب جبرئیل|باب جبرئيل]]<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47؛ تعمير و توسعه مسجد شريف نبوى، ص81؛ تاريخ مكة المشرفة ، ص 270.</ref> و سمت راست او مقام جبرئيل قرار مي‌گيرد.<ref>. آثار اسلامى مكه و مدينه، ص228-229.</ref> از اين رو [[سمهودي]] گفته است که خانه فاطمه (س) ميان ستون [[ستون مربعة‌القبر|مربعة القبر]] (مقام جبرئيل) و [[ستون تهجد|استوانه تهجد]] قرار داشت.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 59.</ref> |
| | |
| ==مکان ==
| |
| خانه فاطمه(س)، که به خانه امام علی(ع) نیز شناخته می‌شود، پشت خانه [[حضرت محمد(ص)|پیامبر(ص)]] ([[خانه عایشه]]) قرار داشت.<ref>. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203؛ تاریخ مکة المشرفة، ص 270.</ref> در پشت این خانه از جهت شمال، [[ستون تهجد]]<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47 , 58؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص81؛ تاریخ مکة المشرفة، ص 270.</ref> و در کنار آن ستون، [[محراب تهجد]] قرار داشت،<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47.</ref> که رسول خدا(ص) در آن مکان شبزندهداری می‌کرد و نماز شب می‌خواند<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47.</ref> و اکنون ضلع شمالی ضریح پیامبر(ص) است.<ref>. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 219.</ref> اگر کسی در محراب تهجد بایستد، سمت چپ او [[باب جبرئیل]]<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص81؛ تاریخ مکة المشرفة ، ص 270.</ref> و سمت راست او [[ستون مربعة‌القبر|مقام جبرئیل]] قرار می‌گیرد.<ref>. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص228-229.</ref>
| |
| | |
| این خانه تخریب شده و هم اکنون اثری از آن نیست. موقعیت کنونی آن در داخل [[حجره رسول‌الله|حجره]] و [[قبر پیامبر|مرقد پیامبر(ص)]] است<ref>. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203, 210؛ گل واژه های حج و عمره، ص 412.</ref> که مجموع این دو را حجره طاهره می‌خوانند و مساحت آن حدود 240 متر مربع است.<ref>. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص219؛ گل واژه های حج و عمره، ص 412.</ref>
| |
| | |
| [[پرونده:نقشه خانه فاطمه در مسجدالنبی.png|وسط|موقعیت خانه فاطمه|بی‌قاب|593x593px|جایگزین=]]
| |
|
| |
|
| | اين خانه تخريب شده و هم اکنون اثري از آن نيست. موقعيت كنونى آن، در داخل [[حجره رسول الله|حجره]] و [[مرقد رسول الله|مرقد شريف پيامبر (ص)]] است<ref>. تاريخ و آثار اسلامى مكه و مدينه، ص203, 210؛ گل واژه هاى حج و عمره، ص 412.</ref> كه مجموع اين دو را حجره طاهره مي خوانند و مساحت آن حدود دويست و چهل متر مربع است.<ref>. آثار اسلامى مكه و مدينه، ص219؛ گل واژه هاى حج و عمره، ص 412.</ref> |
| ===درهای خانه=== | | ===درهای خانه=== |
| خانه فاطمه(س) دو در داشته است: دری به سمت شرق؛ یعنی کوچه و دری به سمت غرب؛ یعنی داخل مسجد و به موازات ستون‌های [[ستون وفود|وفود]] و [[ستون حرس|حرس]].<ref>. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203؛ تاریخ حرم ائمه بقیع (علیهم السلام)، ص152.</ref> درِ سمت غرب که به مسجد باز می‌شده کنار مقام جبرئیل ([[ستون مربعة‌القبر|ستون مُرَبَّعة القبر]]) قرار داشته است.<ref>. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص80 -81؛ ر.ک: وفاء الوفاء، ج2, ص 46, 57.</ref> دری که اکنون در سمت [[باب جبرئیل]] به عنوان در خانه فاطمه(س) مشهور است، همان دری است که به سوی کوچه باز می‌شده است.<ref>. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203.</ref>
| | خانه فاطمه (س) دو در داشته است: درى به سمت شرق؛ يعنى كوچه و درى به سمت غرب؛ يعنى داخل مسجد و به موازات ستونهاى [[ستون وفود|وفود]] و [[ستون حرس|حرس]].<ref>. تاريخ و آثار اسلامى مكه و مدينه، ص203؛ تاريخ حرم ائمه بقيع (عليهم السلام)، ص152.</ref> درِ سمت غرب که به مسجد باز مىشده كنار مقام جبرئيل ([[ستون مربعة‌القبر|ستون مُرَبَّعة القبر]]) قرار داشته است.<ref>. تعمير و توسعه مسجد شريف نبوى، ص80 -81؛ ر.ک: وفاء الوفاء، ج2, ص 46, 57.</ref> |
| | | درى كه اکنون در سمت باب جبرئيل به عنوان در خانه فاطمه (س) مشهور است، همان درى است كه به سوى كوچه باز می‌شده است.<ref>. تاريخ و آثار اسلامى مكه و مدينه، ص203.</ref> |
| ==تخریب خانه فاطمه و افزودن آن به مسجد== | | ==تخریب خانه فاطمه و افزودن آن به مسجد== |
| این خانه تا روزگار [[ولید بن عبدالملک]]، خلیفه [[بنی‌امیه|اموی]] (حکومت: 86-96ق)، بر جای بود. در [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|گسترش مسجد به سال 88 قمری]] به دستور ولید و به دست [[عمر بن عبدالعزیز]]، والی [[حرمین|حرمین شریفین]] (87-93ق)، [[حسن مثنی]]، فرزند [[امام حسن مجتبی(ع)]]، و [[فاطمه دختر امام حسین|فاطمه دختر امام حسین(ع)]] که در آنجا ساکن بودند، به اجبار از آن بیرون شدند و خانه ویران و به مسجد ملحق شد.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 89-90.</ref>
| | اين خانه تا روزگار [[وليد بن عبدالملك]]،خلیفه اموی (حک: 86-96ق)، بر جاي بود تا اين‌كه در [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|گسترش مسجد به سال 88قمری]] به دستور وليد و به دست عمر بن عبدالعزيز، والي حرمين شريفين (87-93ق.) [[حسن مثني]]، فرزند امام حسن مجتبي (ع)، و [[فاطمه دختر امام حسين]] (ع) که در آنجا ساکن بودند، به اجبار از اين خانه بيرون شدند و خانه ويران و به مسجد ملحق شد.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 89-90.</ref> |
| | | ==حجره شریفه== |
| ==حجره پیامبر(ص)== | | از زمانى كه [[بازسازی مسجدالنبی (بیبرس)|سلطان بَيْبَرس]] (از سلاطين مملوکي مصر) در سال 668 ديوارى از شبكه‌هاى چوبى اطراف [[حجره شريفه]] كشيد، محدوده خانه نيز داخل اين ديوار مشبّك شد. اين مشبّك در اطراف ديواره پنج ضلعى ساخت [[عمربن عبدالعزيز]] (حک: 99-101) و محدوده خانه حضرت زهرا (س) بوده و هست. بعدها كه اين مشبّكها در آتش سوخت، آنها را از جنس فلز بازسازي کردند.<ref>. آثار اسلامى مكه و مدينه، ص243؛ تاريخ حرم ائمه بقيع ، ص141.</ref> |
| {{اصلی|حجره پیامبر}}
| | ==منزلت خانه== |
| حجره پیامبر(ص) که به حجره شریفه نیز شهرت دارد، خانه‌ای است که پیامبر و [[عایشه]] در آن زندگی می‌کردند. این حجره کنار مسجدالنبی و نیز کنار خانه فاطمه قرار داشت. پیامبر(ص) در همین خانه دفن شد.
| | بنابر روايتي رسول‌الله (چهل روز بر در خانه فاطمه مي¬آمد و دست بر چهارچوب در مي¬نهاد و مي¬گفت: «السلام عليکم يا اهل البيت» و سپس آيه تطهير (احزاب: آیه 33) را تلاوت مي¬فرمود.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 46 ؛ شرف المصطفی، ج2, ص445.</ref> |
| | |
| ==منزلت خانه فاطمه(س)== | |
| بنابر روایتی پیامبر(ص) چهل روز بر در خانه فاطمه می‌آمد و دست بر چهارچوب در می‌گذاشت و می‌گفت: «{{عربی|اَلسَّلامُ عَلَیکُم یا اهلَ الْبَیت؛}} سلام بر شما ای اهل‌بیت» و سپس [[آیه تطهیر]] را که درباره پاکی [[اهل بیت|اهل‌بیت]] از پلیدی است، می‌خواند.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 46 ؛ شرف المصطفی، ج2, ص445.</ref> | |
| | |
| روایت [[سد الابواب|سَدُّوا الْاَبواب]] نیز یکی از نشانه‌های منزلت خانه علی و فاطمه(ع) و ساکنان آن دانسته می‌شود. براساس این روایت، پیامبر(ص) دستور داد تا درهای خانه‌هایی را که به مسجد باز می‌شدند جز خانه علی(ع) و فاطمه(س) بسته شود.<ref>. وسائل الشیعة، ج2، ص 205؛ الکافی، ج5، ص 340؛ وفاء الوفاء، ج2, ص 63-67.</ref>
| |
| | |
| همچنین براساس روایتی از پیامبر(ص) خانه فاطمه برترین مصداق خانه‌هایی دانسته شده که در آیه 36 سوره نور بدان اشاره شده است؛ خانه‌هایی در آنها نام خداوند برده می‌شود و صبح و شام تسبیح خدا گفته می‌شود.<ref>. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج7، ص 227؛ بحارالانوار، ج23، ص 325؛ مرآة العقول, ج5، ص 68.</ref>
| |
| | |
| این خانه یکی از مکان‌هایی است که احتمال داده‌اند، حضرت فاطمه(س) در آن دفن شده باشد.<ref>. من لا یحضره الفقیه، ج2، ص572؛ تهذیب الأحکام، ج6، ص 9؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 208.</ref>
| |
| ==نگارخانه==
| |
| <gallery mode="packed" heights="150px">
| |
| پرونده:محراب فاطمه۲.jpg|محرابی معروف به محراب فاطمه، که در محدوده خانه فاطمه در بخش [[مرقد پیامبر(ص)]] قرار دارد.
| |
| پرونده:خانه فاطمه۲.jpg|۱.دیوار جنوبی خانه فاطمه که متصل به [[حجره پیامبر(ص)|حجره]] و [[مقبره پیامبر(ص)|مقبره پیامبر]] است. ۲.محراب فاطمه ۴.ضلع متصل به [[روضة النبی]]
| |
| </gallery>
| |
| | |
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| ==منابع==
| |
| {{منابع}}
| |
| * آثار اسلامي مكه و مدينه: رسول جعفريان، تهران، مشعر، 1386ش.
| |
| * بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار: محمد باقر المجلسي (م. 1110ق)، تصحيح محمد باقر بهبودي و سيد ابراهيم ميانجي و سيد محمد مهدي موسوي خرسان، بيروت، دار احياء التراث العربي و مؤسسة الوفاء، 1403ق.
| |
| * تاریخ حرم ائمه بقیع(ع): محمد صادق نجمی، تهران، مشعر،1386ش.
| |
| * تاريخ مکة المشرفة و المسجدالحرام و المدينة الشريفة و القبر الشريف: محمد بن احمد ابن الضياء (م.854ق.)، تحقيق العدوي، مکه، مکتبة التجارية مصطفي احمد الباز، 1416ق.
| |
| * تاريخ و آثار اسلامي مكه مكرمه و مدينه منوره: اصغر قائدان، تهران، مشعر، 1386ش.
| |
| * تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی: ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری, مترجم عبدالمحمد آیتی, تهران, مشعر, 1385ش.
| |
| * تهذيب الاحکام في شرح المقنعة للشيخ المفيد: محمد بن حسن الطوسي (385-460ق.)، تحقیق سيد حسن موسوي خرسان و علي آخوندي، تهران، انتشارات دارالکتب اسلاميه، 1365ش.
| |
| * شرف المصطفي: عبدالملک واعظ خرگوشي (م.406ق.)، مکه، دار البشائر، 1424ق.
| |
| * الطبقات الكبري: محمد ابن سعد بن منیع (م.230ق.)، تحقيق محمد عبدالقادر، بيروت، دار الكتب العلميه، 1410ق.
| |
| * الکافي: محمد بن يعقوب کليني (م.329ق.)، تحقيق علي‌اکبر غفاري، تهران، دار الکتب اسلاميه، 1362ش.
| |
| * گل واژه های حج و عمره: علیرضا بصیری, تهران, مشعر, 1387ش.
| |
| * مجمع البيان في تفسير القرآن: الفضل بن الحسن الطبرسي (468-548ق.)، تحقیق محمد جواد بلاغي، تهران، ناصرخسرو، 1372ش.
| |
| * مرآة العقول: المجلسي (م.1111ق.)، سید محسن الحسینی الامینی، تهران، دار الكتب الاسلاميه، 1406ق.
| |
| * من لا يحضره الفقيه: شيخ صدوق محمد بن علي بن بابويه (م.381ق.)، تحقیق علی اکبر غفاري، قم، النشر الاسلامي، 1404ق.
| |
| * وسائل الشيعه (تفصيل وسائل الشيعة الي تحصيل مسائل الشريعه): محمد بن الحسن الحر العاملي (1033-1104ق.)، الحر العاملي (م.1104ق.)، قم، آل البيت، 1414ق.
| |
| * وفاء الوفاء باخبار دار المصطفي: علي بن عبدالله السمهودي (م.911ق.)، تحقیق محمد محيي‌الدين عبدالحميد، بيروت، دار الکتب العلميه، 2006م.
| |
| {{پایان}}
| |
| [[رده:خانه‌های تاریخی مدینه]]
| |
| [[رده:مسجدالنبی]]
| |
| [[en:Fatima's house]]
| |
